Tha plơi Cao Dáng, djuai ania Raglay, dŏ amăng plơi A Xây hlâo adih ngă khua jơnum min mơnuih ƀôn sang, khua git gai Ping gah să Khánh Nam, tơring glông Khánh Vĩnh, anai lĕ să hơmâo 80% mrô mơnuih djuai ania ƀiă. Hơdôm thun anun, neh met wa rin rơpa biă mă. Ơi Cao Dáng hơmâo khin hơtai pơplih mơng tơjŭ pơdai hăng kơdư hơdai nao ngă hmua pơdai ia, klơi dơnao tă akan, pla tơbâo, pla phun boh kruăi anung…Ră anai sang anŏ hơmâo 2 ektar hmua pla tơbâo, 2 ektar phun keo, 3 ar boh kruăi anung mơtah glăk amăng thun pĕ pơhrui. Ƀuh ơi Cao Dáng thâo bơwih ƀong, mơnuih djuai ania ƀiă amăng plơi pla, amăng să ngă tui, mơng anun, lu sang anŏ dưi pơklaih mơng ƀun rin. Ñu brơi thâo:

“Neh met wa amăng plơi pla lăng tui kâo ngă, hrăm tui, ngă tui. Pla phun boh troh kiăng pruai kmơk, rơmet pơagaih amăng đang pla, pruih ia kiăng phun pla bluh đĭ hiam, tañ mơboh. Neh met wa djuai ania Raglay ƀuh kâo ngă ƀing gơñu ăt ngă tui. Kâo pơƀuh brơi neh met wa ngă. Hlâo adih, amăng plơi anai hơmâo ƀiă samơ̆ ră anai pla lu phun boh troh”.

Rơnuč thun 2021, tơring glông Khánh Sơn ăt hơmâo giăm 5.000 boh sang anŏ ƀun rin, giăm ƀun rin, hăng rơbêh 66% mrô mơnuih, bơ tơring glông Khánh Vĩnh ăt hơmâo rơbêh 5.000 boh sang anŏ ƀun rin, giăm ƀun rin, dưm dưm giăm 60% mrô mơnuih. Yua anai lĕ 2 amăng 74 mrô tơring glông ƀun rin amăng đơ đam dêh čar rơwang thun 2021-2025.

Hăng tơlơi gir run ba 2 boh ƀon lan tañ pơklaih mơng tơring glông ƀun rin, tơring čar Khánh Hòa hơmâo đing nao mă yua ngăn rơnoh mơng gơnong glông, ƀon lan hăng jak iâu pơgôp mơng pơkŏn kiăng tuh pơ alin, pok pơhai ha amăng plĕ hơdôm hơdră pơđĭ kyar bơwih ƀong huă-mơnuih mơnam. Rơngiao kơ tuh pơ alin man pơdong anih anom, tơring čar Khánh Hoà đing nao hơdôm hơbô̆ bruă djru bơwih ƀong huă, đĭ tui prăk pơhrui, pơklaih mơng ƀun rin brơi rĭm boh sang anŏ. Hơdôm hơbô̆ bruă pơplih phun pla, hlô rông hơmâo pok pơhai ha amăng plĕ amăng hơdôm boh ƀon lan. Ƀu djơ̆ kơnong pơtop hrăm, djru pơjeh phun pla đôč ôh mơ̆ ƀing apăn bruă Ping gah, mơnuih arăng đăo gơnang ăt ba jơlan hlâo, ba gru kiăng neh met wa amăng plơi pla ngă tui. Ƀing mơnuih arăng đăo gơnang ăt pơtô pơblang, pơtrut pơsur hrưn đĭ tơlơi pơmĭn, thâo hrưn đĭ mơng hơdôm boh sang anŏ ƀun rin, giăm ƀun rin. Tha plơi Mấu Xuân Nghi, dŏ amăng plơi Dốc Gạo, tơring kual Tô Hạp, tơring glông Khánh Sơn, tơring čar Khánh Hòa brơi thâo:

“Bơwih ƀong gơnang nao pla sầu riêng, pla pơplah hăng phun pơtơi kiăng hơmâo dong prăk pơhrui. Mơnuih djuai ania ƀiă blung hlâo pla ƀiă đôč yua aka ƀu thâo. Ƀing gơmơi djru brơi gơñu, hơmâo tơlơi đing nao mơng Kơnuk kơna brơi pơtô hrăm pla pơjing, ră anai hơmâo lu mơnuih pla. Ƀiă biă mă ñu 200 phun, đa hơmâo sa ektar, đang hơmâo sang anŏ đĭ đăi ƀiă yơh”.

