Nghệ nhân ưu tú Nông Văn Hưu (djuai ania Tày, ră anai dô̆ ƀơi să Nam Dong, tơring glông Čư̆ Jŭt, tơring čar Dak Nông) ha tal ngă sĩ quan khul ling tơhan glăi pơdơi lơtret hăng grat akă Thiếu tá. Gum hrŏm klă bruă mơnuih mơnam, ơi Hưu dưi hmâo mơnuih ƀôh sang hăng khua mua ƀơi anai ruah ngă Khua git gai Ping gah plơi, laih anun ngă Khua git gai Ping gah să Nam Dong. Ñu lăi pơthâo: Thun 1991, ñu ba ană bơnai ñu mơ̆ng Cao Bằng rai pơ̆ Dap Kơdư pơdŏng sang dô̆. Plơi pla phrâo hmâo lu neh wa djuai ania Tày, Nùng, Thái, Yuan... mơ̆ng hơdôm tơring čar kual čư̆ siăng Kơdư dêh čar nao hơdĭp mơda, pơdŏng bruă mă.

 “Rai pơ̆ anai, Anom bruă bôh thâo tơring glông nao rơkâo pơphun bruă adôh suang mơnuih ƀôn sang pioh gum hrŏm jơnum ngui tơlơi adôh suang mơnuih ƀôn sang đơ đam tơring glông. Lơm anun kâo ngă khua git gai ăt hmâo gir run mơn ba grŭp blung a hmâo adôh chèo, tơlơi adôh đưm mơ̆ng kual dơnung nao pơdah. Lơm pơwot glăi, kâo dô̆ pơmin, yua hơget pô ƀu pơgang ba er adôh then mơ̆ng djuai ania pô ƀơi kual Dap Kơdư anai? Lơm anun pô thâo adôh mơn? Kâo pơphun iâo pơthưr neh wa, đa pơgôp bôh get, đa pơgôp kyâo, đa thâo pĕ gông. Kiăng dưi adôh then bruă blung a khom thâo pĕ gông tính”.

Thâo kơ er adôh, hreč hơdôm er adôh then mơ̆ng lu anih anom, ơi Nông Văn Hưu lĕ sa amăng hơdôm djuai ania Tày, Nùng blung a ƀơi Nam Dong hmâo ba laih jua gông tính tơlơi pia then pơhrua mut amăng hơdôm er adôh mơ̆ng djop djuai ania Dap Kơdư ƀơi tơring glông Čư̆ Jŭt, tơring čar Dak Nông. Thun 2006, tơdơi kơ pơdơi mă bruă čar, ñu juăt đing nao adôh then, pĕ gông tính hăng truh 2007, ñu hrŏm hăng rơbêh kơ 20 čô mơnuih amăng Khul adôh then să Nam Dong hăng anăn iâo “Bơnga trôl jang mriah”. Yă Đàm Thị Tuyên, ƀơi plơi Trung Tâm, să Nam Dong – ding kơna Khul adôh then gông tính brơi thâo: Rim wot tơring glông hmâo bruă bơkơtuai bôh thâo adôh suang ƀudah hmâo jơnum bruă kơđi čar prong, Khul leng kơ gum hơgôp hơdôm tơlơi adôh mơ-ak biă. Ră anai, Khul dô̆ pơphun hơdôm anih pơtô pơhrăm pĕ gông tính, adôh then kơ mơnuih hlăk ai...

 “Ơi Hưu pơkra gông tính, pơsur adơi amai, adơi ayong amăng plơi thâo ƀơƀiă adôh then, hor adôh then, hor kơ jua gông tính pioh djă pioh gru grua đưm mơ̆ng djuai ania Tày, Nùng. Ñu pơtô ba amăng ƀiă, čih tơlơi adôh, adơi amai amăng khul gum hrŏm pơhrăm hăng djru nao rai tơdruă. Ñu lĕ mơnuih hmâo arăng đăo gơnang mơ̆ng neh wa amăng plơi pla anai”.

Truh ră anai, ơi Nông Văn Hưu hmâo laih sa kông ngăn hăng rơbêh kơ 300 mơta tơlơi adôh then, amăng anun hmâo lu tơlơi čih bôh pia kah hăng: “Tơlơi adôh kiăng khăp Dak Nông”, “Pắc Pó bơyan puih”, “Tơlơi adôh then pơpŭ kơ Wa”, “Tơlơi lăi pơthâo plơi Lạng”, “Dak Nông čơkă tuai”... yua kơ Khul adôh then să Nam Dong pơjing hăng pơdah hmâo mă laih lu pri bơni prong amăng hơdôm tal Jơnum ngui gông tính, adôh then mơ̆ng tơring čar, ƀơi kual hăng đơ đam dêh čar. Kơnong tơlơi adôh then “Tơlơi adôh kiăng khăp Dak Nông” dưi hmâo Khul adôh then să Nam Dong, tơring glông Čư̆ Jŭt, tơring čar Dak Nông, pơjing, pơdah hăng hmâo mă pri B ƀơi mông Jơnum ngui gông tính đơ đam dêh čar tal 2 pơphun ƀơi Cao Bằng thun 2007.

Thun 2015, ơi Nông Văn Hưu ư-ang hmâo Kơnuk kơna ƀơk anăn Nghệ nhân ưu tú yua kơ hmâo lu bôh than amăng bruă pơgang gông tính, adôh then. Truh thun 2017, ñu dưi hmâo Khua Ding jum, Khua Jơnum min djuai ania ƀơk hră bơni ƀơi mông ngă Lơphet bơni mơnuih hmâo arăng đăo kơnang, mơnuih thâo pơčeh tơlơi adôh suang, mơnuih thâo hră mơbruă đơ đam dêh čar tal sa yua kơ hmâo lu bôh tơhnal amăng bruă pơgang gru grua bôh thâo djuai ania. Lăi kơ hơdôm tơlơi gum hơgôp amăng bruă mă mơnuih mơnam mơ̆ng Nghệ nhân ưu tú Nông Văn Hưu, ơi Trương Văn Tú, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Nam Dong brơi thâo:

 “Ơi Nông Văn Hưu hlâo adih lĕ Khua git gai Ping gah să Nam Dong, lơm pơdơi lơtret, ñu ngă gru ba jơlan hlâo ngă klă hơdôm hơdră pơtrun mơ̆ng Ping gah hơdră bruă tơlơi phiăn mơ̆ng Kơnuk kơna, pơsur ană tơčô hrăm tui. Hrŏm hăng anun, ñu thâo tơlơi đưm gah djuai ania Tày, Nùng, jing khua Khul, pơtô brơi kơ ƀing čơđai sang hră djă pioh bôh thâo đưm djuai ania Tày Nùng pơ̆ Kơdư dêh čar. Pơ̆ anăp anai, să đing nao črâo ba, git gai hơdôm khul anai pơlar, pơdah amăng hơdôm hrơi yôm phăn mơ̆ng lŏn ia, jơnum mơ̆ng tơring glông, mơ̆ng tơring čar, khul jai hrơi jai hmâo dong mơnuih mut hrŏm”.

Dong mơ̆ng hơdôm gông gep hăng hơdôm bôh get ĕp ƀơi djop Dap Kơdư, truh ră anai Nghệ nhân ưu tú Nông Văn Hưu jing laih pô pơkra gông tính hmư̆ hing, dưi hmâo lu mơnuih hơduah ĕp lăng rơkâo blơi kơ hơdôm grŭp adôh suang hăng rơbêh kơ 400 ƀĕ gông tính anet prong djop mơta. Khă thun tha rơma samơ̆ ñu ăt hơduah ĕp mơn, kơsem min mơn adôh then gah djuai ania Tày, đa lĕ wot djuai ania Thái. Ñu ăt čang rơmang mơn hơdôm gưl gong gai mơ̆ng Dak Nông lăng ba dong, ngă gal brơi kơ mơnuih thâo tơlơi đưm djuai ania ƀiă hmâo dong tơhnal gal gum hrŏm hăng tal pơplông, jơnum ngui djru ngă brơi bôh thâo đưm mơ̆ng pô truh giăm hloh hăng neh wa ƀơi kual Dap Kơdư./.