VOV4.Jarai - Ơi A Đẹp, 66 thun, djuai ania Bahnar, do\ [ơi plơi Kon Rờ Bàng 1, să Vinh Quang, plơi prong Kon Tum, `u le\ mơnuih rơgơi kơhnâo amuaih biă mă tơlơi ayun suang mơng djuai ania Bahnar. ~u [u kơnong thâo boh arăng pia kơ tơlơi ayun, tơlơi suang mơng djuai ania pô đôc\ ôh mơ\, `u pơtô glăi kơ lu mơnuih dong, hơmâo hơdôm rơtuh c\ô c\ơđai sang hră [ơi să Vinh Quang [ơi hơdôm boh sang hră [ơi plơi prong Kon Tum le\ djuai ania Bahnar. Hăng lu tơlơi gum pơgôp djă pioh, pơtrut đ^ gru grua boh thâo hiam mơng djuai ania thun 2019, `u hơmâo Khua mir sir dêh ]ar ta pơpu\ brơi anăn Nghệ nhân Ưu tú.

Do\ ră ruai hăng pô c\ih tơlơi pơhing amăng sang do\ cấp 4, `u lăi mơng anet yơh juăt kiăo tui am^ ama `u nao lăng plơi pla jơnum ngui, ngă yang. Amăng tơlơi adoh suang, hơmâo atông c\ing, ayun suang yua hnun ngă pơhưc\ pran jua, mut tơma amăng pran jua mơng hrơi hơbin le\ [u thâo dong tah. Mơng anun, `u khăp amuaih kơ tơlơi ayun suang.

Ơi A Đẹp ră ruai: “Mơng tơlơi hor truh kơ sem lăng, hơduah e\p jua mơ`i, er tơlơi adoh, tơlơi suang phara le\ kiăng sui kah mơng thâo. Tơdah [u gir hrăm le\ [u dưi ngă ôh. Kâo hơduah e\p mă pô, hyu hmư\, hyu lăng, amăng [rư\ thâo hluh hloh kơ gru grua boh thâo phi vật thể djă gru djuai ania Bahnar…”.

“Gir asah pơsơi djơ\ hrơi giong jrum mơn”, kah hăng [ing ta pơkho\m pơhkho\m ngă le\ kho\m dưi mơn, hăng pran jua hor, gir hrăm, truh ră anai ơi A Đẹp thâo hluh djop boh pia kơ rim tơlơi ayun, tơlơi suang djă gru djuai ania Bahnar [ơi kual lo\n Kon Tum. Tui hăng `u, tơlơi ayun suang kho\m ruah mơnuih thâo suang mơn, drơi jăn `u djơ\ hăng tơlơi suang, pô suang ăt kho\m amuaih suang mơn.

Hơdră [ing ta suang kho\m kiăo tui tơlơi adoh mơn, kiăo tui jua c\ing hăng djơ\ hro\m tơlơi [ing ta kiăng lăi nao. Hơdôm tơlơi ayun suang le\ tơkai kho\m rơbat nao hro\m, rơnang, rơmuăn, suang djơ\ hăng tơlơi adoh.

Nghệ nhân ưu tú A Đẹp

Ơi A Đẹp lăi, tơlơi yôm mơng rim tơlơi suang tui hluai kơ tơlơi ngui ngor phara mơn. Tơlơi suang pơplih mrô mơnuih suang, suang hmar, rơnang  djơ\ lăp hăng rim tơlơi adoh suang.

Pơhmutu kah hăng suang Samơk le\ tơlơi suang amăng tơlơi ngă yang Samơk (huă asơi hle) amăng hrơi pơdai [iă tơsă. Ngă yang Samơk hơmâo tơlơi suang Samơk dik dak, ngă ană plơi pla hok kơdok, mơ-ak mơ-ai. Pơđut tơlơi ngă yang Samơk, arăng pơphun suang jum dar [ơi lan sang rung kiăng abih bang mơnuih ayun suang hro\m hăng atông c\ing.

