Têt juăt ñu adai hyuh hyiăng ƀơi tơring kual Măng Đen, tơring glông Kon Plong, tơring čar Kon Tum rơ-ot hloh amăng thun. Adai ayuh hyiăng trun rơ-ot laih anun adai hơjan ƀơƀui dơ̆ng. Hơdôm thun hlâo adih, nao pơ djop plơi pla mơnuih ƀôn sang djuai ania Sedang bơyan anai, abih bang djop sang anŏ dŏ pơdang apui jum dar tơpur soh kiăng huăi rơ-ot laih anun mơñum rah tơpai kiăng plai ƀiă rơ-ot, mă bruă hmua pơ rơngiao lĕ jăng jai pơdơi yơh. Samơ̆ têt thun anai, ƀơi Măng Đen ră anai phara laih. Ayong A Dương, plơi Kon Pring, tơring kual Măng Đen, tơring glông Kon Plong brơi thâo, têt thun anai sang anŏ ñu ăt čơkă tuai nao ngui kah hăng tơđar đôč. Tuai hyu ngui hor biă nao pơ plơi gơñu hơduah ĕp tơlơi hơdip mơda mơnuih ƀôn sang djuai ania Sedang, hor hơduah ĕp kơ sang rung, čing hơgor, suang arap. Bruă mă phrâo djru kơ sang anŏ gơñu hơmâo prăk pơhrui glăi, mơak hloh, tơlơi pơmin ăt phara mơ̆n, hor mă bruă, triăng hloh:

“Kâo pơmin ta khom pơđĭ tui anŏ gêh găl mơ̆ng sang anŏ, anih plơi pla ta dŏ pioh pơđĭ kyar bơwih ƀong huă kơ sang anŏ. Pơmin nao rai kâo hăng sang anŏ khut khăt pơsit akŏ pơdong homestay čơkă tuai hyu ngui. Sui mơ̆ng anai 3 thun, kâo pơphun ngă tui tơlơi pơmin anun. Truh lơ 30/4/2023 kâo pok pơhai ngă bruă čơkă tuai yơh, tuai mut dŏ glăi amăng sang anŏ. Hơmâo 9 boh anih pit, arăng apah dŏ glăi kâo hơmâo hmăi mơ̆n prăk bơwih ƀong huă, rông ană hrăm hră pơar. Kâo nao hrăm tui mơ̆ng arăng ngă bruă čơkă tuai ƀơi lu anih bơwih brơi kơ bruă čơkă tuai klă hloh. Kah hăng bơyan têt anai kâo prăp lui samơ̆ mơnong ƀong huă đưm djuai ania Sedang gơmơi lĕ pioh lăi pơthâo kơ tuai ƀong lah anun”.

Mah tơring glông dŏ ƀun rin đôč ƀơi tơring čar Kon Tum, samơ̆ hơdôm thun giăm anai, yua pơđĭ kyar bruă tuai čuă ngui hyu lăng plơi pla glai klô, lir hơbit hăng anŏ gêh găl amăng lŏn mơnai glai klô, gru grua hiam phara hơjăn mơ̆ng djop djuai ania ƀiă, kah hăng Sedang, Hrê…anun yơh bruă mă, tơlơi hơdip mơda, tơlơi pơmin mơ̆ng mơnuih ƀôn sang hơmâo pơblih phrâo tui laih. Kah hăng plơi Vi Rơngeo, să Đak Tăng, mah ataih hăng anih tong krah tơring glông, ƀudah kah hăng plơi Kon Vơng Kia, Kon Pring, tơring kual Măng Đen hai ră anai lêng kơ jing anih anom phun tuai čuă ngui. Čơkă hơdră mă bruă kiăng ƀing tuai dŏ glăi, hyu hrŏm, lăng tơlơi bơwih ƀong huă amăng sang anŏ amăng kual lŏn phrâo bơyan têt anai, pơhrua nao bruă dŏ amăng sang čơkă têt kah hăng gru grua đưm, gong gai kơnuk kơna tơring glông Kon Plong hăng mơnuih ƀôn sang pơphun ngui ngor čơkă têt hăng lu bruă mă ngui ngor mơak. Hlâo kơ hrơi têt thun anai, tơring glông hơmâo pơphun laih pơdă sang čơ mlia Măng Đen lăi pơthâo lu mơta gơnam sĭ mơdrô hmư̆ hing ƀơi tơring glông brơi ƀing tuai ĕp lăng, ngă kơ lu tuai rơnguai mơak hăng pơhưč pran jua. Amai Nguyễn Thị Bích Ngọc, tuai mơ̆ng ƀôn prong Hồ Chí Minh nao ĕp lăng hăng blơi gơnam amăng mông pơdă sang čơ mlia anai, ñu lăi:

“Tơdơi kơ hyu ĕp lăng sa dar pơ anai kâo ƀuh lu gơnam sĭ mơdrô phara biă mă kah hăng ia rơmă. Ia rơmă ƀudah ia ƀâo bơngưi anai lĕ arăng pơkra mă pô đôč. Anun lĕ anŏ kâo pơmin lông blơi lăng či yua. Mơnâo ƀâo bơngưi ñu phara biă mă. Rơngiao kơ anun, gơnam rơwơi mơñam hăng tơngan mrai đưm. Kâo hyu ngui lu anih laih, tui hăng kâo ƀuh pơ anai ñu phara biă mă”.

