VOV4.Jarai-}ơđai [ia\ hloh kơ 5 thun le\ mơnuih amu` hmâo tơlơi ruă yua kơman ba truh, biă `u lom ayuh hyiăng pơ plih, yua kơ amăng hnưr thun anai, pran kơdo\ng glăi do# tơdu.

{ơi yu\ anai, Tiến sĩ, ơi ia jrao Trần Thị Thuý Minh, Khoa anom pơjrao tơlơi ruă ]ơđai muai, Sang ia jrao prong tơring ]ar Daklak amra lăi pơthâo dong kơ tơlơi ruă djơ\ kơman [ơi jơlan suă jua [ơi [ing ]ơđai muai hăng sa dua mơta tơlơi pơtă amăng hơdră pơgang, be\ `u!

-Tơ`a: Ơ ơi ia jrao Trần Thị Thuý Minh. Rơkâo bơni kơ ih yua kơ hmâo gum hrom tơlơi tơ`a lăi glăi mơng [ing gơmơi! Ih dưi mơn brơi thâo bôh than hơpă ba truh tơlơi ruă [ơi jơlan suă jua?

-Ơi ia jrao Trần Thị Thuý Minh: Tơlơi ruă anai hmâo lu bôh than ba truh pha ra. Amăng anun bôh than phun le\ djơ\ kơman, sa dua bôh than ba truh pơkon le\ klan mo#t  ngă.

Abih bang bôh than ngă ruă bơdjơ\ nao jơlan suă jua yua kơ djơ\ kơman hăng hơdôm bôh than anai ba truh anai juăt `u ngă lom ayuh hyiăng pơ plih [u hmao thâo, lom pơplih bơyan, lom ayuh pơsah lu.

Hmâo 3 bôh than bơdjơ\ nao mrô mơnuih hmâo tơlơi ruă anai, sa le\ pran kơdo\ng glăi mơng ]ơđai [u kơtang, dua le\ jơlan lar hyu khul mơnuih hăng tlâo le\ pơplih rơwang ]eh ]ar lar djuai mơng kơman.

-Tơ`a: Tơlơi ruă anai hu^ rơhyư\t hiưm hơpă ơ ơi ia jrao?

-Ơi ia jrao Trần Thị Thuý Minh: Tui hăng Khul wai lăng bruă ia jrao rong lon tơnah le\ bơbrah jơlan suă jua jing sa amăng hơdôm bôh than ba jơlan hlâo ngă djai [ơi ]ơđai muai mơng 2 blan truh kơ 5 thun, biă `u [ơi hơdôm bôh dêh ]ar glăk đ^ kyar kah hăng dêh ]ar ta.

Tơlơi ruă anai hmâo rơnoh rơnang kơtang pha ra. Bruă thâo krăn tơlơi ruă hmao tlôn pioh thâo jơlan pơjrao le\ sa amăng hơdôm tơlơi yôm phăn  ngă hro\ trun mrô mơnuih djai yua kơ tơlơi ruă anai ba truh.

Yua anun, sa le\ [ing am^ ama ]ơđai muai anăm pioh ôh ană pô djơ\ kơman tơlơi ruă anai. Dua le\ tơdah đing đăo hmâo tơlơi ruă anai le\ ba nao pơ\ sang ia jrao mơtam pioh pel e\p hăng pơjrao hmao tlôn.

-Tơ`a: Ơ ơi ia jrao! Tơlơi ruă kơman ngă [ơi jơlan suă jua juăt hmâo hơdôm gru brơi [uh hiưm hơpă?

-Ơi ia jrao Trần Thị Thuý Minh: Ruă bơbrah jơlan suă jua hmâo dua mơta brơi [uh phun anun le\ ruă bơbrah hăng bơbrah jơlan suă jua. Ruă bơbrah, ]ơđai ruă brơi [uh: Duam pơ-iă drơi, [uai krô, jơlah hlu\, tơdah pel e\p drah thơ drah ko# amra đ^ lu.

