Pơđut sa bơyan pĕ kơphê boh jor, rơnoh sĭ pơmă aka ƀu hơmâo djơ̆ ôh, mơnuih ƀôn sang plơi Đức An, să giăm guai dêh čar Thuận An, tơring glông Dak Mil, tơring čar Dak Nông hok mơak rơmet set sang dŏ anŏ pit hăng kih rơmeh jơlan glông plơi pla, prăp lui thun phrâo čơkă tơlơi mơak. Dua bơnah jơlan plơi pla, lăng hêm kơ bơnga hla kyâo mơtah mơda, bă hăng tơlơi čang rơmang hơdip kơtang.

Dau ƀĕ tơngan dŏ djă thŏng čơkăp, trơi čơkăp hla, tơdŭ phun pum kyâo ƀơi anăp lan sang, ơi Nông Minh Thước brơi thâo, hăng bruă man pơdong plơi pla phrâo, sang anŏ djop pô ƀơi plơi Đức An ăt glăm ba biă mă amăng bruă mă. Bơwih ƀong huă, hơdip mơda amăng plơi đĭ đăi gŏ amŏ anun yơh ră anai mơnuih ƀôn sang hơmâo anŏ gêh găl ngă pơhiam plơi pla ala ƀôn phrâo hloh, ơi Thước lăi, lăng kơ plơi pla hiam mơak, sang yŭ pŭ ngŏ, tơlơi khăp plơi pla hiam mơak soh, mơnuih ƀôn sang gưt hiăp mơ̆ng gong gai kơnuk kơna.

“Kâo dŏ pơ anai 30 thun hăng anai laih, hlăk phrâo rai dŏ plơi pla tơnap tap biă mă, jơlan glông ƀu hơmâo, ră anai jơlan tuh ƀêtông, ƀuh plơi pla rup rap phrâo hiam klă laih, pơblih lu biă mă. Djop gưl anom bruă kơnuk kơna pơtô lăi mơnuih ƀôn sang ngă tui soh, hơgĕt hơmâo khua mua pơtô ba mơnuih ƀôn sang ngă tui. Ră anai mơnuih ƀôn sang amăng kual plơi pla pơđĭ kyar djơh hăng anai mơak biă mă”.

Ơi Tôn Quốc Trưởng, Khua plơi Đức An, să Thuận An, tơring glông Dak Mil, tơring čar Dak Nông brơi thâo, plơi hơmâo rơbêh 400 boh sang anŏ, mơ̆ng thun 2022, ƀu hơmâo sang anŏ rin dơ̆ng tah. Đơ đam lŏn hmua hơmâo rơbêh 560 hektar pla kơphê, boh sầu riêng, tiu hơmâo ba glăi rơnoh pơhrui glăi hơđong kơ ană plơi pla; hơdôm hơbô̆ bruă ngă hrŏm ngă hmua pla pơjing, hơmâo gơnam tam boh troh đang hmua ngă tui khul grup sĭ mơdrô hrŏm, pơhlôm rơnoh yom ƀiă, anun lu sang anŏ đĭ đăi soh. Hrŏm hăng tơlơi gir run pơđĭ kyar bơwih ƀong huă sang anŏ, mơnuih ƀôn sang sa pran jua, gum tơngan hrŏm akŏ pơdong lu ring bruă, črăn bruă man pơdong plơi pla phrâo. Jơlan glông nao rai, mơnuih ƀôn sang pơčruh prăk, kông ngăn, pran jua mă bruă pơkra ming hiam, kơjăp hăng rơgoh hơdjă. Tui hăng ơi Trưởng, plơi pla gơñu dưi ngă djop tơhnal pơkă plơi pla phrâo hiam hloh laih anun mơnuih ƀôn sang ăt hlăk gir run akŏ pơjing plơi pla hiam klă rơgơi kơhnâo hloh:

“Mơnuih ƀôn sang hơmâo ngă hrŏm lu bruă mă, djru hrơi bruă, prăk kăk, kông ngăn kiăng čuk pơkra jơlan, mơ̆ng anun akŏ pơjing rai anih anom plơi pla ba gru hlâo Đức An hiam, bơngač hloh, mơtah mơda, rogoh laih anun anăp nao plơi pla thâo rơgơi”.

Tui hăng ơi Lê Xuân Lý, Kơ-iăng Khua jơnum min mơnuih ƀôn sang să Thuận An, tơring glông Dak Mil, thun 2011, plơi pla pok pơhai man pơdong plơi pla hơbô̆ phrâo, hlăk anun pơphun mă bruă tơnap tap kơƀah lu biă mă. Samơ̆ yua tuh pơ alin djơ̆ hơdră, pơkra jơlan glông hlâo, boh nik ñu čuk pơkra jơlan nao pơ hmua, pơkra jơlan amăng plơi, dưi râo pơdưh anŏ gêh găl mơ̆ng tơlơi bơwih ƀong huă hmar ƀiă. Hrŏm hăng anun, hơmâo tơlơi djru tong ten, hur har mơ̆ng ană plơi pla, djop tơhnal pơkă man pơdong plơi pla phrâo ngă giong tañ laih anun să amra ngă djop tơhnal pơkă lu hloh dơ̆ng kơñ pơgi ni anăp.

