Amăng krah ia mơtah phun kơphê, kơ su, phun bôh troh, hmua pơdai hăng tơlơi mă bruă mă, tañ mơ̆ng neh wa djuai ania Hơdang ƀơi să Đăk Ui, tơring glông Đăk Hà, tơring čar Kon Tum, ƀiă mơnuih pơmin ƀơi anai amăng rơnuk blah ayăt Mi ha tal lĕ tơdrŏn blah kơtang tit. Mơ̆ng thun 1960 truh thun 1975 khul ling tơhan mơnuih ƀôn sang să Đăk Ui hmâo blah 289 wot pơkiăo đuăi mơ̆ng rơwang pơblah giăm truh 900 čô ayăt, pơanah lê̆ trun 6 bôh rơdêh por, pơanah prai 6 bôh rơdêh ling tơhan...

Ơi A Bok, sang ƀơi plơi Kon Pong, thun anai 75 thun, Khua hơđăp Jơnum min pel ĕp bruă Ping gah tơring čar Kon Tum hyơhyor pran jua lăi: 9 thun ñu ba nao asơi kơ mơnuih apăn bruă ngă hơkrŭ dŏng amăng kual, truh prong ñu kiăo tui ama ñu djă phao nao blah ayăt. Găn rơgao tơlơi tơnap tap, rơngiă ngiom, pơsăn drơi jai ƀuh yôm phăn mơ̆ng tơlơi rơnuk rơnua:

“Lơm anun abih bang hlơi hlơi leng kơ bơngot tơlơi pơblah pioh tlaih rơngai lŏn ia, asơi huă ƀu djop. Blan anai truh blan adih ƀu hmâo hra, sum ao ƀu djop pioh buh. Ră anai braih pơdai huă jơman. Telephone yơh, rơdêh thut yơh, rơdêh krua dong. Pơgi kơdih anai kâo pơmin amra pơđĭ kyar lu hloh dong”.

Ngă tui phiăn juă sông kơtang amăng rơnuk blah ngă kơdŏng ayăt sua mă lŏn ia, 50 thun rơgao Ping gah, gong gai hăng mơnuih ƀôn sang să Đăk Ui, hmâo pơjing dong lu bôh than phrâo amăng tơlơi lŏm lui nam rơka ruă blah ngă hăng pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam. Giăm hmâo 7.000 čô mơnuih ƀôn sang mơ̆ng să rơbêh kơ 90% lĕ neh wa djuai ania Hơdang hmâo djă pioh kơjăp na nao hăng ngă tui prong hloh pran jua gum hrŏm hơbit, mut sa jua pơdŏng kual ngă hơkrŭ đưm jai hrơi jai pơdrŏng asah klă hiam.

Ơi A Nghĩa, Kơ-iăng Khua git gai Ping gah să Đăk Ui, brơi thâo, kơnang mă yua klă bôh thâo phrâo, hơdră mă yua măi mok, giăm hmâo 1.400 ektar đang hmua rim thun, 1.000 ektar kơphê kơ su hmâo lu bôh, anô̆ klă hiam jai klă hloh djru mơnuih ƀôn sang hmâo prăk pơhrui glăi hơđong. Hrŏm hăng anun bruă gum hrŏm pơđĭ kyar bơwih ƀong mơ̆ng glai ăt ba glăi mơn kơ mơnuih ƀôn sang prăk pơhrui glăi lăp yap ba. Thun 2022 să Đăk Ui hmâo djơ̆ tui să plơi pla phrâo pơđĭ dlông. Ơi A Nghĩa, pơtŏng sit, tơlơi hơdip mơda mơ̆ng mơnuih ƀôn sang să Đăk Ui glăk pơplih klă rim hrơi:

“Mơnuih apăn bruă hăng mơnuih ƀôn sang să Đăk Ui sông kơtang glăk mă bruă ngă đang hmua klă pơjing tơlơi pơplih phrâo amăng pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam. Ră anai nao pơ̆ 8 bôh plơi amăng să hăng nao pơ̆ kual đang hmua leng kơ hmâo jơlan bê tông. Hrŏm hăng phun pơdai hmua ia mơ̆ng hlâo, mơnuih ƀôn sang glăk pơđĭ kyar prong lŏn pla phun kơphê, tiu hrŏm hăng anun pok prong ia rông akan hơdang hăng rông rơmô kơbao. Mơ̆ng jơlan gah pơsit mơ̆ng gong gai, lu anom mă bruă hrŏm hăng mơnuih ƀôn sang hmâo hăng glăk hmâo pơjing hơdôm mơta gơnam phara ha jăn pioh pơđĭ tui nua gơnam ngă rai”.

