Tơlơi akhan đưm Việt Nam, pơtui hrơi tơjuh lơ 18/5/2014.

                        PHUN ~U HƠMÂO BƠNGA YUAN

                        ( Sự tích hoa phượng-Nay Jek pô pơblang hăng akhan  glăi)

            Anai đưm đă ră hlâo adih, pơ ha boh kuăl lo\n kơdư ]ư\ anun, hơmâo sa ]ô nai pơtô hrăm bơpơtaih hmư\ hing biă mă yua kơ rơgơi  djă đao kơtang, soang khiơl hơde].  Bơnai `u djai ta`, `u [u do\ bơnai pơko\n dong tah anun `u [u hơmâo ană bă ôh. ~u nao rơkâo tu\ ană arăng drit droai amăng tring ba glăi rông ngă ană mem. Rơngiao kơ mông pơtô, pơ hrăm kơ ană bă hrăm pơbơtaih kiăng kjăp drơi jăn pran jua, `u brơi  rơma ]ô ană rông anun nao hrăm hră, yua `u kiăng  [ing ană `u rông kho\m thâo hră hăng rơgơi tơlơi bơpơtaih dong.

Sang Gươl

            {ing ană `u rông anun thun sa hơnơr soh đô]. Anai thun anun, gơ`u kiah pluh klâo, pluh pă thun….rim thun gơ`u hrăm hră thâo, djă đao kơtang soang khiơl hơde] hmar hmư\ hing biă mă amăng tring trang gơ`u. Pơpă gơ`u nao arăng amu` yơh thâo kran, yua dah ama mem gơ`u blơi sum ao mriah hrup soh. Khăp pơpu\ kơ ama mem, anun yơh abih bang ană bă `u thâo gum pơgôp, khăp nao rai biă mă, djo\p mơnuih amăng plơi ăt pơpu\ mơn kơ gơ`u….Anai thun anun, amăng dêh ]ar gơ`u hơmâo ayăt blah mkang, wang plơi rung răng yơh. Ayăt roh mut rai, ]uh sang wang plơi, mơnuih djai tơket tơkeng, djo\p anih hmư\ hiăp ur krao, ]ok hia. Hmư\ arăng ruai hơmâo sa ]ô khau tơhan ayăt kơtang hling biă mă, `u anun mơnuih hơmiah, prong ph^ đ^ hơtai, sat rơgao hơnong. Arăng `u kơtang, tơkai djong juă mă pơ phun hra, phun hra pơ rơbuh mơn, tơkai djong ]ưng phun pang phun pang pơ rơbuh joh than, luh hla, bu] akha pơ rơngiao. Arăng lăi `u kơtang yua kơ `u ră [ong a`ăm mơnong drah do\ mơtah laih anun kơnong huă asơi điơ\, asơi `ar đô], [u gưt huă asơi k^ asơi ke ta ôh, laih anun rim wot `u [ong asơi điơ\ [u [iă ôh, ha go# [ung, go# [ai mơtam, a`ăm mơnong ăt kar kăi mơn. Pô nai pơtô hrăm taih anun, pơmin nao rơkâo kơ ơi pơtao dêh ]ar, kiăng brơi `u nao blah ayăt samơ\ hwing hwang rơbuh đih h^ `u, duăm ayuăm đih pơ sang đô] yơh. Tơkai tơngan `u hlo\ng khăng h^, rơven [u thâo tơgu\ hăng tơpư\ hlư\ ôh. {ing ơi ia jrao rơgơi djo\p anih amăng tring trang nao lăng hăng pơjrao ăt [u thâo pơjrao dong lơi, [u thâo yua hơge\t ia jrao djơ\ kơ gơ\ anun. Djo\p pô lăi, khua tơhan gah ayăt anun yơh pô `u brơi mơnuih do\p nao ngă sat mơnuih rơgơi mơ\ng dêh ]ar. Samơ\ nai pơtô taih ăt gir ring rơbat tui [ơ [rư\ hăng mơ`um ia jrao kiăng dưi găng a`răng glăi  kah hăng hlâo.

