VOV4.Jarai - Lu wo\t wer nao c\uă hăng hơmâo hmư\ arăng bơră ruai glăi hơdôm tơlơi yôm phăn mơ\ng plơi hlâo adih le\ anih hơkru\ amăng 2 rơnuk blah wang pơkơdo\ng glăi ayăt [ing ta kah mơ\ng [uh pran mut hro\m mơ\ng ană plơi Ktu (să Kon Chiêng, tơring glông Mang Yang, tơring c\ar Gialai). Anai le\ akô| phun kiăng kơ plơi Ktu jai hrơi pơplih phrâo hiam klă.

Ha pran akô| pơjing keh prăk plơi

Plơi Ktu le\ plơi pla kơtuai tui jơlan tơring c\ar mrô 666 glăk tuh pơ alin pơkra ming. Hơdôm sang djuai ania [iă prong gah gu\ phun kyâo hơ-iu mơtah ngă kơ plơi pla hơđong mơ-ak hru\p hăng plơi pla mơnuih djuai ania Bahnar mơ\ng đưm hlâo adih.

Man pơdo\ng [ơi anăp plơi le\ sang pơkra hăng kyâo sô laih pioh răp brơi kơ arăng yua apah prăk, hro\m hăng anun [ung pioh bă blai pơdai, prap lui hu\i kơ ană plơi pla kơ[ah braih [ong.

Tơ`a kah mơ\ng thâo, ană plơi Ktu hơmâo pơjing keh prăk hăng [ung pioh pơdai djru kơ ană plơi pla amăng bơyan kơ[ah huă. Khoa [ut plơi Đinh Byar brơi thâo: ‘’Mơ\ng thun 2000, [ing gơmơi pơphun akô| pơjing keh prăk hăng [ung pioh pơdai kiăng kơ djru brơi plơi pla.

Mơ\ng rơbêh 1 ektar lo\n hmua ngă hro\m, neh met wa pơplih nao rai tơju\ pla hmua pơdai, [ời lời, hơbơi plum kiăng kơ pioh glăk amăng keh prăk. {ơ[rư\, mrô prăk pioh glăi lu tui, mơnuih [on sang thâo pơm^n kiăng ngă tui na nao’’.

Tha plơi ơi Yek do\ [ơi atông pioh pơdai kơ plơi

Ayong Byar bơră ruai glăi, thun 2010, rơnoh prăk mơ\ng jơlan hơdră mrô 135, plơi Ktu hơmâo blơi 1 boh măi bluh pơdai. Plơi hơmâo jao brơi sa gru\p hyu bluh pơdai brơi kơ ană plơi pla. Arăng apah [ing gơ`u hăng pơdai, pơpha 3 bơnah: sa bơnah le\ apah brơi [ing mơnuih mă bruă, sa do\ng duh kơ măi mok, do\ glăi pơc\ruh amăng [ung pơdai plơi.

Yua anun yơh, [ung pơdai anai bă blai na nao, năng ai `u 3 tơ\n. Mrô pơdai anai kiăng kơ djru brơi sang ano\ tơnap tap amăng bơyan kơ[ah huă, hăng mă yua amăng bruă plơi pla.

Lơ\m [ing gơmơi mut amăng plơi, hơmâo 2 c\ô le\ ơi Mli hăng Myơl - 2 boh sang ano\ [un rin amăng plơi – glăk nao c\an mă jang jai r^m c\ô 1 akă pơdai. Ơi Mli lăi: ‘’Bưng le\ yua kơ hơmâo [ung djă pioh pơdai amăng plơi mơ\ kâo huăi rơmon rơpa do\ng tah. Truh bơyan yuă hơpuă kâo ba tla glăi pơdai kâo rơkâo hlâo anun’’

Hơdôm keh prăk amăng plơi Ktu r^m thun arăng pơc\ruh giăm 50 klăk prăk. Neh met wa tu\ ư hro\m blơi 13 boh rạp kiăng kơ pơdo\ng amăng hrơi mông jơnum plơi, laih do\ng brơi arăng yua apah. Khul hlăk ai mut phung [ơi [ut plơi hơmâo Keh prăk jao blơi loa kiăng kơ yua hro\m.

