VOV4.Jarai- Aka\ hơmâo ôh mơng đưm, gơnam [o\ng huă gr^ gra`, [at jrăk, dưi hơmâo lu mơnuih gleng nao kah ha\ng ră anai. Kah ha\ng tơlơi pơhing: A`a\m pơtăm hơmâo lu jrao hlăt do\ hram glăi, jrao kiăng nga\ ta`  prong djuai pla, a`a\m un ngă brơi hơmâo asar yua jrao Salbutamol, hdang yua jrao kháng sinh, akan ia rơs^ tra\m ha\ng phoóc- môn, hơbơi ngô pơluk ha\ng thạch cao, rơ bu\ng trăm ha\ng ha\ng jrao mriah, [un pơluk ha\ng jrao hóa chất.... Mơnuih [o\ng yua [u hơđong pran jua ôh, tơdang tơlơi hd^p mda guang dar yua gơnam [o\ng gr^ gra`, [ak jrăk.

            Hlâo adih sang ano\  amai Trần Thị Phúc, [ơi phường Thành Công  (Plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring ]ar Daklak), juăt nao [o\ng huă [ơi gah rơngiao, sang [o\ng mơ`um. Samơ\ sa thun rơgao, tơdang hmư\ tơlơi pơhing mơng hơdôm sang bruă hơmâo lu rơdeh pơgiang gơnam [o\ng huă brơi hơdôm sang s^ mdrô [o\ng mơ`um, tui anun yơh sang ano\ amai pơblih h^ tơlơi juăt anun, [ia\ đô] nao [o\ng huă gah rơngiao. Amai Phúc bơngơt bơnga` bia\ mă: “  Ră anai [u thâo ]i [o\ng hơget, kiăng hiam drơi jăn. Gơnam [o\ng huă seng să rơyă hbai [u hiam hdjă, amra ba glăi tơlơi răm ruă ana\ mơnuih, lun [o\ng hơdôm gơnam măt ruă, tơnăp bia\ mă thâo `u”. Ăt hơmâo tơlơi pơmin kah ha\ng anun mơn, amai Lê Thị Vân, [ơi phường Ea Tam, plơi prong Buôn Ma Thuột, ăt bơngơt bơnga` lăi:  “Thun blan laih rơgao, abih ba\ng mơnuih hơngah lui h^ blơi [o\ng gơnam dêh ]ar Kha], yua dah măt ruă lu đơi, samơ\ truh ră anai  ktư\ hăng gơnam tam, gơnam [o\ng huă, ăt hơmâo jrao kơnuk kơna ta ko\m, tơ`a mơnuih [ôn sang hiư\m [u hu^ le\”.

            Mơnuih blơi [o\ng rung răng pran jua yua mơng gơnam [o\ng huă gr^ gra`, [ak jra\k le\ djơ\ bia\ ma\, yua dah pô mơnuih pla, rông rai ăt juăt ngă tui “ Un 2 war, a`a\m pơtam  2 glông mơn”, kiăng lăi rông un, pla a`a\m pơtăm, rông hlô mơnong pioh yua ama\ng sang ano\ phara, ba s^ gah rơngiao ăt phara mơn, ăt yua jrao ko\m mơn. Anai le\ tơlơi ră ruai mơng sa ]ô mơnuih pla a`a\m hbơi pơtơi [ơi tơring ]ar Daklak, `u pla plôi mơtah lăi: “Anai, jrao hlăt kho\m yua lu mơta kah ha\ng anai mă dưi. Pla plôi anai  [o\ng le\ ruă mơtăm. A`a\m pơtăm brơi sang ano\ [o\ng le\ pla [ơi hơmua dưr”.

          Wơt dah hơmâo lăi pơs^t, kơnong [ia\ mơnuih đô] pla ha\ng mơnuih s^ mdrô, yua dah ham hơmâo prăk kmlai lu, anun yơh a`ru\ tơngan hro\m gơnam [o\ng huă gr^ gra`, [ak jrăk, bơ gah hơdôm sang bruă kơnuk kơna ta ăt lăi tui anai, hơdôm tơlơi hơmâo [uh gơnam tam, gơnam [o\ng huă gr^ gra`, [u hdjă, thun blan laih rơgao kơnong hơmâo [uh gah rơngiao [ia\ đô], ama\ng gơnam [o\ng huă ră anai.

