VOV4.Jarai- Pơđuăi drah yua lu mơta ba truh phara phara; Hơtai bôh, ara\t areo, bôh [leh.... Samơ\ hơmâo hasa tơlơi yôm pơ phăn ba truh pơđuăi drah, anun le\ yua [ing ta [o\ng hoă rơbeh đơi protein, [o\ng lu rơmă hlô mơnong, bôh nik gnam hơmâo lu  cholesterol, [udah mơnuih [o\ng hoă lu đơi, rơbeh rơbai, alah pơtâp drơi jăn, drơi jăn plên rơmong đơi... Dưi lăi, juăt [o\ng hoă le\ hasa ba rai pơđuăi drah, bôh nik mơnuih hơmâo laih tơlơi duăm ruă pơđuăi drah. }ra\n hdră “ Tơlơi soaih pral – Hơd^p mơda” hrơi anai lăi truh tơlơi [o\ng huă kiăng nga\ hơđong pơđuăi drah ta hiam.

            Djơh ha\ng  hdôm mơnuih hơmâo tơlơi ruă pơđuăi drah, kho\m thâo kơ điăng tơlơi [o\ng huă hrim hrơi, kia\ng drơi jăn ta  hơđong pơđuăi drah hiam klă. Kah ha\ng:

            Be\ beng [o\ng lu đơi gơnam jơman rơmă ( protein): Ana\m [o\ng lu đơi ôh. Dưi [o\ng huă hơnong mơng 0,5 – 1gram/k^ pơkă ha\ng drơi jăn ta ( Mơnuih prong 50 kg, [o\ng huă ha mkrah a`a\m mơnong ama\ng sa hrơi). Kho\m [o\ng a`a\m mơnong  (Mơda a`a\m mơnu\, akan), hiam hloh [o\ng a`a\m; ( Kơbao, rơmô, un...), ana\m [o\ng lu a`a\m pơluk lu gơnam nga\ [âo phu, kah hăng lạp sườn, xúc xích, dăm [ông.... Ana\m [o\ng ôh a`a\m mơnong, mơnu\ b^p  do\ mda, anet yua dah hơmâo lu  nuclêôprotein, tơdah [o\ng `u jing h^ purin, axit uric ngă răm hơtai boh, boh [leh, tơso#, proăi a`a\m un, mơnu\ b^p kah ha\ng hơtai boh, dlô, [ơi ana\p `u, ana\m [o\ng lu nuclêôprotein. Ta dưi [o\ng rơtă, kiăng hmâo đạm ama\ng a`a\m pơtăm, ana\m [o\ng lu ôh a`a\m rơmă  ( Lipit), [o\ng [ia\ a`a\m rơmă, bôh nik mơnuih plên rơmong. {u dưi [o\ng rơgao 30 gram lipit/hrơi. Ama\ng anun kho\m [o\ng ia ha krah rơmă ara\ng pơkra hăng  a`a\m pơtăm, rơtă, ha mkrah le\ a`a\m rơmă hlô mơnong.

Pơhro\ [o\ng tơpung sik ( Glucid): Gơnam sik, tơpung lăi hro\m, hoăi ngă răm truh mơnuih duăm ruă  pơđuăi drah ôh, tơdah [o\ng lu đơi, amra ba rai drơi jăn plên rơmong, [u klă brơi mơnuih ruă pơđuăi drah ôh, yua kơ anun pơhro\ h^ tơlơi [o\ng huă `u.

Pơhro\ h^ [o\ng hara pơs^n: {o\ng lu đơi hara, [udah gơnam hơmâo lu pơs^n đơi, amra [u klă brơi ôh mơnuih hơmâo pơđuăi drah. Mơnuih hiam drơi jăn sa hrơi [o\ng mơng 5- 6 gram hara, mơnuih hmâo tơlơi ruă pơđuăi drah kơnong [o\ng hara mơng 3 – 4 gram sa hrơi. Khom be\ beng a`am hla hơbơi pơsa\m, akan pơs^n, a`a\m mơnong pơs^n. Mơnuih hmâo tơlơi ruă pơđuăi drah, amra ruă truh hơtai boh, brah tơkai tơngan, [udah pơđuăi drah, yua boh [leh, ruă ara\t areo, tăng drah nur [ơi phung ]ơđai moai, [u thâo yua hget ôh duăm ruă, tui anun pơhro\ h^ [o\ng hara pơs^n.

