VOV4.Jarai-Rơbêh kơ 47 rơbâo hrơi bruă, rơbêh kơ 53 rơbâo [e\ phun kyâu mơtah dưi pla le\ djru [u ane\t ôh mơng [ing tha rơma tơring ]ar Lâm Đồng amăng 5 thun, mơng  2010 – 2015 pioh kơ bruă pơdo\ng plơi pla phrâo [ơi tơring ]ar. Samơ\ gum hơgo#p prong hloh dơng mơng khul mơnuih anai le\ tơlơi pơmin dơlăm gah bôh yôm mơng plơi pla phrâo hăng pơanur sang ano#, m[s gum pran hrom.

            Hloh kơ anun, mơnuih tha rơma gum hrom hăng sang ano#, pơsur ană amon pe\ pha 260 rơbâo me\t karê lon, djru hơdôm pluh klai prak, gum hơgo#p hrom hăng Ping gah, Kơnuk kơna hăng m[s gum tơngan hrom pơdo\ng plơi pla phrâo [ơi djop anih anom amăng tơring ]ar. Dơng mơng pran joa “thun tha ngă gru hlâo”, hơdôm gưl Khul mơnuih tha rơma amăng tơring ]ar gum hrom klă hơdôm bruă pơplông “Mơnuih tha rơma bơwih [ong huă rơgơi, djru nao rai tơdroă hro\ trun rin rơpa, ngă pơdrong lăp djơ\”, bruă “Abih bang m[s mu\t hrom pơdo\ng tơlơi hơd^p mơda yâu mơ-ak [ơi kual m[s do#” pơke\ hăng pơdo\ng plơi pla phrâo, plơi prong klă hiam, pơgang anih anom do#... Rơđah biă `u kah hăng pơ\ să Quảng Lập, tơring glông Đơn Dương, Khul mơnuih tha rơma pơsur laih mơnuih apăn bruă, mơnuih amăng khul, mơnuih tha rơma amăng să pe\ pha 2000 me\t karê lon, djru hrom 5 klai prak, gum hơgo#p 150 hrơi bruă, pla 150 [e\ phun kyâu tơ-ui; 125 ]ô mơnuih apăn bruă, mơnuih amăng khul gum hrom 50 wot lăng tui [ơi anom bruă kiăng ngă tui pran joa gơgrong, pơhlôm ano# klă hơdôm ring bruă hrom, dưi hmâo m[s đăo gơnang. Hăng mơnuih amăng khul [ơi kual asue\k, ataih Liêng Bông gah să Đa Nhim, tơring glông Lạc Dương, mơnuih tha rơma amăng thôn gum hrom pe\ pha 3500 me\t karê lon, djru hrom 300 klak prak, 150 hrơi bruă hăng pla 100 [e\ phun kyâu amăng plơi. Hmâo lu gru ba jơlan hlâo mơng tha rơma ngă klă bruă pơdo\ng plơi pla phrâo [ơi djop anih anom, kah hăng să Lộc An – tơring glông Bảo Lâm, să Hòa Bắc – tơring glông Di Linh, să Phú Hội – tơring glông Đức Trọng, să  Đông Thanh – tơring glông Lâm Hà… hăng hơdôm bruă mă sit nik dưi hmâo m[s ]ih djă pioh hăng lăng yôm. Hmâo 4.063 ]ô mơnuih tha rơma amăng đơ đam tơring ]ar ră anai glăk jing pô đang war, pô anom bơwih [ong, jing hơdôm gru ba jơlan hlâo bơwih [ong huă rơgơi, đ^ kyar bơwih [ong, pơjing rai prak pơhrui glăi, bruă mă kơ lu mơnuih [ơi plơi pla, dưi hmâo [ing hlăk ai nao hơduah e\p hrăm tui. Gơ`u pơsit “Mơnuih tha rơma” [u djơ\ tơlơi dleh tơnap kơ mơnuih mơnam ôh mơ\, `u do# jing “Bôh than yôm” mơng mơnuih mơnam, dưi hmâo khul mơnuih pơ pu\, ană tơ]ô hrăm tui dơng.