Tơring čar Kon Tum pơtong sit, anŏ gêh găl gru grua hiam đưm mơ̆ng 7 djuai ania pơ anun, kah hăng Sedang, Jeh-Triêng, Bahnar, Jarai, Brâu, Rơmăm hăng Hrê ñu phara biă mă, kiăng pơdah thâo hăng ma yua pơdah kơ tuai ƀuh. Truh ră anai, tơring čar Kon Tum hơmâo akŏ pơjing anih anom hiam, pioh tuai hyu ngui kah hăng plơi Đăk Răng djuai ania Jeh Triêng ƀơi să Đăk Yuk, tơring glông Ngok Hôi; plơi Kon Trang Long Loi djuai ania Bahnar ƀơi să Đak Mar, tơring glông Đak Hà, plơi Vi Rơngeo djuai ania Sedang să Đak Tăng, tơring glông Kon Plong....Amai Nguyễn Nữ Trà My, sa čô tuai hor đuăi hyu, găn rơgao, ĕp lăng, tơdơi kơ sa wơ̆t hrơi tơjuh nao pơ Kon Tum brơi thâo, tơlơi ñu mưn amăng pran jua tui anai:

“Kâo rai pơ anai hăng pơ-ư ang biă mă yua tơlơi phiăn đưm gru grua hiam mơnuih djuai ƀiă ta ƀuh hiam klă. Djă jă gru grua hiam phara mơ̆ng djuai ƀiă. Sa dơ̆ng lĕ dưi hơmâo mơnuih ƀôn sang ƀơi Kon Tum čơkă hăng tơlơi mơak, hiam biă mă, hur har hăng tơlơi pơhiăp hrŏm rơhmač mơak, jĕ giăm biă mă mơ̆ng mơnuih ƀôn sang”.

Kiăng dưi hơmâo gơnam pioh kơ tuai hyu ngui  ĕp lăng jak iâu hăng pơhưč pran jua pơkong tơkai ƀing tuai dŏ glăi sui, tơring čar Kon Tum hlăk akŏ pơjing lu anih nao čuă ngui hăng hơmâo lu mơta gơnam sĭ mơdrô hiam phara djă pioh gru grua hiam đưm ƀơi kual. Amăng tal hyu ngui, ĕp lăng, dŏ hrŏm mơ̆ng pô, tuai rơnguai amra weh nao čuă lăng lŏn glai dŏ hnơ̆ng ƀơi Đak Glei, Sa Thầy, sâm Ngọc Linh, ia dơnao, drai ia ƀơi Tu Mrông, Kon Plong...ƀudah hơdôm mơta gơnam pơkra ming mơ̆ng sâm Ngọc Linh hrŏm hăng lu mơta jrao akhan kyâo pơkŏn mơ̆ng Kon Tum ăt hlăk pơhưč kah hăng jak iâu prong biă mă hăng ƀing tuai rơnguai. Tơring čar Kon Tum ră anai hơmâo 186 mơta gơnam OCOP, amăng anun hơmâo 1 mơta gơnam 5 asar pơtŭ truh 6 mơta gơnam amra tŭ mă rơnoh pơsit anăn asar pơtŭ. Ơi Phan Thanh Hoàng, Kơ-iăng Khua Gơnong bruă Gru grua, Pơrơguăt drơi jăn hăng Tuai čuă ngui tơring čar Kon Tum lăi pơtong:

“Gru grua hiam đưm lĕ bơngăt jua tơlơi thâo thăi mơ̆ng djuai ania. Bruă djă pioh hăng pơđĭ tui rơnoh yôm gru grua kiăng dưi pơlar tui amăng bruă ngă rim hrơi laih anun bơwih brơi bruă pơđĭ kyar bruă tuai čuă ngui. Kiăng pơhưč ƀing tuai nao pơ Kon Tum le khom ba yua laih anun pơđĭ tui anŏ gêh găl mơng gru grua hiam đưm djuai ania. Hơdôm mơta anăn gơnam sĭ mơdrô kơ tuai hyu ngui lu mơta. Hơmâo lu hơdră či pôr pơthâo, kiăng kơ plơi pla, tơring čar jai hrơi pơđĭ kyar hloh”.

Mơ̆ng bruă djă pioh gru grua hiam anŏ gêh găl hơmâo lŏn mơnai glai klô dŏ djă pioh kjăp amăng djop plơi pla mơnuih djuai ƀiă, ƀing tuai nao pơ Kon Tum hlăk hơmâo mông hyu ĕp lăng pơblih hiam hơdrăhyu ngui lăng glai klô, dŏ glăi amăng plơi pla. Thun 2023, tơring glông kual ataih Tu Mrông hơmâo čơkă truh 10.000 wơ̆t tuai hyu ngui; toring glông Kon Plong hơmâo čơkă tuai nao pơ anih hiam Măng Đen truh 1 klăk wơ̆t....Amăng hơdôm hrơi čơkă têt ngă yang thun phrâo Giáp Thìn 2024, hơmâo lu tuai, khul grup tui lu mơnuih ruah Kon Tum jing anih nao ngui kiăng hyu ĕp lăng bơyan bơnga ia iom hiam amăng plơi pla mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă phara biă mă pơ kual anai. Hơdôm tơhnal ƀuh anŏ pơblih klă, tơlơi gêh găl râo pơdưh tuai, Kon Tum hlăk hrưn đĭ anăp nao pơđĭ kyar phrâo hơđong kjăp amăng tơring tong krah čư̆ siăng lŏn mơnai glai klô hing ang.