            Anai hơmâo ha mơguah anun, khua tơhan gah [ing ayăt tu\ kơ đ^ aseh pơyiong nao pơ sang hăng ba ling tơhan goang dar plơi pla. Lơm `u [uh nai pơtô taih pơ anun, gơ\ do\ ktrăm phun hra, a`ek a`ek, [u tơpư\ ôh, khua tơhan ayăt nao juă tơkai, ktrăm lo\n bu] akhan phun hra hăng mă rơsung boh pơtâo djong djă juai amăng ia prung, kah hăng arăng juai ngui tơlo# pơtâo đô]. ~u djik djak hăng tlao kơ gơ\ glăk ruă pơai buai laih anun iâu tơhan `u brơi mă nai pơtô  taih anun, mă ]ăp h^ gơ\ laih anun lăi:

            Kâo hmư\ arăng lăi, ong kiăng nao blah gơmơi kơle\ ? Ră anai, tơlơi hơdip ong do\ amăng tơngan kâo lah ! Tơdah kiăng do\ hơdip le\ ]uh be\ sa drơi rơmô dra, ]uh s^ tă mă asar ]ơđeh đô], mă ]ơđeh jơman hloh, tơnă asơi điơ\ sa go# [ung ba nao pơ anih gơmơi pơdong puih pơ kơdư ]ư\ tong krah plơi adih. Ong ba nao khom đua [ơi ako\, [u dưi gui [udah anông ôh ho\. Nao rơbat tơpă truh mơtam [udah pơdơi pơdă ôh. Đua rơ-I dưm a`ăm mơnong ba hlâo, rơ-i điơ\ tơdơi !

            Lăi giong, khua tơhan ayăt brơi tơhan `u kleh h^ hre\ ]ăp nai pơtô taih anun. Nai anun hil na] đut hlah, tơl mriah [o# mơta samơ\ kho\m ư\ a` h^, lun [ong h^ tơlơi hil, [u pơhiăp ôh, kơnong ngă tui hăng `u pơđar. Lơm anun, rơma ]ô ană `u rơkut đuăi hyu, gơ`u nao hrăm hră pơ ataih adih laih anun truh bơyan pơplông. Samơ\ lơm hmư\ hing [ing ayăt blah ]uh sang wang plơi, gơ`u pha ra pô pha ra djă đao, rơkâo kơ nai brơi glăi pơ plơi. Anai glăi truh pơ sang, hmư\ ama gơ`u ră ruai glăi, rơma ]ô ană tơdăm `u  hir hir amăng pran jua kiăng đuăi blah [ing ayăt sat [ai mơtam, ama gơ`u khă h^:

            -{u dưi ôh lah! Yua dah tơhan `u lu pơgang `u kjăp biă mă, [u dưi nao giăm ôh lah!

