VOV4.Jarai - {ơi kual }ư\ Siăng hmâo lu phiăn juăt djă jă gru grua bôh thâo pha ra hăng phiăn ngă yang tơlơi suaih pral mơng neh wa djuai ania Êđê le\ sa amăng mrô anun.

Jua ]ing tơtar hyu mut hrom ano# mơngưi mơng ]eh tơpai hăng gru grua mơng băn ao ngă yang pioh kơ [ing tha rơma jing phiăn ngă yang pioh kơ ană amôn pơdah pran jua thâo tơngia hăng ơi yă, am^ ama, anun ăt le\ gru hiam amăng bôh thâo pơ pu\ kơ mơnuih tha rơma mơng djuai ania Êđê.

Amăng sang dlông mơng sang jưh tuai Yang Sin, [ơi [ôn Ako# Dhông, plơi prong {uôn Ama Thuo#t, tơring ]ar Daklak, jua ]ing tơtar đ^ dik dăk. Anai le\ jua ]ing mơ-ak, lăi pơthâo phiăn ngă yang kơ tơlơi suaih pral brơi [ing tha rơma amăng plơi prăp lui dưi pơ phun.

Amăng anih pioh kơ tuai, 12 bôh ]eh tơpai kă lui hlâo [ơi hơdôm gai po\ng dăp tơpă mơng prong truh kơ anet (yap mơng gah bah amăng mut amăng lăm), ring ]ing, hơgor hmâo yôl lui hlâo [ơi glông dă ]ing pioh atông.

Jua ]ing tơtar đ^ hme] kơtang, hme] tơdu, pơtrut pran jua, jak iâu djop mơnuih amăng plơi hăng tuai ]ua\ ngui rai mơng djop anih mơ-ak hrom.

Pô dưi ngă yang kơ tơlơi suaih pral le\ 6 ]ô tha rơma mơng 76 truh kơ 84 thun, amăng hơdôm băn ao mơ`am phrâo, do# [ơi anih yôm phăn hloh.

Mông ngă yang kơ tơlơi suaih pral dưi pơ phun ako# tlôn rơgao 8 jua ]ing. Rim jua ]ing le\ lăi pơthâo sa bruă mă kiăng dưi ngă tui.

Bơnai dra Êđê suang tui jua ]ing “Iâu glăi tum jơngum”

Tơdơi kơ mơnuih git gai mông ngă yang lăi pơthâo pơ phun hơdôm phiăn ngă yang, tơlơi atông ]ing “Iâu glăi tum jơnum” dưi tơtar đ^, [ing dra djuai ania Êđê amăng băn ao djuai ania pô suang tui pioh hơ-ư\] hmưi.

Kiăo tui anun, [ing ană amôn amăng sang ano# [ơ [rư\ brơi gơnam tam, ]ut kông mut amăng tơngan [ing tha rơma.

Phiăn ngă yang dưi to# tui hăng tơlơi mơ`um tơpai ]eh [ơi 12 bôh ]eh tơpai dăp tui ako# tlôn, hmư\ jua ]ing atông hăng tơlơi adôh đưm.

Gum hrom mông ngă yang, lu mơnuih amăng [ôn Ako# Dhông, biă `u [ing tha rơma mưn [uh mơ-ak biă.

Gơ`u kah hăng dưi pơwo\t glăi hăng tơlơi phiăn đưm lom plơi pla do# djă pioh tơlơi ngă yang đưm, hăng hơdôm phiăn ngă yang kah hăng sa ]ra\n tơlơi hơd^p mơda.

Yă H’ Lu\ Arul, 81 thun le\, sa amăng 6 ]ô mơnuih tha dưi ngă yang, lăi pơthâo:

“Anai le\ phiăn ngă yang mơ-ak kơ mơnuih tha rơma, yua kơ kah hăng đưm anai le\ tal pioh [ing ană amôn pơdah pran jua hluh tơngia  kơ am^ ama.

Bơ\ ră anai le\ kơnuk kơna lăng ba bơwih brơi kơ mơnuih tha rơma anun khoa plơi prong nao pơ phun hơ-ư\] hmưi mơnuih tha rơma amăng [ôn Ako# Dlông [ing gơmơi.

Rơgao kơ anai abih bang mơnuih amăng [ôn Ako# Dhông leng kơ mơ-ak biă. Hrơi anai mơ-ak, gơnam ngă yang mơ-ak le\ sa drơi un hăng sa drơi rơmô”.

