Jing nai pơtô hơmâo jao mă bruă ƀơi kual mơnuih ƀôn sang djuai ƀiă Đầm Ròn, tơring glông Dam Rông, tơring čar Lâm Đồng mơ̆ng thun 1980, tơdơi kơ giăm 40 thun ngă truh kih bruă pơtô čơđai, thun 2018, ơi Liêng Jrang Ha Tương, ƀơi plơi Đa Tế, să Dạ M’rông pơdơi thun lơtret, laih anun hơmâo jao ngă Khua grup ping gah plơi. Hăng bruă mă phrâo, ơi Liêng Jrang Ha Tương pơtrut tui tơlơi gơgrong bruă mơ̆ng mơnuih ping gah, hrŏm hăng mơnuih ping gah pơkŏn amăng grup juăt jơnum, pok pơhai tŭ yua tơlơi pơtrun đĭ kyar bơwih ƀong huă - mơnuih mơnam, gru grua, pơđĭ tui tơlơi hơdip mơda, pran jua kơ mơnuih ƀôn sang. Ơi Liêng Jrang Ha Tương lăi, kiăng mơnuih amăng plơi gir bơwih ƀong, pơplih phun pla, ngă hmua tŭ yua, pô ñu hăng mơnuih ping gah amăng grup lêng kơ nao hlâo, ngă hlâo. Biă ñu, khŏm pơtrut tui tơlơi gơgrong bruă mơ̆ng mơnuih ping gah, gir hrăm hăng hla tui tơlơi pơmin, pran jua mơ̆ng Hồ Chí Minh hăng hơdôm bruă tong ten, sit nik.

“Hăng mơnuih ping gah khŏm nao hlâo, ngă hlâo, mơ̆ng anun neh met wa gơñu ƀuh gơñu hla tui, pơplih tơlơi pơmin, lăng ƀuh boh tŭ yua bruă ta ngă. Tui hăng hrơi blan rơgao, gơmơi ba pơƀuh akŏ bruă rơđah rơđông, tŏng ten, kơ bruă pla añăm pơtăm ăt kah hăng rông thim mơnŭ, bip, un...či pơplih tơlơi bơwih ƀong huă sang anŏ. Mơ̆ng hơdôm bruă hơmâo ngă, gơmơi lăi pơthâo hăng ană plơi, giong anun ƀing ñu ngă tui, pơplih tơlơi hơdip bơwih ƀong huă mơ̆ng ƀing gơñu, hơmâo hơmăi prăk blơi gơnam ƀong huă rim hrơi. Anun ăt jing tơlơi mơ̆ kâo lăng hăng mơnuih ping gah lơ̆m hrăm tui lĕ ƀing ta khŏm ngă bruă tŏng ten, sit nik tui anun”.

Tơdơi kơ 5 thun ngă Khua grup ping gah plơi, ơi Liêng Jrang Ha Tương hơmâo ngă lu bruă mơnuih ƀôn sang lăp hơdor amăng pran jua rim čô khua, mơnuih ping gah hăng mơnuih ƀôn sang amăng plơi. Mơ̆ng bruă ngă sit nik, ba jơlan hlâo ngă hmua pla pơjing, pơđĭ tui prăk pơhrui, lu mơnuih amăng plơi gir ngă tui mơn. Biă ñu, hơmâo giăm 50 boh sang anŏ djuai ƀiă amăng plơi plih hmua pơdai sa bơyan ƀu mơboh jing pla phun kơbuă rông hlăt suai mrai, lu sang anŏ pla añăm, rông bui mơnŭ kiăng hơmâo añăm ƀong wơ̆t hăng ba sĭ rah dong. Mơ̆ng anun, tơlơi hơdip mơnuih ƀôn sang hơđong tui, đĭ kyar hloh. Tơlơi phiăn ƀu hiam mơ̆ng đưm amăng bruă dŏ rơkơi bơnai, djai rơngiă ăt hơmâo lui mơn, hơdôm gru grua hiam hơmâo djă pioh hăng pơđĭ tui. Jơlan nao rai amăng plơi hiam, agaih, pơhlôm rơnoh pơkă kơ plơi pla gru grua hiam. Ơi Liêng Hót Ha Phương, mơnuih djuai ania K’ho ƀơi plơi Đa Tế, să Dạ M’rông brơi thâo:“Amăng plơi Đa Tế anai hơmâo Khua grup ping gah plơi git gai lĕ jơlan plơi hiam biă, abih bang bruă amăng plơi lêng kơ hơđong, hơdjă, agaih”.

Plơi Đa Tế, să Dạ M’rông, tơring glông Dam Rông hơmâo giăm 220 boh sang anŏ, giăm 1.000 čô mơnuih, lu biă ñu lĕ djuai ƀiă, mrô sang anŏ rin truh kơ ha mơkrah mrô mơnuih. Yua pơplih tơlơi pơmin, hơdră ngă bruă, pơplih djuai phun pla, ngă bruă gir, mă yua boh thâo ia rơgơi măi mok phrâo amăng bruă ngă hmua...mrô sang anŏ rin trun lu laih, dŏ yŭ kơ 20%. Amăng plơi hơmâo hơdôm hơbô̆ bruă pơhrui glăi hơdôm rơtuh klăk prăk rim thun.

Lăp đing nao, kiăng ngă klă bruă wai lăng plơi pla, rơnuk rơnua hơđong kjăp hăng amuñ ƀiă amăng bruă pôr pơthâo, iâu pơthưr mơnuih ƀôn sang ngă klă tơlơi pơtrun mơ̆ng Ping gah, tơlơi phiăn mơ̆ng Kơnuk kơna, ơi Liêng Jrang Ha Tương pơphun bruă mơnuih ping gah amăng plơi, Khul wai lăng mơnuih ƀôn sang kač gru hră lơkak anih anom amăng plơi, pơƀuh rơđah lu tơlơi pơhing kơ ring bruă man pơkra amăng plơi, jơlan nao rai, sang jơnum plơi, anih jơnum ƀing đăo, sang dŏ mơ̆ng rim boh sang. Hră lơkak anai hơmâo atol ƀơi sang gru plơi kiăng rim wơ̆t ană plơi, ƀudah tuai nao ngui, hrăm hră, hyu čuă tañ ƀuh, thâo hluh. Laih dong, ăt jing phun tơhnal či wai lăng ană plơi, mrô mơnuih dŏ kơtă, mơnuih dŏ jăng jai, mơnuih mut tơbiă...jing hơbô̆ bruă wai lăng plơi pla hơmâo pok prong ƀơi să Dạ M’rông lăi hơjăn hăng tơring glông Dam Rông lăi hrŏm.

Tui hăng ơi Nguyễn Hoàng Mai, Khua ping gah, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Dạ M’rông, ơi Liêng Jrang Ha Tương jing sa čô mơnuih klă, hơmâo ană plơi kơnang, jing mơnuih ping gah ngă gru. Hăng tơlơi gơgrong ngă Khua ping gah plơi, ñu gum djru prong amăng bruă akŏ pơdong Ping gah, akŏ pơdong gong gai, iâu pơthưr mơnuih ƀôn sang gir bơwih ƀong đĭ kyar, hrŏ trun rin rơpa, gum hrŏm akŏ pơdong plơi pla phrâo, jing gru kơnuih hiam kiăng mơnuih ping gah hlăk ai hla tui.

“Đa Tế ră anai pơplih klă amăng lu bruă. Amăng sang jơnum plơi ăt hơmâo čih pơthâo bruă mă mơ̆ng grup ping gah, grup wai lăng mơnuih ƀôn sang, hơdôm khul grup či čih glăi bruă mă mơ̆ng hơdôm anom bruă anai, rim blan, rim kuĭ, pơtŏng glăi ƀơi kơƀang anun mơtăm đah mơ̆ng pơhmu nao rai, kơtưn bruă hloh. Ta dưi lăi, hăng bruă ngă Khua grup ping gah plơi, ơi Liêng Jrang Ha Tương pơtrut tui lu boh than yôm, hơmâo Ping gah, Jơnum min mơnuih ƀôn sang să pơpŭ bơni, pơtrut pran jua, čang rơmang amăng hrơi blan pơ anăp anai ơi Tương pơtrut tui hloh boh than hơmâo ngă či ba grup ping gah Đa Tế jai hrơi đĭ kyar. Jing sa grup ping gah ngă gru mơ̆ng Dạ M’rông hăng lu să pơkŏn hrăm hăng hla tui”.

Sit tơlơi gir ngă bruă hur har abih pran jua, nao hlâo ngă bruă mơ̆ng să pơphun, ba jơlan hlâo kiăng mơnuih ping gah thun hlăk ai hăng mơnuih ƀôn sang ƀơi să lăng hăng hla tui, mơnuih ping gah Liêng Jrang Ha Tương, Khua grup ping gah plơi Đa Tế jing mơnuih rơgơi hmư̆ hing amăng plơi, hơmâo mă lu hră bơni mơ̆ng tơring glông Dam Rông, tơring čar Lâm Đồng./.