Mơnuih [on sang tu\ ư hro\m akô| pơjing sa gru\p wai lăng hăng gơgrong hyu dưm pơdo\ng rạp, r^m thun hơmâo 8-10 wo\t brơi arăng yua apah prăk, pơc\ruh amăng keh prăk plơi giăm 2 klăi prăk.

Ayong Byar brơi thâo: ‘’Mơ\ng hơdôm bruă anun le\ tơju\ pla, hyu bluh pơdai, brơi arăng yua rạp apah prăk, keh prăk plơi lu tui na nao, pơhlôm prăk kak mă yua amăng plơi pla, hyu c\uă [ing mơnuih dju djuam duam ruă, djru hmao tlôn brơi neh met wa amăng plơi lơ\m bưp tơnap tap. Laih do\ng, mơ\ng hơdôm bruă djru tơdruă anun, neh met wa jai hrơi mut hro\m tui do\ng, bruă pơtrut pơsur, iâu pơthưr mut hro\m mă bruă ăt gêh gal mơ\n’’.

Gum djru tơdruă hrưn đ^ tơlơi hơdip

Plơi Ktu ră anai hơmâo rơbêh kơ 90 boh sang ano\ hăng giăm 500 akô| mơnuih. Tơlơi mut hro\m mơ\ng ană plơi pla le\ tơlơi yôm brơi plơi pla djuai ania Bahnar anai djă pioh na nao hơdôm tơlơi yôm phara mơ\ng đưm hlâo adih.

Tha plơi ơi Yek – Khoa apăn bruă Ping gah hơđăp să Kon Chiêng  – brơi thâo: ‘’Mơ\ng thun 1999, tơdơi kơ pơtrut pơsur neh met wa nao pơdo\ng plơi pla kơtuai tui jơlan prong, kâo hơmâo pơtô brơi neh met wa djă pioh lo\n sang đang hmua kiăng kơ hơmâo lo\n ngă đang hmua, tơdơi anai pioh glăi ană tơc\ô do\ng, [u pơplih nao rai, anăm s^ lo\n kơ arăng ôh. Yua anun truh ră anai, lo\n mơnai yua kơ gong gai [on lan brơi, ană plơi pla lêng kơ djă pioh soh’’.

Khoa [ut plơi Đinh Byar bơră ruai glăi: ‘’Neh met wa ăt thâo hluh tơlơi yôm mơ\ng lo\n mơnai, [u hơmâo hlơi ôh s^ h^ lo\n c\i bơwih [ong huă amăng sang ano\’’. Yua kơ thâo djă pioh lo\n mơnai, ră anai ăt do\ mơ\n sang ano\ [un rin samơ\ [u hơmâo do\ng tah sang ano\ rơmon rơpa amăng plơi Ktu.

Ră anai plơi Ktu hơmâo lu sang hră c\ơđai anet, sang hră gưl sa man pơdo\ng ngă gêh gal brơi c\ơđai hrăm hră amăng plơi.

Plơi hơmâo sang drông pioh kơ mơnuih [on sang jơnum pơ[ut, pơc\rông sai bruă plơi pla. 100% mrô sang ano\ hơmâo ia hơdjă yua amăng sang.

Ơi Đinh Nguy, Khoa jơnum min mơnuih [on sang să Kon Chiêng, brơi thâo ‘’Hơdôm thun giăm anai, neh met wa plơi Ktu hơmâo đing nao pơplih phun pla hăng mă yua boh thâo ia rơgơi amăng bruă pla pơjing, biă mă `u le\ pla phun kơphê, [ời lời, rơtă.

Yua anun prăk pơhrui, tơlơi hơdip kơ mơnuih [on sang hrưn đ^. Plơi Ktu le\ plơi djru hơkru\ lo\n ia mơ\ng đưm hlâo adih, do\ djă pioh lu gru grua yôm kơ djuai ania pô.

{ing tha plơi hro\m hăng khoa [ut plơi, gong gai să kah hăng ling tơhan gum hro\m ngă klă bruă pơhlôm rơnuk rơnua, wai pơgang plơi pla, pơtrut mut hro\m amăng mơnuih [on sang. Hơdôm tơlơi pơplih phrâo anun le\ akô| phun kiăng kơ să ruah  plơi Ktu jing plơi pla phrâo pơ anăp anai’’.

Siu Đoan: Pô pơblang hăng pôr