VOV4.Jarai - Tui hăng ju\ yap mơng Jơnum min djuai ania, thun 2019, [ơi kual mơnuih djuai ania [iă hơmâo giăm 1.300 c\ô mơnuih phrâo djơ\ HIV, amăng anun hơmâo giăm 400 c\\ô mơnuih le\ mơnuih djuai ania [iă. Sa, dua le\ mơnuih sang ano\ [un rin, giăm [un rin glăk hơmâo kơnuk kơna djru ba r^m blan. Samơ\, tui mrô ju\ yap mơng Jơnum min djuai ania, pơhmu hăng thun 2018, mrô mơnuih [uh djơ\ HIV amăng kual mơnuih djuai ania [iă hăng kual ataih, asuek hro\ trun. Ba truh tơlơi anai le\ yua mơng bruă pơtô pơblang hơmâo pơphun lu mơta, boh tơhnal pơplih phrâo, pơgôp hrưn đ^ pran kơđiăng, kiăng kơ mơnuih djuai ania [iă thâo hluh rơđah dong kơ HIV/AIDS.

Tui hăng [ơi tơring c\ar Yên Bái, hơdôm thun laih rơgao, bruă pơgang kman HIV/AIDS [ơi tơring c\ar Yên Bái hơmâo lu tơlơi pơplih klă. Ơi Nguyễn Văn Hà, Khua anom bruă wai pơgang klin kman tơring c\ar Yên Bái brơi thâo bruă pơphun amăng pơgang, pơgăn HIV/AIDS hơmâo pơsit tong ten mơng tơring c\ar truh pơ [on lan. Amăng anun gơnong bruă ia jrao le\ anom bruă gơgrong hăng hơmâo ngă klă amăng pơphô bruă, pơphun ngă tui lu bruă amăng pơgang, pơgăn HIV/AIDS amăng đơ đam tơring c\ar. {ing mơnuih apăn bruă lơ\m ngă bruă gah pơgang, pơgăn HIV/AIDS hơmâo hrưn đ^ laih dong ngă klă dong amăng bruă mă, pơhlôm pok pơhai bruă mă na nao hăng ba glăi tu\ yua. Biă mă `u bruă pơtô pơblang ăt hơmâo đing nao hơmâo pôr pơhing amăng [rô|, plang mơnuih mơnam hăng hơdôm bruă lăi pơthâo tui khul grup anet, pôr pơhing amăng plơi pla hăng [ơi anih anom ia jrao. Mơng anun arăng huăi djik djak [ing mơnuih djơ\ HIV/AIDS dong tah laih dong ngă gêh gal brơi [ing mơnuih djơ\ HIV dưi nao pơjrao hăng hơdip mut hro\m hăng abih bang mơnuih.

Hơnong pơkă amăng hơdôm thun pơ anăp anai le\ to\ tui pơhư prong bruă pôr pơhing, gum hro\m kiăng kơ pơgăn hu\i lar hyu kman HIV, mrô mơnuih dưi pơjrao kiăng pơgang h^ kman HIV truh pơ 80% amăng thun 2025 hăng truh 90% amăng thun 2030. To\ tui pơhư prong hăng hơmâo lu dong bruă hyu pơtô pơblang hăng pơc\rang lăng. {ing gơmơi to\ tui pơtrut hơdôm bruă pôr pơhing, pơplih amăng bruă pơgang, pơgăn kman HIV/AIDS, hơmâo pơphun lu mơta hăng boh tơhnal pôr pơhing, pơlir hơbit pơtô pơblang amăng abih bang mơnuih hăng tơl plơi pla ala [on.

Kai kăi tui anun mơn, tơring c\ar Hà Giang amăng hơdôm thun laih rơgao ăt hơmâo pơtrut kơtang amăng bruă pôr pơhing amăng pơgang kman tu\ yua kiăng pơplih tơlơi pơm^n truh pơ bruă mă amăng mơnuih mơnam đing nao gum djru kiăng kưo mơnuih [on sang huăi djik djak [ing mơnuih djơ\ HIV/AIDS. Kiăng kơ plai [iă mơnuih [ă kman HIV. R^m thun, anom bruă pơgang kman HIV/AIDS tơring c\ar Hà Giang hơmâo gir run mut hro\m jơlan hơdră gum djru kiăng kơ plai [iă lar hyu kman [ơi hơdôm tơring glông, plơi prong hăng hơnong pơkă 3 mơta [u do\ dong tah; [u [uh mơnuih phrâo [a\ kman HIV, [u hơmâo mơnuih djai yua AIDS, huăi djik djak mơnuih [ă kman HIV/AIDS. Hà Giang hơmâo pơphun bruă mă hăng anăn ‘’Abih bang mơnuih gum tơngan hro\m pơgang HIV/AIDS. Tui anun, mơng ako\ thun, Anom bruă pơgang kman HIV/AIDS tơring c\ar Hà Giang hơmâo pơtrut bruă pôr pơhing [ơi tơl r^m c\ô mơnuih, đing nao ngă klă dong amăng bruă mă kah hăng pok anih pơtô hrăm brơi kơ [ing khua mua, mơnuih apăn bruă. Ơi ia jrao Nguyễn Thị Thanh Tâm, [ơi anom bruă wai pơgang klin kman tơring c\ar Hà Giang brơi thâo:

{ơi anai [ing gơmơi lơ\m pơjrao brơi mơnuih djơ\ HIV le\ [ing mơnuih mơnuih phrâo rai khăm, [ing gơ`u mơlâo biă mă, hu\i arăng djik djak. Samơ\ lơ\m rai pơ anai, [ing nai ia jrao, ơi ia jrao lêng kơ hur har abih pran jua. Dua dong le\ [ing gơmơi pơ alum pran jua [ing gơ`u, laih anun tơ`a bla anăn păn, tơlơi hơdip kơ  [ing gơ`u kiăng kơ [ing mơnuih djơ\ HIV [uh pran khăp pap, ngă hiưm pă kiăng kơ jê| giăm kơplah wah [ing nai ia jrao hăng mơnih ruă mơng anun bruă pơjrao kah mơng ba glăi tu\ yua.

Ako\ thun anai, Jơnum min djuai ania hơmâo pok pơhai ako\ bruă pôr pơhing, pơtrut pơsur kual mơnuih djuai ania [iă hăng kual ataih, asuek pơgang, pơgăn HIV/AIDS. Tơlơi anai pơdah pran gir run pôr pơhing kơ HIV/AIDS brơi mơnuih djuai ania [iă mơng Jơnum min djuai ania, mơng anun pơgang, pơgăn h^ kman HIV/AIDS [ơi kual mơnuih djuai ania [iă.

Siu Đoan: Pơblang