Hrŏm hăng pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam, 50 thun rơgao Ping gah să Đăk Ui đing nao na nao, bơwih brơi bruă pơdŏng pơjing Ping gah hăng gong gai kơjăp kơtang. Ră anai să hmâo giăm hmâo 300 čô mơnuih ping gah, amăng anun 3/4 lĕ mrô mơnuih djuai ania Hơdang. Ngă tui phiăn juăt sông kơtang amăng rơnuk blah ayăt Mi, hơdôm rơnuk mơnuih apăn bruă mơnuih ping gah mơ̆ng să Đăk Ui jing pô ba jơlan hlâo pioh mơnuih ƀôn sang hrăm tui. Đăk Ui ư-ang lơm hmâo 4 čô mơnuih mơbruă djuai ania Hơdang ngă Ding kơna Grŭp apăn bruă Ping gah tơring čar Kon Tum. Amăng anun, yă Y Vêng, Ding kơna hơđăp Ping gah dêh čar, Khua git gai Ping gah tơring čar, Khua Grŭp khua pơ ala mơnuih ƀôn sang dêh čar tơring čar Kon Tum. Ơi Chu Văn Hiền, Khua Grŭp pơtô bruă Ping gah hăng pơtô ba mơnuih ƀôn sang Ping gah tơring glông Đăk Hà brơi thâo, kual ngă hơkrŭ đưm Đăk Ui anai glăk kơjăp yak nao, phing kơ pran jua yak mut amăng rơwang phrâo:

“Să Đăk Ui djă pioh ngă tui bôh yôm bôh thâo đưm mơ̆ng neh wa djuai ania Hơdang ƀơi anai nao hrŏm hăng pơlar tuai čuă ngui pioh pơsir bruă mă hăng pơđĭ dlông prăk pơhrui glăi kơ mơnuih ƀôn sang. Anun lĕ bruă đang hmua mă yua bôh thâo phrâo măi mok yôm nao hrŏm hăng pơkra gơnam hăng anih anom sĭ mơdrô. Amăng rơwang ngă tui bruă pơmut hrŏm să laih rơbô̆t jơlan gah mă bruă čar tui hơdră pơtrun mơ̆ng Ping gah dêh čar pơđĭ dlông dong bôh thâo git gai hăng pran hrưn đĭ mơ̆ng Ping gah să, pơđĭ tui kơjăp bruă mă mơ̆ng mơnuih apăn bruă mơnuih ping gah pioh djơ̆ tui tơlơi kiăng kơ bruă jao”.

Ha mơkrah rơnuk thun rơgao, bôh ƀôm bôh phao blah ngă ră anai kơnong kơ dô̆ amăng tơlơi pơmin, samơ̆ pran jua hơkrŭ kơjăp hăng pran jua khăp kơ lŏn ia mơ̆ng khul tơhan hăng mơnuih ƀôn sang Đăk Ui ăt dô̆ na nao mơn. Mơ̆ng kual gơgrong ba tơlơi ruă pran jua rơngiă ngiom, Đăk Ui hmâo rŭ tơgŭ đĭ kơtang tit, hrưn đĭ pô jing anih bơngač pơđĭ kyar bơwih ƀong – mơnuih mơnam kual djuai ania ƀiă mơ̆ng tơring čar Kon Tum. Hơdôm yak tơkai tlaih rơngai đưm hlâo, ră anai jing laih hơdôm yak tơkai pơdŏng, yak tơkai mơ̆ng tơlơi mơ-ak, čang rơmang hăng tơlơi dô̆ čang hrưn đĭ. Đăk Ui glăk pơjing dong gru than phrâo amăng bruă hrưn đĭ pơgi kơdih anai./.