VOV4.Jarai - Amăng lu thun rơgao laih, nghệ nhân Touneh Ma Bio do\ [ơi plơi  Diom A, să Lạc Xuân, tơring glông Đơn Dương, Lâm Đồng djă pioh tơlơi suang Arya hmư\ hing hăng ru\ pơdong glăi lu tơlơi suang pơko\n mơng djuai ania Chu Ru. ~u le\ sa amăng 9 cô mơnuih rơgơi kơhnâo boh thâo gru grua mơng Lâm Đồng dưi mă anăn Nghệ nhân Ưu tú.

Khă mơnuih đah kơmơi rơgơi kơhnâo Touneh Ma Bio giăm 60 thun laih, thun tha tui anai tơkai rơngan [u rơmuăn tui hăng [ing dra ôh, samơ\ lơ\m yă Ma Bio tơgu\ suang, `u kar hăng [ing dra mơn.

Pô đah kơmơi do\ pơ kual kơdư, [ơi kual plơi pla mơ-ak, ayuh hyiăng lo\n adai hiam, hơdip mơng anet truh kơ prong [ơi anih hơmâo gru grua ngă pơhưc\ pran jua ană mơnuih ta. Yua tui anun yơh ai, truh kơ `u tơjuh thun, c\ơpăn thun, tơngan yă Ma Bio thâo atông djơ\ jua c\ing, tơkai `u hơyak djơ\ hăng jua hơgor, suang hro\m hăng tơdam dra amăng plơi pla.

Nghệ nhân Ma Bio glăk pơtô [ing c\ơđai atông c\ing.

{ô| `u tơthe mriah, mơta `u jă, tơlơi suang Arya rơnang đôc\ samơ\ ăt arăng lăng [uh ano\ hiam, ngă pơhưc\ biă mă. Rơngiao mơng tơlơi suang Arya, nghệ nhân Ma Bio do\ djă pioh hăng pơjing glăi lu tơlơi suang pơko\n dong mơng djuai ania Chu Ru.

“Kâo khăp biă mă kơ gru grua boh thâo mơng djuai ania gơmơi, yua hnun hrup hăng `u hlăm dlăm amăng pran jua amăng ako\ dlô kâo yơh, yua hnun kâo mơng dưi pơtô glăi kơ [ing adơi đeh. Rim gru grua boh thâo hơmâo ano\ phara, yua hnun kâo kiăng djă pioh lui yua dah kâo kiăng khăp gru grua, gru grua djuai ania gơmơi mut hro\m amăng drah kơtăm yơh”

Yă Ma Bio le\ sa amăng 9 c\ô kơhnâo gru grua boh thâo đưm mơng tơring ]ar Lâm Đồng, hơmâo pơpu\ anăn Nghệ nhân Ưu tú. Samơ\, mơng hlâo laih, `u jing sa c\ô kơhnâo rơgơi mơbruă amăng tơlơi pơmin pran jua mơnuih mơnam amăng plơi pla.

~u ră ruai: Tơkeng hăng hơdip truh kơ prong [ơi hang ia krông Dạ Nhim, kual lo\n hơmâo lu tơlơi ayun suang mơng djuai ania Chu Ru, lơ\m anet do\ hăng bung rong am^ `u, yă Bio hơmâo am^ `u pơngui kiăng pit hăng jua c\ing, adoh rơkel hmư\ bang truh amăng kriăng pơtâo, c\roh hnoh.

Hăng tơlơi c\ang rơmang ru\ glăi gru grua đưm, yua hnun rim hrơi, yă Ma Bio [u bơmơ`i kiăng arăng hmư\ hing ôh bruă `u pơtô glăi kơ ană tơc\ô, truh ră anai abih bang ană tơc\ô mô yâo amăng plơi Diom A lêng thâo adoh suang hăng thâo atông c\ing, ayup đing get ia, sit [ing c\ơđai yơh ngă rơnuk to\ tui pran jua kiăng khăp gru grua boh thâo [u thâo abih mơng yă Ma Bio hăng rơnuk tơdơi, truh rơnuk gin gi hlao.

