VOV4.Jarai - Tơdah phiăn ngă yang pin ia, ngă yang huă asơi hle… le\ tơlơi phiăn yôm phăn mơng plơi pla , phiăn ngă yang hrôm kông rơkâo tơlơi suaih pral le\ sa phiăn ngă yang [u dưi kơ[ah amăng tơlơi hơd^p mơda mơng rim mơnuih djuai ania Êđê kual }ư\ Siăng.

}ut kông rơkao tơlơi suaih pral jing tơlơi phiăn ngă yang yôm phăn mơng sa rơnuk mơnuih djuai ania Êđê.

Yua anun, hlâo kơ pơ phun ngă yang, sang ano# hmâo ]rông sai to\ng ten, ruah hrơi klă hiam, hyu jak iâu pô ngă yang hăng mơnuih amăng kơnung djuai nao pơhmư\.

Gơnam ngă yang hmâo hơdôm bôh ]eh tơpai, hlô mơnong pioh ngă yang hăng kông kom hăng [u dưi kơ[ah ring ]ing.

Sang ano# khom prăp lui hơdôm ]eh tơpai hăng hlô mơnong ngă yang tơlơi suaih pral, [u dưi ]ơkă mă tơlơi gum hơgo#p mơng plơi pla ôh. Hơdôm mơnuih pơdrong sah, gơ`u jak iâu ba tom neh wa jum dar plơi nao pơhmư\ ngă yang.

Tha plơi Ơi Nhất, [ơi [ôn Klat A, să Ea Drông, plơi prong Buôn Hồ, tơring ]ar Daklak brơi thâo, amăng sa rơnuk mơnuih, rim mơnuih amra dưi ngă yang pioh kơ tơlơi suaih pral amăng lu tal pha ra, yua anun tui hluai hnưr thun mơng mơnuih dưi ngă yang mơ\ hơdôm gơnam tam hăng ]eh tơpai dưi prăp lui kiăng kơ djơ\:

“Tal ngă yang blung a le\ lom phrâo tơkeng amăng tơlơi ngă yang bơhe\t tơngia – pơ anăn brơi anăn sa ]eh tơpai hăng sa drơi mơnu\; thâo [ong huă tui [ơ [rư\ le\ amra ngă yang 3 drơi mơnu\, 3 bôh ]eh tơpai; lom hmâo 5-6 thun le\ ngă yang sa drơi un, 3 bôh ]eh tơpai, 10 thun sa drơi un 5 bôh ]eh tơpai, 15-16 thun le\ ngă yang sa drơi un kreo hăng 5 bôh ]eh tơpai; 20-22 thun le\ ngă yang sa drơi un kreo hăng 7 bôh ]eh tơpai; lom hmâo 2-3  ]ô ană le\ ngă yang sa drơi rơmô, 5 bôh ]eh tơpai; hmâo 5-6 ]ô ană le\ ngă yang 1 drơi rơmô hăng 7 bôh ]eh tơpai; lom hmâo tơ]ô laih le\ amra ngă yang sa drơi kơbao hăng 7 bôh ]eh tơpai.

Anun le\ hơdôm drơi hlô hăng ]eh tơpai pioh ngă yang, rơngiao kơ anun hmâo hơdôm drơi hlô hăng ]eh tơpai le\ pô sang amra pơdă tơbiă kơ djop mơnuih [ong mơ`um”.

Lom truh mông ngă yang, pô ]ut kông rơkâo tơlơi suaih pral amra ]ut băn ao tui phiăn juăt, do# kret [ơi anăp gơnam ngă yang.

Pô phai yang pơ phun phai yang, jak iâu yang ]ư\, yang ia, kơnung djuai, ơi yă glăi pơsit brơi.

~u rơkâo yang rơbang djru brơi hơdôm tơlơi klă hiam kơ mơnuih dưi hmâo ara\ng ngă yang brơi, biă `u hmâo lu tơlơi suaih pral kiăng ngă rai gơnam tam kông ngăn.

Tha plơi ơi Kol, [ơi [ôn Tơng Ju\, să Ea Kao, plơi prong {uôn Ama Thuo#t, brơi thâo:

“Lom phai yang le\ jak iâu abih bang [ing yang rơbang rai hmư\ mông ngă yang kơ tơlơi suaih pral, pơtrun brơi hơdôm tơlơi klă hiam, tơlơi suaih pral kơ pô sang, ngă pơdai jor kơtor lu…

Tơdơi kơ anun, mơnuih dưi ara\ng ngă yang suaih pral djă đing tơpai hăng pô ngă yang pik drah [ơi tơkai…”

Tơdơi kơ anun hmâo jua ]ing rung đ^ dik dak. Pô ngă yang djă kông ]ut mut amăng tơngan gah hnuă kơ pô dưi ngă yang. Tơdơi kơ anun [ing mơnuih amăng sang ano# [ơ [rư\ hơ-ư\] hmưi pô dưi ngă yang.