            Anai ama `u nao ]an prăk, blơi sa drơi rơmô ania dra, ba glăi ]uh tă, mă kơnong asar ]ơđeh đô], dưm buă ha boh rơ-i ung laih anun tơnă asơi điơ\ ha go# [ai jơman biă mă. ~u ngă tui hăng khua tơhan sat [ai anun pơtô biă mơn, đua [ơi ako\ ba nao a`ăm mơnong hăng asơi điơ\, asơi `ar kơ khua tơhan ayăt. }ơkơi khua tơhan ayăt [uh  ba rai a`ăm mơnong hăng điơ\ amăng bah `u djơ djrô] tơdjôh trun yua mơhao, amroa`, giong anun `u hơđah tlao. Bơ pô do\ đua nao mơnong hăng asơi điơ\ anun, pran jua ruă, ai hơtai hlor tơl [u thâo pia…   “Tơguan be\ ong ho\, tlao be\ ong lah, kơ`u ong mơ [uh”.   Anai khua tơhan, ]uak `u mă tu\ a`ăm mơnong ha rơ-i laih anun `u jơloh jơle brơi nao đua ba asơi điơ\ dong. Anai nao đua asơi điơ\ kơtra#o hloh kơ a`ăm mơnong samơ\ ăt gir run mơn. Rơbat reng đ^ nao pơ kơdư adih [rư\ [rư\, ke\ tơgơi  ư\ a` mơai yơh. Kơnong nao phrâo truh krah jơlan đô], tơkai pơ-ai tơkai rơgah laih, [le\ ia ho\u, ia hang. Samơ\ pran jua [o# mơta `u ăt bơnga] đô]. ~u pơmin amăng pran jua gỉirbe\, run be\ ta….Samơ\ khua tơhan ayăt do\ pơ ngo\ kơdư adih, do\ lăng su\ tui hăng hu\i mơn. ~u pơmin pô anai ia jrao kâo ngă kơ `u [u dưi ôh anun. Mông anai, `u ăt jing mơnuih hu\i rơhyưt biă mă. Anai pô nai pơtô taih đ^ nao giăm truh yơh pơ anih  khua tơhan ayăt do\, tơkai yak nao thêng rêng, hơdai iao hnuă samơ\ ăt gir run hrưn đ^. Lơm anun, mơtam khua tơhan ayăt ]uak mă đao tơhan `u hleng nao pơ nai pơtô taih, đao a`reng nao ]rup djơ\ [ơi hlung, laih anun rơbuh đih. Samơ\ ăt `u gir run tơgu\ suăi h^ đao, mă đao anun hleng glăi djơ\ [ơi tơda khua ayăt. Samơ\ khua ayăt be\ h^.

            Lơm anun amăng rơ-i asơi điơ\ [ing ană `u do\ kơdop amăng lăm, tơgu\ djă đao kơsung nao blah khua ayăt, rơma [e\ đao [ing ană `u tla#o djơ\ ]rup [ơi tơda khua ayăt, khua ayăt [u hmao gro\ng dong tah,  hlo\ng rơbuh đih tưng rơ khưng pơ kơdư tu\ng glu\ng trun pơyu\. Anai tơhan `u lơm [uh khua gơ`u djai baih, pha drơi pha đuăi, ]lah ]lap. {ing ană nai pơtô hrăm taih, giong blah ayăt, pu\ glăi ama gơ`u nao jôk, nao pơyoa h^, gơ`u ]ok hia hrơi mlăm [u pơdơi ôh, hơning rơngôt kơ ama `u sa ]ô mơnuih sông kơtang, khin hơtai blah ayăt, pơsăn drơi jăn pô. Abih bang mơnuih [ôn sang amăng plơi djo\p pô h’u\, nao ]ok hia hăng pơyoa atâo djai mơ\ng nai pơtô hrăm taih. Kiăng hơdor kơ ama gơ`u, rơma ]ô ană `u pla rơma phun kyâo jum dar pơsat kiăng tơ-ui, rim thun s^t truh blan huă pơsat, gơ`u nao huă pơsat kiăng hơdor kơ pô sông kơtang khin hơtai nai pơtô taih pơklaih ană plơi. Truh [ing ană `u tha rơma laih anun djai đuăi mơn, kyâo gơ`u pla anun ]uh bơnga mriah soh djơ\ bơyan pơdơi prong jum dar pơsat, djơ\ hrơi hơdor kơ nai pơtô taih djai mơn. Bơnga mriah anun, kar hăng kiăng hơdor pioh, mơnuih djai laih samơ\ rơma ]ô ană `u ăt khăp nao na nao kơ ama mem laih anun [u wor ôh hrơi ama `u djai, gơ`u buh ao mriah nao huă pơsat, anun bơnga blang mriah mơn, jing h^ bơnga yuan hơmâo anih lăi bơnga Prang, bơnga kơting, ]uh blang hyơ hyor mriah truh ră anai./.