“Yua kâo khăp biă mă gru grua boh thâo mơng djuai ania gơmơi yua hnun kâo hrăm atông c\ing, ayup đing get ia đah mơng djă pioh lui hơdôm gru hiam mơng djuai ania. Kâo hrăm kraih 3 blan yơh hăng nghệ nhân Ma Bio, kâo thâo atông jua arya hăng hơdôm tơlơi adoh kah hăng tơlơi adoh apui, kâo kiăng djă pioh gru grua boh thâo hăng pơtô glăi kơ [ing adơi anet dong”.

{ơi anăp tơlơi mut hro\m mơng gru grua dêh ]ar tac\ rơngiao, pô đah kơmơi rơgơi mơbruă anai bơngơ\t kơ tơlơi khăp hăng plơi pla, hăng tơlơi ngă yang ngui hgor, hăng tơlơi adoh đưm mơng djuai ania mut tơma hram amăng drơi jăn, drah kơtăk `u rơngiă tui mơtăm yơh tơdah [u hơmâo djă pioh, biă `u le\ rơnuk tơdơi. ~u ră ruai:

“Mơnuih djuai [iă ră anai hmư\ tơlơi adoh phrâo lu yơh. Samơ\ kâo ăt kiăng djă pioh mơn gru grua đưm mơng djuai ania gơmơi. Kâo pơmin kiăng djă pioh gru grua đưm, blung a le\ pơtô glăi kơ ană tơc\\ô amăng kơnung djuai gơmơi. Kâo amra jak iâu gơ`u rai hrăm đah kâo mơng pơtô glăi kiăng tơdơi anai huăi rơngiă ôh gru grua hiam mơng đưm mơng djuai ania ta”.

Yă Ma Bio jing mơnuih ngă hơmâo kơdrưh kơ djuai ania Chu Ru yua dah [u hơmâo đơi ôh đah kơmơi djuai ania anai abih pran jua djă pioh hăng ru\ pơdong glăi hơdôm gru grua boh thâo mơng djuai ania Chu Ru. {ơi tơring glông Đơn Dương, yă Ma Bio ăt jing sa amăng hơdôm c\ô mơnuih kơhnâo djă pioh lu gơnam juăt yua mơng djuai ania Chu Ru. Abih bang gơnam anai sui hơdôm rơtuh thun yơh laih anun sang `u glăk do\ hai ăt rơbêh 100 thun mơn. yă Ma Sa do\ [ơi să Lạc Xuân, tơring glông Đơn Dương lăi:

“Amăng [ing đah kơmơi djuai ania Chu Ru le\ neh Ma Bio yơh pô thâo atông c\ing, thâo djă pioh gru grua boh thâo anai. {u kơnong tui anun đôc\ ôh mơ\ `u pơtô glăi kơ ană tơc\ô dong. Kâo lăng djuai ania Chu Ru kơdrưh yua biă mă, nao pơpă lêng hơmâo [ing c\ơđai kiăo tui pơ[uh gru grua boh thâo mơng djuai ania gơmơi. Pô kâo hu\i biă mă tơdơi anai gru grua mơng djuai ania gơmơi rơngiă h^ samơ\ bưng mơn hơmâo neh Ma Bio pơtô glăi kơ [ing c\ơđai muai thâo djă pioh lui, tui anun kơdrưh biă yơh kơ djuai ania Chu Ru”.

Hăng bruă djă pioh gru hiam mơng đưm hlâo, anun le\ tơlơi kiăng `u pơdah pran jua kiăng khăp kơtang mơ\ giăm abih thun do\ hơdip `u hơduah e\p, ru\ glăi tơlơi ayun suang rơngiă tui amăng tơlơi hơdip djuai ania Chu Ru, samơ\ truh ră anai hơmâo ru\ pơdong, pơjing glăi lu laih amăng tơlơi hơdip djuai ania Chu Ru. ~u pơmin, lơ\m do\ a`răng le\ ta kho\m djă pioh, wai lăng hăng pơtô glăi kơ rơnuk ană tơc\ô yơh kiăng tơdơi anai gru grua boh thâo đưm sô mơng djuai ania Chu Ru huăi rơngiă kiăo tui thun blan

K’Brọp c\ih tui VOV5 – Siu H’Mai: Pơblang