Đah kơmơi pô sang le\ mơnuih blung a hơ-ư\] hmưi, tơdơi kơ anun truh neh gah ama, neh gah am^, adơi amai amăng sang.

Tơdơi kơ hơdôm đah kơmơi amăng sang ano# hơ-ư\] hmưi giong, amăng sa ]ô, amăng sa ]ô đah rơkơi mơng pơ phun nao hơ-ư\] hmưi pô dưi ]ut kông rơkâo tơlơi suaih pral. Djop mơnuih amra brơi hơdôm mơta gơnam tam kah hăng kông kom, ao, băn, ]eh tơpai, ană mơnu\...

Tha plơi ơi Nhất, brơi thâo, bruă hrôm kông (]ut kông) djơ\ hăng bôh tu\ yua yôm phăn biă:

“Adơi amai amăng sang ano# le\ pô ]ut kông kơ mơnuih dưi ara\ng ngă yang brơi, tơdơi kơ 3 hrơi 3 mlăm kah mơng dưi toh kông, lom toh kông ăt khom ngă yang sa wot dong mơn.

Bruă ]ut kông ]i lăi hơ-ư\] hmưi kơ pô anun hmâo tơlơi suaih pral, yâu mơ-ak, rơnuk rơnua hăng pơdrong sah kah hăng ara\ng. Kơnong kơ [ing adơi amai amăng sang ano# kah mơng dưi toh kông”.

 Tơdơi kơ ]ut kông hăng brơi gơnam tam le\ truh phiăn mơ`um tơpai ]eh. Bruă mơ`um tơpai ăt amăng [rư\ tui ako# tlôn mơng mông ngă yang hơ-ư\] hmưi mơn.

Tơdơi kơ anun, pô sang jak iâu abih bang djop mơnuih [ong mơ`um. {ing thâo atông ]ing le\ atông ]ing, ayup đing năm, djop mơnuih adôh Eirei, adôh Kưt…

Phiăn ngă yang ]ut kông rơkâo tơlơi suaih pral pơdah tơlơi pơ pu\ mơng ană tơ]ô pioh kơ ơi yă, am^ ama.

{udah am^ ama pơ phun ngă yang rơkâo brơi ană bă suaih pral, hmâo tơlơi pơ-hă hăng jing mơnuih.

Tơlơi yôm phăn le\ ngă yang anai amra pơ phun ha jăn mơng sang ano#, [udah pơhrua hrom amăng sa tơlơi ngă yang prong.

Ơi Y Kô Niê, Kơ-iăng Khoa Anom bruă wai lăng bôh thâo đưm (Gơnong bruă bôh thâo, bơkơja\p drơi jăn hăng tuai ]ua\ ngui tơring ]ar Daklak) brơi thâo:

“Tơlơi ngă yang tơlơi suaih pral hmâo lu amăng hơdôm phiăn ngă yang. Hơdôm phiăn ngă yang prong kah hăng ngă yang pin ia le\ gơ`u ngă yang brơi kơ tơlơi suaih pral pô sang hăng kơ kơnung djuai gah bơnai.

Hơdôm phiăn juăt pơkon gơ`u ăt ngă yang brơi tơlơi suaih pral kơ [ing tha rơma hloh amăng sang ano#.

Bơhmu `u tơlơi ngă yang sa rơnuk ană mơnuih, ngă yang truh mơnuih le\ ngă yang rơkâo tơlơi suaih pral bơni kơ pô [a\ [em ]em rông ană amôn jing mơnuih kah hăng ơi yă, am^ ama.

Amăng phiăn pơdo# rơkơi bơnai le\ ăt ngă yang rơkâo tơlơi suaih pral mơn kơ mơnuih hmâo [a\ [em ]em rông kơ rơkơi bơnai hlăk ai.

Hơdôm yak ngă tui khă ber samơ\ phiăn ngă yang rơkâo tơlơi suaih pral khom hmâo amăng hơdôm phiăn ngă yang prong”.

Ră anai, khă hơdôm gơnam ngă yang hăng hơdră ngă yang [u hmâo prăp lui to\ng ten kah hăng hlâo adih, samơ\ tui hluai kơ tơlơi pơkă mơng rim sang ano#, phiăn ngă yang ]ut kông rơkâo tơlơi suaih pral ăt dưi hmâo djuai ania Êđê pơ phun ngă yang mơn hăng lăng anun le\ sa gru hiam [u dưi kơ[ah amăng tơlơi hơd^p mơda mơng rim ]ô mơnuih./. 

Siu H’ Prăk: Pô c\ih hăng pôr