VOV4.Jarai - Amăng bruă man pơdong plơi pla phrâo, bruă pơkra nao hrŏm hăng ba sĭ gơnam kơ mơnuih ngă hmua jing bruă kiăng ngă. Khă hnun hai, bruă djơ̆ bơyan - trun nua, ƀu hơmâo pô blơi ăt jing tơlơi glăk bưp hăng lu djuai phun pla. Ƀơi tơring glông Krông Bông, tơring čar Dak Lăk hơmâo năng ai 1.000 ektar đang čik, glăk tơsă laih, lơ̆m anun nua rơgêh biă mă. Prăk ngă hmua pơmă, nua čik rơgêh đơi, glăk ngă kơ mơnuih ngă hmua huač prăk biă mă amăng bơyan anai. Tơhnal phun ñu lĕ yua neh met wa pla čik ƀu djơ̆ hăng tơlơi kiăng sĭ pơ dêh čar tač rơngiao.

Sang anŏ ơi Y Then Mkang, ƀơi buôn Čư̆ Drăm, să Čư̆ Drăm, tơring glông Krông Bopng hơmâo pla 2 ektar đang čik, glăk tơsă laih. Ơi Y Then brơi thâo, tơdah čik pơmă, amăng 1 wơ̆t hrơi tơjuh dong ñu pĕ abih yơh. Khă hnun, truh mông anai, ƀing hyu mơdrô nao tơña blơi aset biă, gơñu blơi nua ha mơkrah pơhmu hăng akŏ bơyan đôč. Ơi y Then dŏ bơngơ̆t, tơdah sĭ hlao mơtăm lĕ ñu ƀu ƀong lơi dong tah. Tơdah tơguan sui đơi čik tơsă lik, brŭ hĭ mơn, tui anun jai rơngiă prăk hloh.

“Thun anai amăng akŏ bơyan lĕ hơmâo nua 16.000 truh 17.000/ha boh prong 2 -3kg, bơ boh đơ anet ƀiă lĕ 9.000 - 10.000 prăk; samơ̆ ră anai boh pơprong kơnong hơmâo mă 8.000 truh 9.000 prăk đôč/ha boh, anet lĕ mơng 2 truh 3.000 prăk, trun ha mơkrah pơhmu hăng akŏ bơyan. Nua trun tui anun, samơ̆ sĭ ăt tơnap mơn, ƀu hơmâo pô blơi lơi. Čik tơsă lu đơi ta phai lui amăng đang, sĭ ƀu kloh ôh”.

Čik ƀơi Čư̆ Drăm, Čư̆ Pui hăng Yang Mao hơmâo pĕ tơket tơkeng.

Tui anun mơn, bơyan čik thun anai, sang anŏ ơi Y Lập Êban, dŏ ƀơi ƀuôn Chàm B, să Čư̆ Drăm, tơring glông Krông Bông pla 1,5 ektar. Tui hăng ơi Y Lập, thun anai prăk blơi kmơk, ia jrao pơgang phun pla lêng pơmă soh; nua apah arăng ngă hmua, pĕ čik hai đĭ mơn, đĭ mơng 200 rơbâo prăk lơ̆m sa čô jing 300 rơbâo prăk lơ̆m sa čô. Sit hnun yơh, bruă nua čik rơgêh đơi ngă kơ sang anŏ ñu rơngiă prăk kơtang hloh.

“Thun hlâo sang anŏ gơmơi hơmâo pơhrui rơbêh 100 klăk prăk amăng 1,5 ektar čik, samơ̆ thun anai, pla hơdôm anun mơn, kơnong hơmâo năng ai 30 truh 50 klăk đôč, mơnuih ngă čik rơngiă prăk lu biă”.

Mrô jŭ yap mơng Anom bruă hmua hăng pơđĭ kyar ƀon lan tơring glông Krông Bông, đam tơring glông ră anai hơmâo giăm 1.000 ektar đang čik, pơƀut ƀơi să Čư̆ Drăm, Yang Mao hăng Čư̆ Pui. Čik anai lĕ čik ia hni, mih biă (djuai Cayen), pơhrui rim thun hơmâo 40.000 tơn.

Tui hăng ơi Võ Tấn Trực - Khua anom bruă hmua hăng pơđĭ kyar ƀon lan tơring glông, djuai čik Cayen mah mơboh biă samơ̆ ƀu dưi ba sĭ pơ čar rơngiao ôh. Hnun jing amăng lu thun rơgao, ƀing pla čik ƀơi Krông Bông bưp na nao bruă ƀu hơmâo pô blơi, ƀơi thun ñu hơmâo, ƀơi thun ƀŭ ôh. Anŏ ƀu klă pơkŏn dong mơng djuai čik anai lĕ tơsă tañ đơi; juăt pĕ mơng 2- 3 wơ̆t hrơi tơjuh đôč, anun jing mrô čik lu hloh kơ mrô mơnuih kiăng blơi, anun yơh ƀing hyu mơdrô ñu blơi pơjuă biă. Anom bruă hmua glăk lăi pơthâo brơi, djru brơi mơnuih ngă hmua pơplih hăng djuai čik pơkŏn dong kah hăng: Win ƀudah Md2, djuai čik dưi ba sĭ pơ čar rơngiao laih anun ta pĕ ñu sui ƀiă, mơng 2 truh kơ 3 blan. Tơring glông Krông Bông ăt glăk jak iâu anom bơwih ƀong pơdong sang măi pơkra gơnam mơng boh čik đah mơng pơsir hĭ bruă ƀu hơmâo pô blơi. Ơi Võ Tấn Trực brơi thâo:“Ƀing gơmơi glăk črâo brơi neh met wa pơplih djuai čik pơkŏn dong kiăng djơ̆ hăng tơlơi kiăng blơi, djơ̆ hăng bruă ba sĭ pơ čar rơngiao, djuai phun ƀing gơmơi kiăng neh met wa mă pla lĕ win ƀudah Md2. Ră anai, neh met wa hơmâo gơmơi pơtô brơi, gơñu pơplih tui amăng ƀrư̆ laih, hơmâo mă pla laih djuai čik anai. Djuai čik anai ñu anet samơ̆ arăng blơi lu, dưi ba sĭ pơ dêh čar arăng, dưi pơkra pioh amăng ƀuăt. Kơ hơdôm mrô đang dŏ glăi, anom bruă hmua hơmâo djru ba neh met wa ngă ƀong hrŏm, pơtô brơi boh thâo kĭ thuâ̆t kiăng neh met wa pơkra čik djơ̆ lăp, bơwih brơi bruă hyu sĭ amăng dêh čar”.

Anom bruă hmua glăk pơtô brơi, djru ba ƀing pla čik pơplih ngă djuai čik Win, Md2 dong pioh sĭ pơ čar rơngiao.

Amăng hơdôm thun rơgao, phun čik mơboh lu, nua pơmă mơn, ba glăi prăk lu biă kơ mơnuih ƀon sang ƀơi hơdôm boh să tơnap tap kah hăng: Čư̆ Drăm, Čư̆ Pui hăng Yang Mao tơring glông Krông Bông. Tơdah pla djơ̆, pla djơ̆ djuai čik dưi ba sĭ pơ dêh čar tač rơngiao ƀudah hơmâo sang măi pơkra gơnam mơng čik, hơmâo pô blơi hơđong, phun čik amra jing sa amăng hơdôm djuai phun bơwih ƀong prong biă, lăp djơ̆ hăng kual lŏn kơdư, anih bơwih ƀong dŏ tơnap mơng tơring glông Krông Bông.

Tuấn Long: Čih - Siu H’Mai: Pơblang