            Lăng glăi rơwang 5 thun mơnuih tha rơma gum hrom pơdo\ng plơi pla phrâo, pơgang anih anom do#, ơi Đàm Xuân Đêu – Khoa Gru\p pơ ala kơ Khul mơnuih tha rơma tơring ]ar Lâm Đồng pơsit: Hloai tui bruă pơdo\ng plơi pla phrâo – pơke\ hăng bruă pơgang anih anom do# hmâo laih lu khul gru\p, mơnuih apăn bruă, mơnuih amăng khul hăng [ing tha rơma mơbruă amăng tơlơi hyu lăi pơhing, pơsur m[s ngă tui klă bruă pơdo\ng plơi pla phrâo tui jơlan gah “M[s ngă – Kơnuk kơna djru hrom”. Gơ`u jing laih hơdôm gru ba jơlan hlâo amăng sang ano#, amăng kual m[s ba jơlan gum hrom lăng tui, pe\ pha lon, djru prak kak, pran jua mơng hrim ]ô mơnuih, sang ano# amăng tơhnal bruă hrom, ngă brơi tơring ]ar Lâm Đồng ta` ngă giong jơlan hơdră pơkă mơng lon ia pơdo\ng plơi pla phrâo, djru pơđ^ tui tơlơi hơd^p mơda m[s, pơplih lăp yap ba [o# mơta plơi pla phrâo Lâm Đồng lu thun rơgao.

            Tui hăng ơi Bùi Văn Tân – Kơ-iăng Khoa Gru\p pơ ala gơgrong bruă Khul mơnuih tha rơma tơring glông Đức Trọng: Bruă Khul mơnuih tha rơma [u djơ\ do\ng glăi [ơi “Hơd^p mơ-ak klă – suaih pral – hơd^p hmâo bôh tu\ yua” ôh mơ\, [ing gơmơi do# tu\ ư gum pran hrom hăng tơring glông gum hrom klă bruă pơdo\ng Ping gah, pơdo\ng tơlơi pơtrun pơsit, pơ phô brơi kơ Ping gah tơring glông bruă hyu tơ`a bla hơdôm ]ô mơnuih 90 thun, 100 thun pơdah pran joa lăng ba mơng Ping gah, Kơnuk kơna pioh kơ mơnuih tha rơma. {ing gơmơi do# pơsur ană amon amăng sang ano#, kơnung djuai gum tơngan hrom hăng tơring glông ngă giong jơlan hơdră  pơdo\ng plơi pla phrâo ta` hloh kơ hrơi pơkă.

            Rơngiao kơ anun, Khul mơnuih tha rơma tơring ]ar Lâm Đồng pơ phun in 600 hơdrôm hră pơ-ar lăi nao kơ jơlan hơdră pơdo\ng plơi pla phrâo tơring ]ar Lâm Đồng mơng thun 2010 – 2020, hră pơ-ar lăi kơ bruă “Ngă tui bruă phun mơng m[s amăng tơlơi pơdo\ng plơi pla phrâo pơdah tui jơlan “M[s thâo, m[s ]rông sai, mơnuih [on sang ngă, m[s pel e\p, m[s lăng tui”, hră pơ-ar lăi kơ “Tơ`a hăng lăi glăi bruă pơdo\ng plơi pla phrâo”… pha hyu truh hơdôm bôh să, phường, tơring kual ngă hră pơ-ar pơhra\m, hyu lăi pơthâo. Mơng anun, djru pơđ^ tui bôh thâo, tơlơi pơmin mơng djop gưl m[s lom pơsur gum tơngan hrom pơdo\ng plơi pla phrâo.

            Bôh tơhnal, truh rơnu] thun 2014, đơ đam tơring ]ar hmâo 117 bôh să ngă giong bruă pơkă pơdo\ng plơi pla phrâo, 112 bôh să dưi pơsit, hmâo laih plơi pla phrâo. Djru kơ bruă truh kih anun, mơng gưl plơi pla, [ôn lan truh pơ\ să, phường tring kual, mơnuih tha rơma leng kơ hmâo gum hơgo#p [u ane\t ôh. Gơ`u [u bơngot kơ thun tha – pran tơdu ôh mơ\ gơ`u do# dưi hmâo m[s amăng plơi đăo gơnang dơng amăng bruă gum glông hơdră kơđi ]ar [ơi plơi pla. Hăng 5.783 ]ô mơnuih tha rơma glăk gum hrom bruă mơnuih mơnam, jing khoa git gai ping gah, kơ-iăng khoa gru\p mă bruă Jơnum min, gru\p lăng tui tuh pơ plai khul mơnuih, gru\p pel e\p kơđi tơlơi m[s… djru yôm phăn amăng bruă pơdo\ng plơi pla phrâo kơja\p, pơdo\ng glông bruă kơđi ]ar kơja\p kơtang, pơdo\ng Ping gah, go\ng gai klă hiam, kơja\p kơtang./.   

Siu H ‘Prăk : Pô ]ih hăng pôr