Rơngiao kơ anun, mơnuih ruă pơđuăi drah ana\m [o\ng, mơ`um ôh gơnam măt kah ha\ng; tơpai, kơ phê, chè ph^, hơt hla...

{o\ng lu a`a\m hơbơi pơtơi, rok tok, bôh troh: A`a\m hơbơi pơtơi, rok tok, bôh troh kah ha\ng hơbơi prăng, pơtơi, boh pơneh hơmâo lu kali, `u pơrai lui h^ natri tơbia\ gah rơngiao. Ama\ng a`a\m rok tok hơmâo lu Vitamin K, Vitamin C, `u pơđ^ h^ ion canxi ama\ng drah, pơgăn glăi brâp drah, pơjrao tơlơi ngă khăng asar, [ơi ara\t drah. {ơi hdôm boh troh kah ha\ng kroăi quýt, boh pôm .... hơmâo lu vitamin P, C djru pơhro\ h^ cholesterol ama\ng drah, ngă kjăp arat drah, pơgăn glăi tơlơi [le\ drah [ơi ako\ dlô. Ama\ng hdôm boh troh hơmâo lu, vitamin E, `u pơjrao ara\t drah, pơhro\ h^ gơnam măt, pơđoh brơi ôxy ama\ng drơi ja\n hiam bia\ ma\, brơi mơnuih hmâo tơlơi ruă pơđuăi drah laih anun hơtai bôh... Yua kơ anun yơh, kho\m [o\ng lu a`a\m rok tok, ba glăi tu\ yua bia\ mă; Mơnuih dêh ]ar Việt Nam lăi hro\m, [u djo\p canxi, kơ [ah canxi, hơmâo pơgun truh tơlơi ruă pơđuăi drah, tui anun yơh khom [o\ng lu gơnam [o\ng hoă hơmâo lu canxi kah ha\ng ia sâo rơmô ( Sa hrơi mơ`um mơng 250 ml ia sâo rơmô, [udah ia rơtă ko#), amra hmâo thim canxi do\ kơ [ah, [udah ruah mă hdôm a`a\m pơtăm, a`a\m hơbơi, rau cần Tây, bơmao, bơmao mộc nhĩ.... hmâo lu canxi. Mơnuih duăm ruă pơđuăi drah [o\ng lu gơnam akan hdang ia rơs^, yua dah hơmâo iod, kah hăng rau câu, sứa biển, tảo biển hdang, akan se, kiăng be\ beng tơlơi ngă khăng arăt drah, pơhlôm pơđuăi drah.

Kơ điăng:  Mơnuih duăm ruă pơđuăi drah, kho\m wai lăng pô tơlơi pơđuăi drah, ngă tui hiam mơ`um ia jrao tui ha\ng ơi ia jrao pơtă brơi. Samơ\ gah tơlơi [o\ng huă le\ khom thâo kom, hasa tơlơi yôm bia\ ma\, ama\m [o\ng lu đơi gơman jơman, hmâo lu rơmă, amra rơbeh h^ gơnam [o\ng hoă jơman, kho\m [o\ng hoă djơ\ hơnong đu], samơ\ [u dưi [o\ng huă aset đơi ôh, amra [u djo\p brơi drơi jăn, ba truh tơlơi duăm roă, khom [o\ng huă tum gơnam jơman, gơnam rơmă mơng hlô mơnong, rơmă mơng rok tok, boh trôh, rơtă tui ha\ng tơlơi pơkă djơ\. }ra\n hdră: “ Tơlơi soaih pral – hơd^p mda”, hrơi anai truh ]i anai abih yơh. Bơni kơ ơi Pang yă Dôn ha\ng [ing gơyut pơđing tu hmư\ laih jơlan hdră anai. {ua\n bưp glăi ama\ng jơlan hdra\ tơdơi dong ho\.

Rơluch Xuân: Pô ]ih ha\ng pôr