VOV4.Jarai - Dong mơng đưm hlâo, djuai ania Êđê hmâo sa phiăn klă hiam biă, anun lĕ bruă ngă adơi ayong kơplah wah dua bôh plơi, dua bôh sang anô̆, adơi ayong, adơi amai, dua čô gơyut, ngă amĭ ană men ... Tơlơi hơdĭp mơda rơnuk anai, djuai ania Êđê amăng ƀrư̆ gah lui hơdôm phiăn juăt sô hơđăp samơ̆ gru hiam amăng phiăn juăt ngă adơi ayong ăt dưi djă pioh truh kơ ră anai mơn. Bruă ngă adơi ayong ƀu djơ̆ kơnong kơ ngă brơi ană mơnuih jê̆ giăm, ngă kơjăp amăng tơdruă hloh ôh mơ̆, ñu dô̆ djru pơdŏng pran jua gum hrom, mut hrom amăng plơi pla dong.

Tui hăng phiăn juăt djuai ania Êđê, đah rơkơi ataih mơng amĭ ama lom dô̆ bơnai hăng hơdĭp pơ̆ sang bơnai. Hmâo hơdôm mơnuih dô̆ bơnai pơ̆ ƀôn ataih anun bruă ngă amĭ ană hăng mơnuih dô̆ hrom sa bôh plơi hăng bơnai hăng hrom sa kơnung djuai hăng pô. Hlâo kơ ngă adơi ayong khom tơña amĭ ama, anong wa, neh met gah sang bơnai tŭ ư mơn bruă ngă amĭ men hăng sang anô̆ pô hmâo ruah mă anun? Ƀudah bơnah gah sang anô̆ bơnai amra ruah brơi kơ rơkơi anun sa bôh sang anô̆ hơpă pioh ngă amĭ ană men. Phiăn ngă yang dưi pơphun ƀơi sang anô̆ amĭ ama men, hmâo tơlơi lăng ƀuh mơng mơnuih hmâo arăng đăo gơnang amăng kơnung djuai, anong wa, hăng neh wa kơnung djuai amăng plơi. Sang anô̆ nghệ nhân Ơi H’ Ñem, ƀơi ƀôn Ea Sut, tơring kual Ea Pôč, tơring glông Čư̆ Mgar, tơring čar Daklak hmâo ha tal čơkă ngă yang ngă amĭ ană hăng 2 čô ană đah rơkơi mơng anih pơkon nao dô̆ brơi thâo:

“Lom ngă amĭ ană men lĕ anong, wa bơnai ñu amra nao pơ̆ sang ngă amĭ ană men mơng pô rơkơi. Amĭ ama bơnai, pô hmâo arăng đăo gơnang amăng kơnung djuai hmâo tơlơi pia kiăng pơtă pơtăn ană men djă pioh bruă gơgrong mơng pô kah hăng: -Ră anai ngă amĭ ană men, hmư̆ pơhiăp, lăng ba. Tơdơi anai ană men khom lăng amĭ kah hăng amĭ pô, lăng kah hăng ama pô kah hăng phun kyâu hrăi. Tơdah ƀu lăng amĭ ama men dong tah thơ, ƀu lăng ba dong tah lĕ amra gơgrong ba tơlơi kơhmal hiưm hơpă?”.

Gơnam ngă yang mơ̆ amĭ ama bơnai brơi kơ sang anô̆ pô dưi čơkă mă ngă ană men hmâo: sa blah băn ƀă ană, sa blah ao, sa bôh mong til lăi nao kơ mong đô̆ ia tơsâu amĭ, sa bôh čeh tơpai. Bơ̆ pô ană jao kơ amĭ ama rông lĕ sa blah băn mơñam, tui hluai tơlơi hmâo mơng sang anô̆ amra ngă yang sa drơi un anet ƀudah prong kơ amĭ ama rông. Sang anô̆ čơkă ngă ană rông, tơdah hmâo hmăi thơ lom čơkă mă men amra atông čing, prăp lui tơpai čeh, jak iâu kơnung djuai ƀong huă pioh lăi pơthâo kơ neh wa amăng plơi hăng ơi yă. Amĭ ama men hmâo bruă gơgrong bơwih brơi lom duam ruă, pơtô lăi ană men amăng tơlơi pơdô̆ rơkơi bơnai hăng plơi pla. Bruă ngă amĭ ană men anai klă hiam biă. Yua kơ ană đah rơkơi lom dô̆ bơnai, ataih mơng amĭ ama pô, ƀu hmâo amĭ ama dô̆ jê̆ giăm lĕ kiăng hmâo mơnuih jê̆ giăm pioh pơtô lăi, pơtă pơtăn. Nghệ nhân Ơi H’ Ñem brơi thâo dong:

“Tui hăng phiăn juăt mơng djuai ania Êđê, pô ană men amra ƀu dưi khăp ƀudah dô̆ hlơi amăng sang anô̆ pô čơkă ngă amĭ, ngă ama men ôh. Tơdah ngă soh thơ amra čơkă mă tơlơi kơhmal kơtang biă hăng pơkiăo đuăi mơng plơi mơtăm. Dua lĕ, khă hmâo amĭ amai men hai, samơ̆ khom nao tơña bla čuă jơmư trư găn mơn amĭ ama pô”.

Tui hăng phiăn djuai ania Êđê, lom jing ami men – ană men, anun lĕ gơñu hmâo jing laih sa čô mơnuih amăng sang anô̆, kơnung djuai hăng jing sa mơnuih amăng plơi pla, anun gơñu khom hmâo bruă gơgrong bơwih brơi; djru gum tơdruă, djop mơta bruă hăng djop tơlơi; ƀu dưi ngă tơlơi asat tơdruă, tơdah ngă tơlơi asat thơ amra kơhmal yơh... Amĭ Phun (H’ Nui Niê) ƀơi ƀôn Ea Sut, tơring kual Ea Pôč, tơring glông Čư̆ Mgar, tơring čar Daklak brơi thâo:

“Bruă ngă amĭ ană men djru ană mơnuih jê̆ giăm hloh. Lom duam ruă rơnang thơ ƀu kiăng amĭ ama pô mơng ataih nao kiă wai ôh. Amăng bruă mơng sang anô̆ lĕ ană men djru gum abih pran jua pô dưi. Hăng bơnai ƀudah rơkơi mơng sang anô̆ phrâo ngă amĭ ama men ăt ngă tui mơn bruă pô gơgrong. Lom amĭ men tha rơma, duam ruă, pô ană men khom nao bơwih brơi kah hăng ană pô tơkeng rai; lom amăng sang hmâo bruă, kơnong kơ kiăng djop mơnuih iâu lĕ kâo nao ngă mơtăm. Kâo ƀuh tơlơi anai tŭ yua biă yua kơ hmâo dong amĭ ama, gum hrom djru ba amăng tơlơi hơdĭp mơda”.

Bruă ngă amĭ ană men dưi pơkă rơđah amăng tơlơi phiăn Êđê lĕ, sa phiăn juăt klă hiam, sa gru grua bôh thâo đưm pha ra, pơdah pran jua klă mơng ană mơnuih, gum hrom hơbit, čang rơmang kơ djop mơnuih hơdĭp klă, mut hrom thâo lăng ba tơdruă, djru nao rai yak rơgao djop tơlơi tơnap kiăng pơdŏng plơi pla jai hrơi jai trơi pơđao, yâu mơ-ak, pơdrong asah./.

H’Zawut: Pô čih – Siu H’ Prăk: Pô pơblang