4 thun rơgao, ngăn drăp kơnuk kơna hăng ƀon lan hơmâo tuh pơ alin brơi tơring glông Khánh Sơn rơbêh 600 klai prăk. Truh rơnuč thun 2024, sa amăng hơdôm tơlơi ngă bơngač mơng tơring glông anun lĕ dưi ngă hơnong pơkă pơklaih mơng ƀun rin; mrô sang anŏ ƀun rin, giăm ƀun rin hrŏ trun tañ lơm dŏ kơnong rơbêh 31%. Pơhrui rĭm akŏ mơnuih amăng tơring glông dưm dưm 36,12 klăk prăk/čô/thun, đĭ dua wŏt pơhmu hăng rơnuč thun 2020.

Truh ră anai, Khánh Sơn dưi tơbiă mơng tơring glông ƀun rin, tañ ƀiă 1 thun pơhmu hăng hơnong pơkă tui tơlơi pơtrun Jơnum Ping gah tơring glông ba tơbiă, anai lĕ akŏ phun kiăng anăp nao hơdôm hơnong pơkă prong ƀiă. Ơi Bùi Hoài Nam, Khua git gai Ping gah tơring glông Khánh Sơn brơi thâo, ngă hmua lĕ sa amăng hơdôm bruă bơwih ƀong phun lơm truh pơ rơbêh 70% pơplih bruă bơwih ƀong, kah hăng atur kiăng tơring glông pơklaih mơng ƀun rin tañ amăng hơdôm thun giăm anai hăng čang rơmang amra pok phư kiăng mơnuih ƀôn sang hrưn đĭ jing sang anŏ pơdrong asah. Đơ đam tơring glông hơmâo 29 čô mơnuih arăng pơpŭ lĕ mơnuih đăo gơnang, amăng anun hơmâo 24 čô lĕ mơnuih Ping gah, anai lĕ ƀing akŏ phun kiăng tơring glông ba tơbiă hơnong pơkă prong ƀiă pơ anăp. Ơi Bùi Hoài Nam brơi thâo:

“Hrưn đĭ tơlơi gơgrong mơng mơnuih arăng đăo gơnang amăng plơi pla, ƀing gơñu lĕ ƀing mơnuih hơmâo prăk pơhrui lu mơng hơbô̆ bruă ngă hmua ƀơi tơring glông Khánh Sơn. Mơng anun, tŏ tui pok prong hơdôm hơbô̆ bruă bơwih ƀong huă, hrưn đĭ bruă wai pơgang jum dar, mơnuih ƀôn sang gir run ngă hmua kiăng pơdrong asah. Pơ anăp anai, tơring glông amra ba tơbiă hơnong pơkă mrô sang anŏ pơklaih mơng ƀun rin, mrô pơdrong asah amăng plơi pla djuai ania ƀiă”.

Ơi Nghiêm Xuân Thành, Khua git gai Ping gah tơring čar Khánh Hòa rơkâo 2 boh tơring glông Khánh Sơn, Khánh Vĩnh tơdơi kơ tŭ yap pơklaih mơng ƀun rin, gir run anăm brơi pot glăi ƀun rin mơ̆ kiăng pơđĭ kyar tơring glông jai pơdrong asah tui tơlơi dưi pô. Kiăng ngă tui anun, hơdôm boh tơring glông pơsit bruă mă yua ngăn rơnoh. Tui ơi Nghiêm Xuân Thành, djop ƀon lan kiăng đing nao bruă pơđĭ kyar djop mơta phu pla pơhrui lu, pơđĭ kyar hơđong kjăp pơlir hăng bơwih ƀong huă hăng wai pơgang jum dar.

“Mơnuih Ping gah ba jơlan hlâo, plơi pla kiăo tui tlôn kiăng pơđĭ kyar ngă hmua ba glăi boh tŭ yua hloh. Ƀing khua mua hơmâo pok pơhai akŏ bruă, pơtô pơblang, pơtrut pơsur mơnuih ƀôn sang hăng ba jơlan hlâo. Ƀing khua mua amăng ƀon lan hơmâo čung ba hăng gum hrŏm. Tơlơi ba glăi yôm mơng tơring čar Khánh Hòa lĕ pơhrŏ trun ƀun rin, hrưn đĭ pơdrong asah. 2 boh tơring glông pơklaih mơng ƀun rin tañ 1 thun, anai lĕ tơlơi gir run prong, pơklaih mơng ƀun rin lĕ bruă yôm phăn biă mă”./.