Hơdôm thun giăm anai, yua hơmâo ngă tui hơdră pơblih pơjeh djuai phun pla, pơblih hơdră ngă hmua pla pơjing, ba lu mơta pơjeh phun pla hơmâo rơnoh yôm bơwih ƀong huă pơhrua kơ phun kơphê tha sui thun laih ƀu boh ôh, kiăng pơđĭ tui rơnoh pơhrui glăi kơ mơnuih ƀôn sang anun tơlơi hơdip mơda đĭ đăi pơkă hăng hlâo. Ƀu kơnong ba rơnoh sang anŏ ƀun rin hrŏ lu đôč ôh, Dă K’Nang dŏ ngă giong tañ să plơi pla phrâo hăng ngă tui tơhnal pơkă man pơdong plơi pla phrâo hiam hloh.

3 thun giăm anai, yua pơblih hĭ sa črăn đơ đam kơphê tha sui thun ƀu mơboh dơ̆ng tah, ba pla phun kơbuă rông hlăt suai mrai, tơlơi bơwih ƀong huă sang anŏ ơi K’Bat, plơi Păng Dung, să Dă K’Nang, tơring glông Dam Rông pơblih đĭ tui laih. Ơi K’Bat brơi thâo, hlâo adih kơnong pla kơphê đôč anun rim thun pơhrui glăi sa thun sa wơ̆t, mơ̆ng hrơi pla phun kơbuă rông hlăt suai mrai lĕ rim blan hơmâo prăk soh. Ƀu kơnong hơjăn sang anŏ ơi K’Bat đôč ôh, mơnuih ƀôn sang pơ anai ăt pơblih pla phun kơbuă soh tui hăng tơlơi pơtô ba mơ̆ng gong gai kơnuk kơna kual plơi pla, mơ̆ng anun tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang pơđĭ kyar lu hloh kơ hlâo.

“Hlâo adih, aka ƀu ngă tui mơneč phrâo ia rơgơi bơwih ƀong huă ngă hmua pla kơphê anun rơnoh pơhrui glăi ƀu lu ôh, tơlơi hơdip mơda dŏ tơnap tap đôč. Dơ̆ng mơ̆ng ngă tui hơdră phrâo ngă hmua pla pơjing, bơwih ƀong huă pla phun kơbuă rông hlăt suai mrai hăng hơdôm mơta phun boh troh pơkŏn anun pơhrui glăi kơ mơnuih ƀôn sang lu hloh. Ră anai tơlơi bơwih ƀong huă sang anŏ gơmơi lăi pha, mơnuih ƀôn sang amăng kual hnun mơ̆n pơđĭ kyar laih pơkă hăng hlâo”.

Kah hăng anun mơ̆n, ơi Lơmu Ha Binh, dŏ pơ plơi Dă Mun, să Dă K’Nang hơmâo ba tơlơi bơwih ƀong huă sang anŏ gơñu đĭ tui, yua pơblih hĭ 2 ha đang kơphê tha pla phun boh makka. Ơi Binh brơi thâo, hnang blung bơngơ̆t mơ̆n samơ̆ yua kơ hơmâo ƀing apăn bruă pơtô brơi hơdră pla pơjing hăng wai lăng anun yơh phun pla đĭ hiam. Amăng bơyan pĕ boh phrâo anai, đang makka sang anŏ gơñu hơmâo pĕ pơhrui 2 tơn, sĭ hơmâo 200 klăk prăk. Ơi Lơmu Ha Binh lăi:

“Pla phun makka tŭ yua biă mă, pơhrui glăi hơđong, amuñ mơ̆n pla, wai lăng laih anun huăi huač pran jua đơi ôh, rơnoh prăk tuh pơ alin ƀiă hloh kơphê. Dơ̆ng mơ̆ng hrơi pơblih pla phun pla anai, tơlơi bơwih ƀong huă sang anŏ gơmơi đĭ tui rơđah mơtam. Bơni Ping gah hăng Kơnuk kơna hơmâo djru pơčrâo brơi ană plơi pla pơblih pơjeh djuai phun pla, ba glăi boh tŭ yua kơ sang anŏ”.

Ră anai, rơngiao kơ đơ đam 3.200 ha đang kơphê, să Dă K’nang dŏ pla plah wah amăng đang kơphê lĕ 885 ha phun makka, hơdôm rơtuh hektar phun boh troh hăng pla phun kơbuă rông hlăt suai mrai, 60 ha pla añăm pơtam, bơnga tui hơdră phrâo ia rơgơi. Rơngiao kơ anun, dŏ hơmâo lu đơ đam lông pla lăng pơjeh phun pla ngă jrao akha kyâo hăng blung a hơmâo ƀuh lĕ đĭ hiam mơ̆n. Lăp đing nao, gơnam sĭ mơdrô mơ̆ng pơtơi Laba să Dă K’Nang dưi tŭ yap gơnam OCOP hăng sĭ pơ dêh čar tač rơngiao jĕ giăm hăng ta.  Tơlơi bơwih ƀong huă pơđĭ kyar tui, rơnoh pơhrui glăi mơ̆ng mơnuih ƀôn sang jai lu sa thun sa čô mă bruă pơkă dưm dưm truh 45 klăk prăk; mrô sang anŏ ƀun rin mơ̆ng să Dă K’Nang ăt hrŏ tañ mơ̆n mơ̆ng 17% trun dŏ 5% tui tơhnal pơkă phrâo lu mơta.

Tha plơi ơi Kon Sơ Ha Wơp, plơi Dă K’Nang, să Dă K’Nang, brơi thâo, tơlơi bơwih ƀong huă pơblih tui, tơlơi thâo hluh mơ̆ng mơnuih ƀôn sang ăt đĭ tui mơ̆n. Djop pô pơmin kơ bruă mă, ƀu hơmâo tơlơi ĭn glăi kơnuk kơna djru soh sel ôh. Tơlơi gum pơgôp djop djuai ania ăt kjăp, bruă pơgang rơnuk rơnua kơđi čar hăng rơnuk rơnua mơnuih mơnam hơđong. Mơnuih ƀôn sang lêng kơ thâo hluh gum tơngan hrŏm man pơdong plơi pla kiăng pơdrong sah.

“Hlâo adih aka ƀu hơmâo jơlan nao rai, aka ƀu hơmâo sang hră, sang ia jrao, să ră anai hơmâo djop laih, đĭ hloh kơ hlâo baih. Amăng să hlâo adih pla kơphê soh đôč, ƀu hơmâo pla plah amăng đang ôh, ră anai pla hrŏm phun kơbuă rông hlăt suai mrai. Bơhmutu sa boh sang anŏ rông mă sa kơthung hruh hlăt lĕ sa blan pơhrui glăi 12 klăk prăk, phara hăng pla kơphê. Ƀuh rơđah mơnuih ƀôn sang pơ anai bơwih ƀong huă aka ƀu hmar ôh, samơ̆ hơdôm thun giăm anai phara mơtam, hur har mă bruă. Ƀu hơmâo ĭn glăi, tơguan djru đôč ôh, lui abih tơlơi phiăn hơđăp ƀu klă, tŭ mă tơlơi phiăn phrâo soh”.

Să Dă K’Nang hơmâo giăm 2000 boh sang anŏ, amăng anun mơnuih djuai ƀiă rơbêh 45%. Tui hăng ơi Nguyễn Bá Nhân, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Dă K’Nang, yua pơčrâo ba djơ̆ lăp mơ̆ng ping gah, gong gai kơnuk kơna brơi pơblih pơjeh djuai phun pla, ĕp pơjeh phun pla hơmâo rơnoh sĭ mơdrô, anun Dă K’Nang hơmâo pơjing bruă mă ba djuai phun pla kjăp hơđong hăng gêh găl. Yua kơ anun, lơ̆m dêh čar hlăk bŏng glăi hăng klin Covid 19 kơtang tit, Dă K’Nang lĕ ăt ngă tui djop mơ̆n tơhnal pơkă plơi pla phrâo thun 2021. Ơi Nguyễn Bá Nhân lăi:

“Dă K’Nang amăng năm, tơjuh thun hlâo kơ anai, pla kơnong kơphê đôč, să hơmâo brơi pơblih pơjeh djuai phun pla lu mơta, ba glăi boh tŭ yua bơwih ƀong huă ƀuh rơđah. Rơnoh pơhrui glăi mơ̆ng mơnuih ƀôn sang lu tui; mrô sang anŏ ƀun rin mơ̆ng 17% trun dŏ rơbêh 5% đôč tui tơhnal pơkă phrâo. Mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă hur har mă bruă hrưn đĭ pơklaih mơ̆ng ƀun rin, lu sang anŏ pơdrong sah. Ră anai, să gơmơi hlăk ngă tui bruă man pơdong plơi pla phrâo hiam hloh, ba să Dă K’Nang jai hrơi pơđĭ kyar tui”.

Hrŏm hăng bruă pơblih pơjeh djuai phun pla, akŏ pơjing anăn gơnam sĭ mơdrô djơ̆ lăp, Dă K’Nang dŏ pơtrut bruă ngă hrŏm ĕp anih sĭ mơdrô hơđong, blơi gơnam đang hmua mơ̆ng mơnuih ƀôn sang, kiăng boh troh gơnam hơgĕt hơmâo mơ̆ng đang hmua lĕ hơmâo anih blơi soh. Hăng anăp ngă bruă tui anai, sit nik să Dă K’Nang amra ngă giong tañ să plơi pla phrâo hiam hloh amăng thun 2024 kah hăng tơhnal pơtrun mơ̆ng gơñu.