VOV4.Jarai-Yua hơmâo lŏn mơnai glai jing phara hơmâo mơ̆ng hơbâo tơpur čư̆ apui kơdir đưm đă adih, pơdai arăng rah pơtem ƀơi tơring glông Krông Nô, tơring čar Dak Nông braih pơdai kual anai ƀâo bơngưi jơman phara hơjăn. Hăng anăp ngă bruă, hơmâo tơlơi djru mơ̆ng kơnuk kơna, mơnuih ngă hmua pơ anai hơmâo ngă hrom ngă hmua pla pơdai, pơjing rai braih hiam hơdjă rơgoh mơ̆ng tơring glông, ba glăi rơnoh prăk pơhrui glăi hơđong mơ̆ng bruă ngă hmua pla pơdai.

Lan sang ƀhu pơdai mơ̆ng Anom ngă ƀong hrom đang hmua Ƀuôn Čuah, tơring glông Krông Nô lăng nao kơñĭ hyơr gah yŭ pơ-iă yang hrơi pơčrang. Hơmâo năng ai hơdôm hơpluh čô đah kơmơi hlăk dŏ ƀhu, raih pơdai hlăk ƀhu. Amai Triệu Thị Lan, djuai ania Tày, dŏ pơ plơi Cao Sơn, să Ƀuôn Čuah, tơring glông Krông Nô, brơi thâo, mơ̆ng hrơi mut hrom ngă amăng anom ngă ƀong hrom đang hmua, tơjŭ pơdai tui tơhnal pơkă djơ̆ hnong VietGap, mơnuih ngă hmua plai ƀiă tơnap tap laih anun dŏ hơmâo prăk glăi prăk kăk lu hloh kơ hlâo adih:

“Dơ̆ng mơ̆ng bruă kai čuar, rah pơtem, pruih ia jrao, truh kơ hơpuă yuă…lêng kơ mă bruă hăng măi mok soh, ƀuh rơđah lĕ bruă mă mơ̆ng mơnuih ngă hmua ră anai hyuk ƀiă laih. Ta kơnong krăo lăng, čih pioh hơdôm hrơi laih rah pơtem mơ̆ng pruih ia jrao, pruai hơbâo kmơ̆k....Ngă bruă rơnang hloh samơ̆ pơdai mơboh lu".

Hmua pơdai ia Ƀuôn Čuah kơnong rah pơtem pơdai tui hơdră phrâo ia rơgơi

Ơi Phạm Xuân Lai, Kơ-iăng Khua anom ngă ƀong hrom bruă hmua Ƀuôn Čuah, brơi thâo, anom bruă gơñu hơmâo ngă hrom hăng mơnuih ngă hmua rơbêh 440 ha pơdai hmua ia dua bơyan, rah pơtem hăng pơjeh ST24, ST25. Bơyan hơpuă yuă anai pơdai mơboh lơ̆m sa hektar truh 10 tơn, hrŏ trun ƀiă pơkă hăng thun hlâo. Hăng rơnoh sĭ mơdrô pơdai aka ƀhu truh 8000 prăk sa kg, braih nua 20 rơbâo prăk 1 kg, mơnuih ngă hmua hơmâo kơmlai năng ai 50 klăk prăk lơ̆m sa hektar.

Yua hơjai pioh pơdai dŏ anet laih anun dŏ kơƀah, Anom ngă ƀong  hrom gah đang hmua kơnong djă pioh pơdai ƀiă đôč kiăng tăp k’uă jing braih ba sĭ mơdrô, djă pioh 3 boh anih sĭ mơdrô braih ƀơi tơring glông Krông Nô, plơi pỏng Gia Nghĩa, tơring čar Dak Nông hăng plơi prong Ƀuôn Ma Thuôt, tơring čar Dak Lak.

“Ngă djơ̆ tơhnal pơkă VietGap braih pơdai hiam asar hlôm, thâo krăn anih tơjŭ pla rah pơtem, lŏn glai ngă hmua anun yơh rơnoh braih đĭ hloh. Kah hăng ta ƀuh laih anun, pơdai asăt ră anai sĭ 8 rơbâo sa lơ̆m 1 kg. Rơdêh ôtô dŏ jưh dua klaoa boh laih ƀơi anăp lan sang, dŏ tơguan blơi pơdai".

Bơyan hơpuă yuă pơdai ƀơi Krông Nô

Hmua pơdai ia Ƀuôn Čuah pơ gah tơkai čư̆ apui kơdir đưm Nâm Blang, giăm hang ia krông Krông Nô, jing Krông Knô ta juăt lăi Krông Tơnô, amăng đang glai jar kmar wai lăng pơ anăn UNESCO Dak Nông. Pơ anai, hơmâo rơbêh 700 ha hmua pơdai rah pơtem pơjeh pơdai ST24, ST25 soh, jing hơdôm pơjeh pơdai braih huă jơman ƀâo phu yap hnong pơkă mơ̆ng jar kmar. Ơi Hồ Quang Cua, mơnuih pơdjuai rai pơjeh pơdai anăn ST24, ST25, pơ anăp adih tơdah arăng pơsit brơi braih pơdai tơjŭ pla ƀơi Ƀuôn Čuah ƀâo phu, jơman hloh kơ anih pơkŏn.