Bơ\ bơbrah  jơlan suă jua le\, ]ơđai  `u pơtuk, pơha`, [le\ ia adung, suă jua grek grok, dleh glar [udah sua jua tơnap. Anun le\ hơdôm mơta `u brơi [uh kiăng [ing am^ ama ]ơđai thâo krăn ]ơđai hmâo tơlơi ruă gah jơlan suă jua.

{u djơ\ abih bang djơ\ kơman [ơi jơlan suă jua leng kơ dưi ba nao pơ\ sang ai jrao sôh ôh mơ\ giăm hmâo 80-90% mrô mơnuih dưi pơjrao pơ\ sang.

Kơnong kơ [ia\ mrô mơnuih ruă kraih khom pơjrao đo#] ba pơ\ sang ia jrao kah hăng ruă bơbrah  kơso# kraih, bơbrah to\ng kơso#, jơlan suă jua [udah hơdôm mơnuih [u dưi mă yua jrao mơ`um.

Abih bang hơdôm mơnuih glăk do# pơjrao [ơi anom pơjrao leng kơ [u djop jrao mơ`um hăng khom lăng tui amăng sang ia jrao.

-Tơ`a: {ing am^ ama ]ơđai ta#o hloh pơgang be\ tơlơi ruă anai kơ ană bă pô hăng hơdră  hơpă ơ ơi ia jrao?

-Ơ ơi ia jrao Trần Thị Thuý Minh: {ing ta hmâo dua mơta tơlơi kiăng đing nao. Sa le\ ngă hiưm hơpă pioh plai [ia\ ]ơđai djơ\ tơlơi ruă anai. Dua le\ lom ]ơđai hmâo tơlơi ruă anai [ing ta khom ngă hơget?

Kiăng plai [ia\ ]ơđai muai djơ\ kơman [ơi jơlan suă jua ta`, sa le\, [ing am^ ama ]ơđai muai khom pơgang brơi ]ơđai klă, blung a ]ơđai kiăng hmâo mơnong [ong huă klă pioh hmâo pran kơtang kơdo\ng glăi tơlơi duam ruă hrom. Dua le\ tla#o pơgang glông hlâo tơlơi ruă djop.

Am^ ama ]ơđai amra lăi pơthâo [ơi hơdôm bôh sang ia jrao, anom ia jrao pơhlôm hlâo kiăng dưi pơkă brơi hrơi tla#o jrao pơgang hlôm hlâo tơlơi ruă anai kiăng plai [ia\ ]ơđai muai giăm hăng kơman ba truh tơlơi ruă. Hơdư\ [ia\ bưp hăng mơnuih  juăt pơha`, [le\ ia adung, duam pơ-iă drơi.

Tơdah mơnuih amăng sang ano#, mơnuih bơwih brơi ]ơđai muai hmâo tơlơi ruă gah jơlan suă jua thơ lom giăm hăng ]ơđai muai khom rao tơngan hăng ia ]ơ[u, gôm bơnal [ơi mơbah adung.

Hmâo hơdôm gru nam am^ ama ]ơđai khom ba nao pơ\ sang ia jrao [udah sang ia jrao giăm [ơi anih pô do#: sa le\, ]ơđai duam pơ-iă drơi na nao, tơnap hlưh pơ-iă, ]ơđai dleh glar. Dua le\, ]ơđai pit mơ-ia, [u thâo hơdor yu\ ngo\. Tlâo le\, ]ơđai kơ`ăk, lui men, mơ`um ia [u thâo.

Hrom hăng anun, do# hmâo sa dua gru nam pơkon kah hăng ]ơđai tơnap suă jua, suă jua ta`, ngă tơhu\p [ơi tơda, anun le\ hơdôm gru nam khom ba nao ta` pơ\ sang ia jrao hmâo tlôn, rơkâo [ing am^ ama khom ba ană nao pơ\ sang ia jrao mơtam.

            -Rơkâo bơni kơ ih ơi ia jrao hăng hơdôm tơlơi pơhing phrâo lăi pơthâo anun!     

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr