Pơgang pioh, pơđĭ tui rơnoh yôm gru grua hoam man pơdong plơi pla phrâo
Thứ bảy, 10:11, 14/01/2023 VOV/Nay Jek pơblang VOV/Nay Jek pơblang
VOV4.Jarai-Rơgao 10 thun pok pơhai, Hơdră dêh čar pơtrun man pơdong plơi pla phrâo dưi lăng hơmâo boh tŭ yua biă mă. Ƀô̆ mơta kual plơi pla jai hrơi hiam klă, tơlơi hơdip mơda mơnuih mơnam hok mơak tui, hnong pơhrui glăi mơ̆ng mơnuih ƀôn sang jai hrơi đĭ.

Khă tui anun, ăt hơmâo mơ̆n tơlơi bơngơ̆t lơ̆m tơhnal pơkă man pơdong plơi pla phrâo hlăk ngă rơngiă hĭ rơnoh gru grua hiam, ƀudah bruă ngă hla tui tơdruă ƀu hơmâo anŏ ruah mă ngă djơ̆ phara ba plơi pla prong tui, ană mơnuih lĕ pơčlah pha prong tui. Yua kơ anun man pơdong plơi pla phrâo ngă hơgĕt anăp nao kơ mơnuih mơnam plơi pla thâo pơpŭ kơ rơnoh yôm gru ama grua amĭ pioh glăi hăng djru kơ ană mơnuih mơnam hơdip hiam klă, rơnuk rơnua hăng thâo rơgơi.

Hơdôm boh sang gru đưm, sang hăng ngŏ gah djuai ania Thái ƀơi Sơn La, sang gru đưm djuai ania Tày, Nùng ƀơi Lạng Sơn, sang mơnuih djuai ania Hà Nhì ƀơi Lao Cai ƀudah sang djuai ania Hmông ƀơi Lạng Sơn, Sơn La....hơmâo hơdră man pơdong pơnăng ngă pơđao sit bơyan puih adai rơ-ot, bơyan adai pơ-iă lĕ rơ-ơ̆ laih anun lir hơbit hăng tơlơi phiăn ngă yang kơkuh pơpŭ đưm, gru grua. Khă tui anun, hơdôm sang djơh hăng anai lăi, ƀu ngă djơ̆ tơhnal pơkă plơi pla phrâo. Lu sang anŏ arăng pơtô brơi lui hĭ, ruh sang gru đưm man pơdong sang phrâo djơ̆ tơhnal pơkă 3 anŏ kjăp, pơnăng kjăp, bơbung khăng, atur kơpal ngă kơ lu sang gru đưm djă pioh ia rơgơi tơlơi kơhnâo  ană mơnuih plơi pla mơ̆ng djuai ania či rơngiă hĭ đôč yơh.

Hăng sa hơdră dưi pok pơhai lu kah hăng plơi pla phrâo lĕ bruă ngă pơkjăp tui khăng khop, tơlơi thâo hluh tui anun hŭi rơhyưt biă mă. Pran jua khăp kơ gru grua plơi pla, yă Nguyễn Thị Phương Châm, Khua anom bruă kơsem min gru grua, anom bruă kơsem min prong boh thâo mơnuih mơnam Việt Nam lăi lĕ: Pơ anai, phun ngă bruă gru grua aka ƀu thâo hluh djơ̆ lăp, djop djel ôh, yua kơ anun aka mă yua boh thâo ia rơgơi kă hloh pioh pơtrut pơđĭ kyar:

“Hơdôm tơlơi hơmâo gru grua ƀơi plơi pla, ƀing ta mă yua tơhnal pơkă, yua mơta ană mơnuih lăng amăng rơnuk phrâo hăng lăi lĕ gru grua đưm pơluk mơgu, ƀu thâo pơđĭ kyar. Tơlơi pơmin anun lăp brơi glom hĭ ñu. Ƀuh rơđah djop mơta tơlơi phiăn gru grua anun, sit arăng ba yua amăng tơlơi hơdip mơda mơnuih mơnam amăng kual plơi pla, mơnuih ngă hmua, jing ñu yôm biă mă hăng tơlơi hơdip mơda arăng.

Mơ̆ng mơta mơnuih ngă hmua plơi pla ƀuh ƀing ta amra thâo krăn anun lĕ pran jua pơđĭ kyar. Gru grua hiam đưm ƀu hơmâo lăi anŏ ngă gun hơgĕt ôh amăng bruă pơđĭ kyar, yua bruă kơđĭ kyar aka ƀu thâo mă yua djơ̆ pran jua hiam klă mơ̆ng gru grua ƀing ta đôč”.

Lăng nao kơ rơnoh yôm gru grua hiam amăng bruă man pơdong plơi pla phrâo, ƀơi anăp kơ bruă hơmâo sit nik anai, Khua ding jum Bruă hmua hăng Pơđĭ kyar plơi pla, ơi Lê Minh Hoan ƀuh hơmâo tơlơi bơngơ̆t mơ̆n ƀơi anăp kơ bruă ngă hla tui sa hnong samơ̆ ƀu ruah mă ôh tui hluai tơlơi gêh găl kơ phara ba anih kiăng ngă tui. Pơčrâo rơđah lơ̆m nao pơ ataih sui hrơi pơwơ̆t glăi, lu mơnuih ƀuh ñu phara biă mă samơ̆ kah hăng juâ̆t mơ̆n, pơmin juâ̆t laih samơ̆ lăng phara biă mă. Ƀuh dŏ kơƀah hơgĕt thơ anun, ñu mut tơma dơlăm amăng tơlơi pơmin pran jua baih. Lu anih phrâo hiam hloh, samơ̆ kah hăng pơdưm mă tơngô, ƀu hơmâo bơngăt jua ôh, pơbuh brơi sa mơta eng ao hrup soh, ñu hyiăl amiăl hăng rup rap kual plơi pla.