“Thun 2018, să Thuận An ngă giong tơhnal pơkă plơi pla phrâo, lơ̆m hơdôm thun kơtưn ngă bruă truh rơnuč thun 2023 să ngă giong yơh tơhnal pơkă plơi pla phrâo hiam. Man pơdong plơi pla phrâo pơphun mơ̆ng bruă mă blung a aka ƀu hơmâo hơgĕt ôh samơ̆ ƀu hơmâo bruă mă rơnuč lơi. Să Thuận An hlăk gir run amăng thun 2025, kiăng akŏ pơdong jing plơi pla phrâo hiam hloh”.

Jing anih anom phun ngă hmua pla pơjing hơmâo boh tŭ yua yom tơring čar Dak Nông, tơring glông giăm guai dêh čar Dak Mil hơmâo pơtong sit kiăng plơi pla hơđong kơjăp, tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang khom pơđĭ tui lu, găn rơgao hĭ tơlơi tơnap tap hăng pran jua ta pô, ƀu tơguan, ƀu kơnang nao mơ̆ng pơpă ƀudah ĭn glăi kơnuk kơna tuh pơ alin brơi soh ôh. Lăng kơ mơnuih ƀôn sang yơh ngă phun, pô či ngă bruă, lơ̆m man pơdong plơi pla phrâo ƀơi tơring glông Dak Mil hơmâo pơtong rơđah tong ten, khom pơtum pran jua mơnuih ƀôn sang, hơmâo mơnuih ƀôn sang tŭ ư kah dưi ngă bruă. Djop kơčăo bruă, ring bruă pok pơhai ngă tui hơmâo pơhaih rơđah, tong ten tui hơdră “Mơnuih ƀôn sang thâo, mơnuih ƀôn sang pơčrong hrŏm, ngă bruă hăng mơnuih ƀôn sang mơ̆n ĕp glăi”, djop anom bruă ping gah, gong gai kơnuk kơna lĕ, nao hrŏm mơnuih ƀôn sang hăng anom bruă sĭ mơdrô.

Ơi Nguyễn Văn Tuấn, Khua anom wai lăng bruă hmua hăng pơđĭ kyar plơi pla tơring glông Dak Mil brơi thâo, truh ră anai, abih bang amăng 9 boh să ƀơi tơring glông dưi ngă giong laih tơhnal pơkă plơi pla phrâo, amăng hơmâo 3 boh să ngă djơ̆ tơhnal plơi pla phrâo hiam hloh. Tơhnal pơkă truh thun 2025, amra jing tơring glông plơi pla phrâo mơ̆ng tơring glông Dak Mil ngă giong djop laih, tơguan ĕp glăi pơsit djop laih hă aka đôč.

“Boh tơhnal dưi ngă man pơdong plơi pla phrâo tơring glông Dak Mil kơnong mơ̆ng blung phrâo ngă. Tơring glông ƀu jưh dơ̆ anun ôh, khom pơtrut tui, djă pioh kơjăp boh tơhnal tŭ yua lu hloh hơdôm tơlơi pơtrun. Kiăng dưi ngă bruă anai khom hơmâo tơlơi gum hrŏm mơ̆ng gơnong dlông, tơring čar yom hloh dơ̆ng lĕ hơmâo tơlơi gum hrŏm mơ̆ng mơnuih ƀôn sang. Biă mă ñu amăng bruă ngă tui pơblih phrâo ngă hmua pla pơjing, kiăng dưi bong glăi hăng anŏ pơblih ayuh hyiăng, ngă hiư̆m pă boh troh boh lu, jor, tơlơi hơdip mơda, rơnoh pơhrui glăi kơ mơnuih ƀôn sang lu hloh".

Lăng kơ mơnuih ƀôn sang yơh ngă anŏ đing nao, ngă hmua jing atur, pơtrut pran jua mă bruă gah lăm, tơhnal pơkă man pơdong plơi pla phrâo mơ̆ng tơring glông Dak Mil lăi pha, tơring čar Dak Nông hnun mơ̆n hlăk ngă pơgiong tui ƀơƀrư̆. Djop gưl anom bruă ping gah, gong gai kơnuk kơna, hrŏm hăng mơnuih ƀôn sang glăk gir run hloh anăp nao man pơdong plơi pla trơi pơđao yâo mơak ƀơi plơi pla lăp dŏ hơdip  mơda.