Tui hăng yă Trần Thị Thanh Vân, Khua khul mơnuih ngă hmua să Ƀuôn Čuah, hmua pơdai ia anai ƀơi kual lŏn mơnai ia krông pơbŭ đĭ, lŏn mơ̆ng Krông Nô, hrom hăng hơbâo tơpur čư̆ apui kơdir mơ̆ng đưm đă, djru kơ hmua pơdai Ƀuôn Čuah ƀâo phu, jơman hloh phara hơjăn ñu đôč. Yă Trần Thị Thanh Vân lăi:

“Ƀu hơmâo anih pơkă ôh hơmâo lŏn mơnai glai hiam yang adai hrih pơjing djơh hăng pơ anai, ră anai sit ƀing gơmơi ngă tui djơ̆ laih hơdră tơjŭ pla pơdai, kiăng pơhlôm hơdjă rơgoh, hơmâo anih pơthâo tong ten phun tơdŭ. Čang rơmang mơ̆ng ƀing gơmơi lĕ čih anăn sĭ mơdrô laih ngă hiư̆m pă djă kjăp hăng ƀu hơmâo anih pơpă ôh mă anăn braih pơdai Ƀuôn Čuah sĭ mơdrô ngă pơhuăl arăng.

Gơmơi ăt amra ngă tui djơ̆ tơhnal pơkă rah pơtem pơdai hiam hơdjă  jơman, ră anai VietGap lĕ kơñ pơgi anăn phara hloh, ngă hmua huăi yua hơbâo pruai kmơ̆k iI jrao, kiăng pơđĭ rơnoh sĭ mơdrô".

Ơi Doãn Gia Lộc, Khua anom bruă Ngă hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla tơring glông Krông Nô, brơi thâo, braih pơdai Ƀuôn Čuah dưi tŭ yap anăn gơnam OCOP pă asar pơtŭ mơ̆ng tơring čar. Hrom hăng anun, braih pơdai Ƀuôn Čuah hơmâo laih, tơring glông hlăk čih anăn djă gru ngă gơnam sĭ mơdrô Braih Krông Nô, kiăng lăi pơthâo tong ten phun tơdŭ anih anom rah pơtem laih anun pơsit brơi gơnam sĭ mơdrô phara hơjăn kơ giăm 5000 ha hmua pơdai pơ treng tơkai čư̆ apui kơdir đưm.

Yua kơ đơ đam hmua dŏ anet, tơring glông kơnong brơi rah pơtem pơdai pơjeh ST 24, ST25, ngă hmua tui hơdră pơkă VietGap, anăp nao ngă hmua ƀu pruai kmơ̆k ia jrao dơ̆ng tah, laih anun pơhưč tuh pơ alin rah pơtem tăp pơdai, k’uă braih rơgoh mơ̆ng kual lŏn čư̆ apui kơdir đưm.

“Gah tơring glông ăt kah hăng anom bruă kơnuk kơna pơkŏn mơ̆n khom ngă hrom tong ten hăng anom bruă ngă ƀong hrom pioh wai lăng, sĭ mơdrô klă. Dua dơ̆ng lĕ khom hơmâo jơlan hơdră djru djă pioh abih braih pơdai pioh pơkra ming gơnam sĭ mơdrô hiam djă anăn mơ̆ng plơi pla. Ƀu kơnong sĭ braih ôh, dŏ pơkra lu mơta gơnam sĭ mơdrô mơ̆ng braih, bơhmutu, pơkra sup, phở mơ̆ng braih ST25, braih ST25…, kiăng pơđĭ rơnoh sĭ mơdrô pơmă hloh, ƀu djơ̆ kơnong 20 truh 25 rơbâo prăk sa kg ôh, tơdah ming pơkra hiam klă hloh amra truh 50 rơbâo prăk sa kg”.

Krông Nô lĕ anih hmư̆ hing ră ruai tơlơi hri đưm hmua pơdai ia hăng čư̆ apui kơdir amăng kual lŏn mơnai čư̆ čan mơ̆ rŏng lŏn tơnah jŭ yap anih hiam UNESCO Dak Nông.

Tŭ mă anŏ hiam hing ang phara hơjăn păn amăng rơ-ưng gŭ lŏn laih anun ayuh hyiăng rơgoh, hrom hăng bruă ngă hmua hơdjă, phun pơdai kual lŏn čư̆ apui kơdir đưm anun ƀơi Krông Nô hlăk ba glăi hơdôm bơyan hơpuă yuă pơdai tơsă kơñĭ pơƀuh brơi tơlơi trơi pơđao yâo mơak kơ mơnuih ngă hmua.

                                                                                   Phạm Minh Huệ pô čih-Nay Jek: pơblang