Tui hăng Khua ding jum Bruă hmua hăng Pơđĭ kyar plơi pla, ơi Lê Minh Hoan, gru man pơdong hiam đưm kơnang kơ lŏn mơnai glai klô hăng gru grua hiam phara ba kual plơi pla. Rĭm kơ plơi pla, tơring tơrang hơmâo lŏn mơnai, ayuh hyiăng ñu ăt phara mơ̆n. Rĭm kơ djuai ania hơmâo gru grua, nam phun hơđăp hiam phara mơ̆n. Tơ tă anai, jơlan plơi pla, tơlơi mơak lŭk pŭk hăng tơlơi čŏk hơ-ưi hrom. Plơi dlông đĭ, plơi pla prong hloh, samơ̆ ană mơnuih bơjĕ giăm ƀu hơmâo ôh, bơ ataih nao rai baih:

“Lơ̆m ană mơnuih hang kơ hơduah ĕp hyu sem kơ tơlơi hơdip mơnong ƀong huă kiăng klă hloh, sit mơ̆n ƀu hnuaih ôh pơbơnuh nao rai bơsua anŏ kiăng tŭ yua, tơlơi jĕ giăm lir hơbit plơi pla či rơngiă tui yơh. Lơ̆m anun apui sang hlơi mơai bơngač mă hơjăn pô, hmua ia pô hlơi, gơñu ngă, tơlơi kah pơpha, pơkă kăng, ƀlah muañ, nač nao rai tơdruă ngă rơngiă hĭ yơh tơlơi gum pơgôp amăng plơi pla. Ană mơnuih dŏ hơdip hăng dua pran jua kiăng; klă hăng ƀu klă. Gru grua hiam djru ngă bơkơnar anŏ kiăng, tơlơi mưn pran jua hiam klă, pơgăn ƀiă tơlơi pơmin ƀu klă. Tơlơi pơmin hiam djru pơjing mơnuih tơpuôl kual plơi pla jĕ giăm mơak nao rai”.

Gah yŭ anŏ ƀuh mơ̆ng pô kač rup man pơdong, ơi Hoàng Thúc Hào, Kơ-iăng Khua Khul mơnuih rơgơi kač rup man pơdong Việt Nam lăi lĕ: boh tơhnal man pơdong plơi pla phrâo kiah  jŭ yap mrô lu tui. Kơñ pơgi klă ƀiă đing nao kơ anŏ tŭ yua hloh. Anun lĕ tơlơi pơƀuh kơnôl kiăng ngă hiam khul mơnuih mơnam hơdip, ngă hiam jơlan plơi, ƀut dŏ, hơmâo jơlan prong, treng jơlan pla kyâo tơ-ui, jơlah ia jơngeh, hnoh ia rô rơnang....hnong hnăi, amuñ amĕ, samơ̆ pơjing tơlơi khăp plơi pla, ƀôn ƀut hiam klă đưm djuai  ania Việt.

Hrom hăng anun, boh tŭ yua hơmâo lơ̆m  man pơdong jing plơi prong, bruă ngă na nao. Plơi pla jing hĭ plơi prong, tơdah wai lăng klă, gru grua amra tŭ mă jĕ giăm hăng lu pran jua ngă bruă. Lăi nao kơ hơdôm tơlơi dŏ kơƀah amăng bruă ngă tui tŭ kơ hơmâo sa gru, ngă tui kơ lu anih man pơdong plơi pla phrâo, mơnuih kơhnâo man pơdong Hoàng Thúc Hào rơkâo tui anai:

“Sang gru grua tơring glông să plơi pla, gru sang dŏ pơhlôm ia ling dăo....Tơlơi anai khom ƀư̆ pơkra glăi. Gơmơi rơkâo sem glăi, ngă hiư̆m hơdôm rơbâo hơbô̆ man pơdong pơpha tui 7-8 kual gru grua, samơ̆ hơbô̆ anun khăng, hrom hăng anun hơmâo mơ̆n hơbô̆ rơ-un tui hluai anŏ gêh găl, dưi pơblih. Ƀing ta hơmâo lu mơnuih rơgơi kơhnâo kač rup man pơdong, ƀing anun pô pơkă hnong man pơdong, samơ̆ mă bruă dŏ pơ ƀôn prong, yua kơ anun hơmâo hră pơkôl ngă bruă bơwih ƀong huă, bơ ƀơi kual plơi pla, ƀu hơmâo hlơi apah ƀing mơnuih kơhnâo kač rup man pơdong ôh. Anun yơh tơlơi hrăm jŭ yap abih bang, hơdôm tơlơi kiăng ƀư̆ pơkra glăi amăng bruă kač rup man pơdong”.

Man pơdong plơi pla phrâo pơbŭ đĭ tơlơi khăp ană mơnuih. Lơ̆m ngă hăng kơnong dưi ngă mơnuih ƀôn sang thâo hluh hăng tŭ mă anŏ hiam, hnun kah djă pioh hăng pơđĭ tui rơnoh yôm gru grua hiam.  Kơnong gru grua hiam dưi mut nao amăng djop sang anŏ, kah hăng anăn apah bơni gru grua dưi tŭ yua sit nik hăng pơjing pran jua kơtang bơwih brơi anŏ pơđĭ kyar. Lơ̆m rơnoh gru grua hiam anun dưi hơmâo rơnuk hlăk ai čơđai tơdơi pơpŭ hăng tŭ mă laih anun pơđĭ kyar djơ̆ lăp hăng rơnuk phrâo, gru grua anun mơ̆ng dŏ glăi na nao.

 

 

VOV/Nay Jek pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC