VOV4.Jarai-Tơlơi blah ngă pơkơdong glăi hăng klin Covid 19 ăt aka ƀu đut ôh “Klin prong” ăt ƀă hyu tañ, bơblih djuai kơtang tui. Yua kơ anun, bruă pơđĭ tui pran jua, ia kơtang amăng drơi jăn kơnang kơ mơnong ƀong huă kiăng ngă kơtang pran jua bong glăi klin lĕ kah hăng “Phao kơtuang” tŭ yua biă mă djru pơgang drơi jăn hăng mơnuih amăng sang anŏ bơyan hơmâo klin kheng djơh hăng anai.

Tui hăng ƀing mơnuih rơgơi kơhnâo, hăng mơnuih duăm ruă ƀă kman hŭi rơhyưt, boh nik ñu kman Covid 19, tơlơi gơgrong mơ̆ng anŏ kơtang găng glăi amăng drơi jăn ană mơnuih yơh anŏ pơsit yôm. Yua kơ anun, kiăng djă bong tơlơi kơtang kơ drơi jăn suaih pral na nao, rĭm čô mơnuih khom akŏ pơjing, hơdră ƀong huă kiăng hơmâo lu vitamin hăng ia kjăp amăng drơi jăn.

Ding jum ia jrao pơsur mơnuih ƀôn sang ngă tui hơdră ƀong huă jơman đĭ pran rĭm hrơi, kiăng ngă bơkơnar kơplah wah djop ia kơtang kiăng amăng drơi jăn hăng mơnong ƀong huă jơman đĭ pran, lu mơta, pơkă bơkơnar mơnong ƀong hơgĕt kom, hơget dưi ƀong huă khom thâo tong ten. Hơmâo hơdôm mơta mơnong ƀong huă kiăng pơđĭ pran dưi bong glăi hăng Covid 19 kah hăng:

Mơnong ƀong huă pơkra ming rĭm hrơi khom hơmâo anŏ sơ̆l anŏ kơtang mơ̆ng añăm mơnong  hăng añăm rơ̆k tơ̆k ( akan, añăm mơnong, boh mơnŭ, ia tơsâo rơmô, hơdang, añăm pơtam, hơbơi pơtơi, boh troh,…).

Rơngiao kơ anun, ăt khom pơkă bơkơnar hăng ia rơmă laih anun rơmă añăm mơnong hơtŭk amăng añăm pioh ƀong huă. Kơtưn ƀong rơnga rơngu, hơbơi ngu, rơtă, añăm asăt hăng boh troh tơsă. Ƀong djop hnong pơkă, pơpha hnong ƀong huă djơ̆ găl amăng ha hrơi, tui hluai hnơr thun, tơlơi suaih pral, hnong mă bruă pioh pơkă mơnong ƀong huă.

Hăng mơnong ƀong huă hơmâo pơbuă tui protein amăng drơi jăn, khom gleng nao hlâo hloh ruah mă mơnong mơnŭ, bup, kah hăng mơnŭ mi, mơnŭ Jrai ta,…hơmâo lu vitamin B6 anai lĕ mơnong ƀong jơman pơtrut kơtang đĭ pran, grong kjăp amăng drơi jăn, kiăng biă mă ñu pơjing rai asar drah phrâo laih anun suaih pral, kjăp drơi jăn, găng añrăng.

Tŏ tui dơ̆ng, akan hơdang ăt đĭ pran mơ̆n, hơmâo anŏ ngă rai ia kơtang kẽm, bong glăi kman duăm ruă hăng sa mơta mơnong ƀong huă đĭ pran klă biă mă kơ čơđai muai hăng mơnuih prong. Hơdôm mơta akan hơdang hơmâo ia kjăp kẽm huin khom yap ba mơnong kah hăng areng, ačung, hơdang…

Hơdôm mơta mơnong ƀong mơ̆ng rơtă, asar pơjeh Hạnh nhân hăng hướng dương. Hạnh nhân lĕ mơnong ƀong pơbuă tui Vitamin E klă biă mă, yua ñu hơmâo ia ik, hăng vitamin klă kơ tơlơi suaih pral.

Ƀing mơnuih rơgơi kơhnâo gah mơnong ƀong huă brơi thâo, sa wơ̆t ƀong huă kơ mơnuih prong lĕ khom hơmâo mơkrah kơčok dưm asar hạnh nhân dŏ kơđuh, amra hơmâo djop vitamin E, djop sa hrơi.

Amăng asar hướng dương hơmâo djop ia jơman ngă kơtang pran jua, kah hăng phot pho, magie, vitamin B6 hăng vitamin E,…

Rơngiao kơ anun, asar hướng dương ăt lu selen. Hơdôm ia kơtang anai ba glăi anŏ tŭ yua kơ drơi jăn, djru ngă hrŏ cholesterol sat amăng drơi jăn, ngă tơdu ƀiă tơlơi rơ-añ, pơgăn tơlơi hŭi tơrơñu ƀu kiăng puăi tlao hăng djru ngă kjăp anŏ bong glăi kman duăm ruă.

Hăng añăm pơtam rơ̆k tơk, mơnong ƀong lu mơta, lu djuai añăm pơtam tui bơyan. Hơdôm mơta añăm rơ̆k, biă mă ñu klă kơ drơi jăn kah hăng pơgăng tơlô̆ čing, añăm hơbơi, añăm hơbơi čri hơmâo lu vitamin C, vitamin A, B, E6, phytochemical hăng carotenoid, boh nik ñu beta carotene, anŏ pơjing rai vitamin A klă hiam.

Vitamin C dưi lăng kah hăng boh khuă ƀudah gai găl pok brơi anŏ ngă kơtang tui hnong bong glăi kman duăm ruă mơ̆ng drơi jăn. Pơbuă tui vitamin, khom ƀong boh troh. Biă mă ñu boh kruăi mih, mơsăm djop mơta. Djop mơta boh hơmâo črek gôm amăng lăm kah hăng boh kruăi dung, boh kruăi mih, mơsăm lêng kơ lu vitamin C soh. Boh pơneh, boh kiwi ăt hơmâo lu ia vitamin C.

Vitamin C lĕ djru kơ drơi jăn ta pơsir tañ tơlơi ruă, suaih hmar, găng añrăng glăi tơdơi kơ duăm rơ-ot, pơtŭk, duăm hlor pơ-iă drơi thu ia drơi jăn,…anun yơh djop mơta boh troh anai lu mơnuih ƀôn sang ruah blơi kiăng ƀong ngă kơtang drơi jăn bong glăi kman duăm ruă.

Hơdôm mơta mơnong ƀong ngă ƀâo bơngưi kah hăng rơsun, toih, rơya, kơñĭ ƀu djơ̆ kơnong kiăng ƀâo bơngưi đôč ôh, arăng dŏ pơhmu kah hăng ia jrao mơyang djru pơjrao hlao duăm hơdrap hăng ruă jơlan suă jua, ngă drah nur, rơmă dol arăt drah hăng pơđĭ pran kơ drơi jăn kơtang, găng añrăng hloh.

Nay Jek: Pơblang