VOV4.Jarai -  Ƀuôn Akô̆ Dhông ƀơi plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring čar Daklak ƀu djơ̆ kơnong kơ hmư̆ hing hăng anô̆ hiam hơđăp đưm mơng plơi djuai ania Êđê đưm ôh mơ̆, tuai čuă ngui amra dưi ƀong hơdôm gơnam ƀong mơng đang hmua yua kơ tơngan ƀing Êđê hơbai.

Tơdah ƀing gơyut lĕ pô nao čuă hăng ƀong huă lĕ, bruă hơduah ĕp hơdôm gơnam ƀong Êđê ƀơi kual Dăp Kơdư pơ-iă angin amra djru bruă hơduah ĕp gơnam ƀong huă Việt hmâo dong lu mơta. Khă ƀiă hrơi mông, kơnong kơ ƀơi kual krah plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring čar Daklak, tuai čuă ngui ăt dưi ƀong mơn hơdôm gơnam ƀong pha ra mơng djuai ania Êđê, lom nao pơ̆ ƀôn Akô̆ Dhông.

Ƀuôn Akô̆ Dhông klă hiam jing laih anih anom tuai čuă ngui hmư̆ hing, hăng hơdôm bôh sang gru grua đưm Êđê. Hrom hăng anun lĕ bruă mă bôh thâo lu mơta ngă pơhư̆č pran jua. Ayong Y Gia Ƀuôn Yă lĕ mơnuih mă bruă hlăk ai ƀơi Kual tuai čuă ngui Akô̆ Ea (gah ƀuôn Akô̆ Dhông) lăi pơthâo hăng tuai čuă ngui:

“Kâo amra lăi pơthâo kơ gru grua mơng djuai ania Êđê ƀơi anai. Lom nao pơ̆ tơkai rơñan ta amra ƀuh sa bơnah tơkai rơñan hmâo dua bôh tơsâu amĭ hăng sa bơnah ƀu hmâo hơget ôh. Juăt ñu tuai tơña, kâo amra pơblang yua kơ ƀing gơmơi tui djuai amĭ, amĭ jing dlông hloh, yua anun lom ƀing gơmơi tŭ jum tuai, tuai amra đĭ tơkai rơñan tui jơlan hmâo dua bôh tơsâu amĭ, bơ̆ lom glăi tuai amra trun ƀơi jơlan kơđai glăi ƀu trun tui jơlan đĭ hăng dlông sang ôh”.

“Un hơbai jing 4 mơta añăm” mơng Êđê ƀu dưi kơƀah pơhăng hra hla eč tul

Dô̆ tơguan tuai amăng sa yak rơnang hăng dlông tơkai rơñan sang dlông, anih sĭ gơnam ƀong huă Akô̆ Ea mơng sa bôh sang anô̆ Êđê čơkă tuai hăng mơngưi jak iâu mơng gơnam ƀong glăk ƀơi sang apui. Amăng anun, sa anô̆ mơngưi pha ra ƀu dưi kơƀah, anun lĕ pơhăng amăng hơdôm mơta gơnam ƀong. Ƀong mơtah tŭt hăng hra pơhăng, tul hăng hra pơhăng, hơtuk črôm tŭt hăng hra pơ-hăng, añăm plĕ hra pơhăng. Gơnam ƀong tŭt pơhăng hra lĕ khom yua pơhăng mơtah hăng hơ-om đĭ kah mơng tul anun jơman. Y Hem Bkrông, wai lăng hăng pô tơnă hơbai mơng anih sĭ gơnam ƀong huă lăi pơthâo hơdră hơbai añăm pha ra, lu mơta hloh mơng djuai ania Êđê, añăm wueč:

“Añăm wueč hơbai ñu lu mơta, jing añăm ƀong pha ra mơng djuai ania Êđê. Ta blơi glăi wueč be, rao hăng hra gal, hơtuk mă ƀiă, kiă anet laih anun pơđăm hăng rơsun Êđê, pơhăng. Tui hơdră hơbai mơng neh wah đưm ƀu hmâo hlua hlâo ôh mơ̆, dưm mut amăng gŏ, hơtuk truh tơsă laih anun kah mơng plĕ gơnam pơƀâu, hla kat jing añăm wueč”.

Gơnam ƀong Êđê hmâo tơlơi luk nao rai mơng phun jrao, gơnam pơƀâo hăng gơnam ƀong phrâo pĕ hơbai amăng pơhăng, mơxăm hăng phĭ

Sa dua čô mơnuih amra ƀu dưi ƀuh anô̆ ngă pơhư̆č hăng mơnâo pơƀâu mơng hlung be amăng añăm wueč, samơ̆ truh kơ plĕ gơnam pơƀâo mơng ƀuh anô̆ jơman ñu. Y Hem Bkrông lăi pơthâo, tơdah kiăng ƀong trong phĭ hăng gơnam ƀong anai lĕ kiă nao trong phĭ, dưm amăng gŏ nao hrom, samơ̆ kơnong kơ pioh tơsă mă ƀiă, krơkrư̆č kiăng ƀong jơman. Hăng, yua kơ anun, sa gơnam ƀong ƀu dưi tlaih lui lĕ, mơngưi mơng añăm trong phĭ, sa djuai trong juăt čăt mă ha jăn ƀơi đang hmua. Gơñu yua lu trong amăng hơdôm mông ƀong huă sang anô̆, amăng mrô anun hmâo añăm hơbai hăng akan krô:

“Añăm trong phĭ juăt ñu kâo amra hơbai hăng akan krô anet. Bơ̆ tơdah ƀu hmâo akan krô, hơbai hăng tơlang rơmô, hơbai hăng añăm mơnong rơmô. Añăm trong phĭ anai kâo hơbai hăng rơtă grom, hơtuk ia hơdok, lom trong tơsă ta mă đuăi, ñĕč lik hĭ, plĕ nao rơtă grom, hơtuk hơdok glăi laih anun plĕ nao gơnam pơƀâo. Plĕ nao hla eč amra ƀơhư̆ ƀâo jơman mơng añăm trong phĭ”.

Hơdôm gơnam ƀong pha ra mơng ƀing Êđê ƀơi Buôn Ma Thuột

Ăt sa gơnam ƀong pơkon, pơhăng, phĭ hăng tŭč rơnuč ñu đông glăi anô̆ mih ñu, Y Hem Bkrông hơbai tui djơ̆ hơdră hơbai hơđăp đưm djuai ania Êđê:

“Añăm bôh pang, juăt čăt amăng đang hmua mơng mơnuih amăng plơi. Anô̆ phĭ mơng ñu phĭ biă. Hmâo dua hơdră hơbai, sa lĕ hơ-om giong, tul hăng akô̆ akan krô, laih anun hna hĭ ñu. Anô̆ pha ra ñu añăm anai lĕ ƀu pơhăng ƀu dưi ôh. Khom pơhăng anun kah mơng dưi juă anô̆ phĭ bôh pang, hăng hmâo gơnam pơƀâo ƀu dưi kơƀah lĕ rơsun Êđê”.

Anăm ƀong Êđê sit nik dưi hơbai ƀu tơnap tap mơn, samơ̆ lăng yôm anô̆ pơƀâo ñu. Y Hem Bkrông lăi, jak iâu tuai rai pơ̆ Dăp Kơdư tui hơdôm bơyan hơpă, leng kơ hmâo gơnam ƀong pha ra tui bơyan ngă tuai ƀu dưi wor bit Dăp Kơdư:

“Hơdôm gơnam ƀong tui bơyan bơhmu tu ñu phrâo tôm adih anai hmâo bôh kơnôk, bôh pang, bôh pia dlai, añăm rơbung luk, hla plum. Anun lĕ hơdôm gơnam ƀong tui bơyan, yua kơ djơ̆ sa bơyan amăng sa thun kah mơng hmâo”.

Hơdôm gơnam ƀong jơman hloh lu dưi ƀat jơman, lu mơta amăng bôh thâo hmâo pơjing anun mơng đưm hlâo. Bơyan hơpă añăm anun, mơnuih nao pơ̆ ƀôn Akô̆ Dhông pơ̆ plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring čar Daklak sa wot amra ƀu dưi wor dô̆ tơguan añăm ƀong ƀơi apur gŏ sang dlông, phuang kơ mơnâo tơpai čeh, anô̆ pơƀâo mơng phun añăm hla rok tui angin por hyu tui jơlan bah amăng./.

VOV5: Čih – Siu H’ Prăk: Pơblang