Ama\ng blan ngă tui hdră ngă hiam hdjă gơnam [o\ng huă ( Mơng lơ 15/4- 15/5 laih rơgao), tơring ]ar Daklak hyu pel e\p lăng 33 boh anih ano\m pơkra rai gơnam [o\ng huă, s^ mdrô gơnam [o\ng huă, laih anun ia mơ`um [ơi get kơ ]ai, hơmâo [uh truh 20 anih ngă soh glăi, phăk ha\ng prăk rơbeh 50 klăk prăk, Hasa tơlơi gleng nao le\ [ơi sang măi pơkra rai get ia River [ơi tơring glông }ư\ Kuin, mă lăng ia hơmâo kơman Coliform hăng kơnam Evoli ( Hơdôm kơman anai ba rai tơlơi duăm ruă eh pơ ]roh), [ơi sa boh sang măi hơna kơ phê, sang măi pơkra giò chả, sang ano\ pla giá rơta\ [ơi hdôm tơring glông: Lak, }ư\ Kuin. Mdrak, }ư\ Mgar, Krông Năng, Krông Pach, hơmâo [uh yua chất phụ gia [u thâo mơng hpă ôh....

       Yă Nguyễn Thị Xuân Thủy, kơ iăng khua g^t gai [irô wai lăng ia jrao, kơ ia\ng khua g^t gai [irô gơnam [o\ng huă hiam hdjă tơring ]ar Daklak brơi thâo; Bruă wai lăng gah gơnam tam hơmâo pơdjơ\ truh sang bruă kah ha\ng sang ia jrao, Măi mok, wai lăng gah hơmua pơdai, kông ang.... Hro\m tang tơring ]ar tar [ar dêh ]ar ta, thun blan laih rơgao, [u pơdơi ôh hyu pel e\p la\ng, kiăng hơmâo tơlơi rơnuk rơnua mơng gơnam [o\ng huă hiam hdjă [ơi tơring ]ar anai: “Thun 2015, ako\ thun 2016, hơdôm [irô hơmâo tơlơi dưi ama\ng tơring ]ar hơmâo [uh lu ara\ng ngă soh glăi gơnam [o\ng mơ`um gr^ gra`, [ak jrăk, kah ha\ng  bruă yua ia jrao pơluh hro\m, kiăng boh troh să ta`, [udah pơkra rai kơ phê gr^ gra`, bruă pơgiăng a`a\m mơnong pioh rơot bru\ laih, ba mơng anih pơ\ kon, rai s^ pơ\ tơring ]ar Daklak. Hơdôm bruă hơmâo [uh gơnam tam gr^ gra` kơ nong gah rơngiao [u ha\ng mơta đô], yua dah lu mơnuih đuăi tui  tơlơi kmlai prăk kak, pơkra rai gơnam [o\ng huă [u hiam hdjă, pioh ba glăi lu prăk kak kơ pô. Pioh nga\ hiam bruă anai, [ing ta kho\m nga\ tui hơmâo tu\ yua hloh, ama\ng bruă ngă brơi hră pơar s^ mdrô gơnam [o\ng huă hiam hdjă. Laih anun nga\ hro\m ha\ng lu sang bruă hơmâo tơlơi dưi, hyu pel e\p na nao [ơi hơdôm anih pơkra rai gơnam tam [o\ng huă, ngă hro\m ha\ng lu boh [irô hyu pel e\p [rô djơ\ hrơi têt trung thu, têt thun phrâo, blan ngă tui yua gơnam [o\ng huă hiam hdjă. Rơngiao kơ anun, ako\ pơjing  hyu pel e\p mơng hdôm sang bruă thâo rơgơi, hyu pel e\p hơdôm blan pơkă hlâo, [udah hyu pel e\p [u lăi hlâo, mơng hơdôm sang bruă mơng knuk kna ta, laih anun mơng [irô jơnum min mơnuih [ôn sang tơring ]ar”.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr