Dak Lak hơmâo jơlan guai glông 73 km ha guai hăng tơring čar Mondulkiri (dêh čar Kur) amăng 4 boh să: Ea Bung, Ia Rvê, Ia Lốp hăng Buôn Đôn. Anai lĕ kual ataih phara, mơnuih djuai ania ƀiă rơbêh 50%. Jơlan nao rai tơnap tap, sang hră tơ̆i phŏ ngă kơ bruă pơtô hrăm kơ ƀing čơđai bưp lu tơlơi tơnap tap. Rĭm wŏt truh hrơi mut sang hră, hơmâo lu nai pơtô khŏm nao tơl plơi pla, rĭm boh sang anŏ pơtrut pơsur ƀing čơđai nao sang hră; lu čơđai găn rơgao jơlan 15-20 km kiăng ĕp boh hră. Tơlơi pơhing tơring čar amra tuh pơ alin man pơdong sang hră kơnuk kơna čem rông ba djop gưl ƀơi hơdôm boh să giăm guai jing tơlơi đăo gơnang hăng čang rơmang phrâo hăng ƀing neh met wa ƀơi anai. Anai H’Đa Nê Byă, dŏ amăng să Buôn Đôn brơi thâo:

“Kâo pô kah hăng neh met wa hok mơ-ak biă mă. Lơm sang hră hơmâo man pơdong, ƀing čơđai amra hơmâo anih pơtô hrăm klă ƀiă, hơmâo djru brơi hră, gơnam yua hăng măi mok phrâo hloh. Anai lĕ tơlơi hok mơ-ak biă mă, ƀing gơmơi čang rơmang ring bruă anai tañ pok pơhai kiăng ƀing čơđai kual giăm guai tŭ mă tơlơi djru anai”.

Tui dưm dăp, rĭm boh sang hră amra mơng 1.000-1.200 čô čô čơđai, lŏn man pơdong mơng 5-10 ektar, hơmâo anih hrăm, anih dŏ, anih pơđok hră, anih ƀong huă, tơdron bơrơguăt drơi jăn, anih hrăm măi komputơr, ia hơdjă hăng hơdôm ring bruă pơkŏn. Abih tih prăk tuh pơ alin him lăng giăm 420 klai prăk brơi 4 ring bruă. Hăng ƀing nai pơtô, anai lĕ tơlơi yak nao akŏ phun kiăng pơsir hĭ hơdôm tơlơi tơnap tap amăng pơtô hrăm. Ơi Nguyễn Văn Sơn-Khua sang hră gưl dua Lê Quý Đôn, să Ea Bung brơi thâo:

“Hơmâo tuh pơ alin man pơdong sang hră ha amăng plĕ amra ngă gêh gal kiăng huăi ngă ƀing čơđai lui sang hră. Ƀing čơđai dŏ glăi pơ sang hră ƀong huă ƀudah dŏ glăi hlao, anai lĕ sa amăng hơdôm tơlơi gêh gal biă mă brơi ƀing čơđai hăng ƀing amĭ ama laih dong nai pơtô”.

Gah gong gai ƀon lan, hơdôm să hơmâo gơgrong dưm dăp kual lŏn mơnai kiăng man pơdong sang hră pơlir djop gưl. Akŏ bruă ƀơi să Buôn Đôn hơmâo dưm dăp prap lui đơ đam rơbêh 5 ektar, him lăng man pơdong amăng blan 10/2025. Ơi Lê Thanh Sơn-Kơ-iăng khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Buôn Đôn brơi thâo.

“Ƀing gơmơi hơmâo pioh rơbêh 3,6 ektar hăng glăk pok prong truh 5 ektar kiăng man pơdong sang hră. Ring bruă anai amra ngă bruă pơtô hrăm klă hloh brơi ƀing nai, ƀing čơđai, laih dong lĕ hơdră djru brơi yôm phăn, djru brơi neh met wa hơđong pran dŏ glăi, pơđĭ kyar bơwih ƀong ƀơi kual giăm guai”.

Đơ đam tơring čar Dak Lak ră anai hơmâo rơbêh 4.300 čô čơđai ƀơi 4 boh să giăm guai. Bruă man pơdong hơdôm boh sang hră kơnuk kơna čem rông ba djop gưl ƀu djơ̆ kơnong pơhlôm brơi anih hrăm, anih dŏ brơi ƀing čơđai đôč ôh mơ̆ ăt ba glăi tơlơi yôm sui pơ anăp. Ơi Nguyễn Đình Trung-Khua git gai Ping gah tơring čar Dak Lak pơsit tong: Anai lĕ tơlơi pơsit prong, ba glăi tơlơi yôm, pok rai tơlơi gal kiăng ƀing čơđai djuai ania ƀiă amăng kual giăm guai dưi hrăm amăng anih hrăm klă ƀiă, pơgôp pơtô hrăm brơi mơnuih mă bruă thâo rơgơi brơi ƀon lan. Laih dong, ring bruă anai ăt hơkrŭ bruă wai pơgang rơnuk rơnua amăng abih bang mơnuih, hơđong brơi mơnuih ƀôn sang kual giăm guai. Khua git gai Ping gah tơring čar Dak Lak lăi pơtong:

“Rơkâo gơnong bruă pơtô pơjuăt hrŏm hăng djop gưl, gong gai ƀon lan hluai tui tơlơi glăm ba, bruă jao ječ ameč pok pơhai hơdôm jơlan gah, bruă ngă hră pơ-ar bơdjơ̆ nao kiăng tañ man pơdong. Ping gah tơring čar amra tŏ tui gum hrŏm, git gai na nao, kiăng pơhlôm hơdôm akŏ bruă anai dưi mă yua lăp djơ̆ hrơi mông, pơtrut kơtang amăng bruă pơtô pơjuăt amăng tơring čar, sit biă ñu amăng kual giăm guai”.

Hơdôm boh sang hră prong rơhaih ƀiă pơdong ƀơi kual giăm guai ƀu djơ̆ kơnong lĕ anih pơtô hrăm đôč ôh mơ̆ ăt lĕ anih pơsur pran hrưn đĭ, ba glăi tơlơi thâo thăi brơi hơdôm rơbâo čô čơđai. Hăng tơlơi gum tơngan hrŏm mơng gơnong glông, ƀon lan hăng mơnuih ƀôn sang, bruă ĕp boh hră ƀơi kual giăm guai jai jing tơlơi sit nik laih.