{udah lơ\m ană plơi pơphun ngă yang tlâ|o kơbao, suang Khiêl hăng suang Long Đeh le\ tơlơi suang pioh kơ [ing tlâ|o kơbao pơdah pơ[uh pran kơtang [ơi anăp mơnuih [on sang. Tơlơi suang Tơnơl [udah suang Tap Sơgơr (pơpoh hơgor) le\ kơnong ngă lơ\m plơi pla ngă yang lan sang phrâo [ơi anih do\ phrâo.

Ơi A Đẹp ră ruai, kiăng suang rơgơi, rơngiao kơ bruă pô pơtô suang hur har pran jua, thâo hluh kơ tơlơi suang, pô hrăm kho\m khăp kơ tơlơi suang mơn. Kiăng suang hiam, kiăng [ing đah kơmơi lơ\m suang kho\m hơmâo 4 mơta tơlơi: tơngan rơmuăn, suang rơnang; tơkai ayun djơ\ jua; [ơi djeo, tăng tlôn ta kho\m rơmuăn kah mơng hiam, laih anun [ô| adung mơta kho\m kiăo tui tơlơi suang mơn. Yua dah suang le\ kho\m kơc\un tơkai, hơdai tơngan, ayun, kơdăt, pơdah pơ[uh ano\ hiam, rơun mơng [ing đah kơmơi.

Kiăng djă pioh gru grua boh thâo mơng djuai ania Bahnar, mơng thun 1976, ơi A Đẹp pơphun pơtô glăi tơlơi suang mơng djuai ania Bahnar kơ [ing hlăk ai, c\ơđai anet hăng [ing tha amăng plơi. Laih dong, `u gum pơtô brơi tơlơi suang nao pơplông atông c\ing gưl plơi prong, gưl tơring ]ar; nao jơnum ngui, pơplông hro\m hăng hơdôm anom bruă pơko\n amăng hrơi ngui ngor prong, hrơi tê|t mơng lo\n ia, mơng tơring ]ar, plơi prong Kon Tum.

Ră anai, `u glăk pơtô glăi hơdôm tơlơi suang mơng djuai ania pô kơ [ing c\ơđai [ơi sang jơnum Kon Rờ Bàng, Sang hră gưl dua Trần Khánh Dư
(să Vinh Quang), hơdôm boh sang hră gưl sa hăng gưl dua pơko\n dong [ơi plơi prong Kon Tum.

Amai Y Sam, do\ [ơi plơi Kon Rờ Bàng 2, să Vinh Quang – sa amăng hơdôm c\ô c\ơđai hrăm suang mơng ơi A Đẹp lăi: “Nai Đẹp le\ mơnuih abih pran jua djă pioh hăng pơtrut đ^ gru grua boh thâo mơng djuai ania Bahnar. Nai thâo hluh biă mă kơ tơlơi ayun suang hăng abih pran pơtô glăi kơ [ing gơmơi. Yua hơmâo `u pơtô mơn, kâo hăng lu adơi amai amăng plơi hơmâo hrăm lu tơlơi suang djuai ania Bahnar”.

Lăi nao kơ nghệ nhân A Đẹp, yă Nguyễn Thị Phương Linh, pô wai lăng boh thâo gru grua – pôr pơhing mơng să Vinh Quang brơi thâo: Mơng thun 1976 truh ră anai, ơi A Đẹp pơtô tơlơi suang kơ rơbêh 50 c\ô mơnuih [ơi să Vinh Quang hăng hơdôm rơtuh wơ\t c\ô c\ơđai mơng hơdôm boh sang hră [ơi plơi prong Kon Tum.

~u amuaih ngui hro\m biă hăng tơlơi ngă yang ngui ngor amăng plơi pla, hơdôm tơlơi jơnum yua să, plơi prong, tơring ]ar pơphun. Hơdôm tơlơi gum pơgôp mơng ơi A Đẹp jing gum djă pioh hăng pơtrut đ^ gru grua hiam mơng djuai ania Bahnar [ơi tơring ]ar./.

Siu H’Mai: Pơblang