Ană tơ]ô amăng sang ano# brơi gơnam tam, ]ut kông kơ [ing ơi yă dưi ngă yang

Bơ\ hăng hơdôm mơnuih hlăk ai, anai le\ sa tal yôm phăn pioh gơ`u [ơi mơta pô lăng [uh hăng mưn [uh tơlơi đưm mơng djuai ania pô.

Amăng mông ngă yang hmâo lu tơdăm dra le\ ană amôn mơng [ing tha rơma dưi ngă yang anun, mơ-ak hrom [ing tha rơma. Amai H’ Zuni Niê, tơ]ô yă H’ Gôc Niê brơi thâo:

“Hrơi anai dưi gum hrom bruă ngă yang pioh kơ tơlơi suaih pral yă le\ kâo [uh hơk mơ-ak biă yua kơ lăng [uh bruă ngă yang mơ-ak kơ tơlơi suaih pral yă pô, kâo ăt ]ang rơmang mơn `u suaih pral na nao hơd^p hăng ană tơ]ô rơnuk rơnang, yâu mơ-ak hloh”.

Mơ`um tơpai ]eh tui ako# tlôn [ơi hơdôm bôh ]eh tơpai.

Amăng phiăn juăt đưm mơng djuai ania Êđê, ngă yang brơi hiam drơi hiam jăn le\ sa phiăn yôm phăn biă.

Tui phiăn juăt le\, lom pô sang djop 60 thun hăng tha hloh dưi hmâo ană tơ]ô amăng sang ano# ngă yang brơi tơlơi suaih pral.

Anai le\ bruă mă yôm phăn pioh pơdah pran jua hluh tơngia mơng ană tơ]ô pioh kơ mơnuih [a\ [em ]em rông pô.

Hluai tui phiăn anai, [rô djơ\ tal Hrơi jar pioh kơ mơnuih tha rơma thun anai, Jơnum min m[s phường Tân Lợi, plơi prong {uôn Ama Thuo#t, tơring ]ar Daklak hmâo pơ phun pơdo\ng phiăn ngă yang mơ-ak brơi tơlơi suaih pral kơ [ing tha rơma [ơi [ôn Ako# Dhông.

Phiăn ngă yang dưi pơ phun hmâo tơlơi gum hrom kơplah wah bôh than rơnuk anai hăng phiăn juăt đưm, gơnam ngă yang hăng ]ra\n phai yang dưi ruah mă ano# kiăng hloh, djă glăi bruă pơdah atông ]ing, jao kông hơ-ư\] hmưi tơlơi suaih pral hăng mơ`um tơpai, tơdơi kơ anun le\ ]ra\n jơnum ngui. Ơi Y Blah Êban, tha plơi [ôn Ako# Dhông brơi thâo:

“Kah hăng đưm le\ ara\ng ngă yang hăng rơmô kơbao pioh pơ pu\ kơ [ing tha rơma, mơnuih tha le\ amăng sang ano# ngă yang pha ra đo#] [u hmâo ngă tui sa bôh plơi ôh, tum pơ[u\t mơnuih tha rơma 70, 80 sa wot pơ phun kah hăng ră anai ôh.

Anai le\ tal blung a sa bruă ngă yang tui anai dưi pơ phun, yua anun, kâo ăt ]ang rơmang mơn bruă mă anai amra dưi djă pioh na nao”.

{ing tha rơma thâo phiăn đưm pơdah ayup đing Tak Tar

Tui phiăn juăt đưm, pơhiăn ngă yang hơ-ư\\] hmưi tơlơi suaih pral mơng djuai ania Êđê pơ phun amăng 3 hrơi, khă hnun hai hăng hơdră pơke\ hrom anai, phiăn ngă yang ngă rơguăt h^ jing sa hrơi đo#], pơ phun tui plơi pla ngă hrom pioh djru ngă plai [ia\ tơlơi tơnap kơ sang ano# [ing tha rơma, samơ\ ăt dưi djă pioh mơn phiăn juăt đưm djuai ania Êđê.

Anai [u djơ\ kơnong kơ tal pioh ană bă hơdor tơngia kơ ơi yă, am^ ama, pơdah pran jua mut hrom kơplah wah am^ ama hăng ană tơ]ô, neh wa amăng kơnung djuai hăng neh wa amăng plơi pla ôh mơ\, `u do# jing tơlơi pơtô pơhra\m brơi ană tơ]ô phiăn juăt đưm hăng lăng yôm gru hiam mơng sang ano# djă djuai am^ amăng tơlơi hơd^p mơda plơi pla dong./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih pơblang hăng pôr