Ƀơi să Gào, tơring čar Gia Lai hrơi anai, ƀu kơnong jing kơnua čư̆ pla kơphê, pla sầu riêng, mắc ca mơtah mơda yua neh met wa amăng să pla đôč ôh mơ̆, ăt hơmâo hơbô̆ bruă ngă hmua mă yua boh thâo phrâo. Hmư̆ hing lĕ hơbô̆ bruă pla boh kruăi hrĕ amăng sang mơnil mơ̆ng Anom ngă ƀong hrŏm ngă hmua mă yua boh thâo phrâo 360. Anom ngă ƀong hrŏm tuh pơ alin rơbêh 1ha sang mơnil, mă yua boh thâo măi mok mơ̆ng čar rơngiao, ba phun kruăi hrĕ hơmâo pla, wai lăng hơdjă, huăi hơmâo jrao arah. Pơ anai, gơnam pơhrui hơmâo 12 boh/kg, pơhrui hơdôm pluh tơn rim ha. Abih bang boh kruăi hrĕ pơ anai hơmâo sa anom bơwih ƀong pơ ƀôn prong Hồ Chí Minh blơi či ba sĭ pơ dêh čar tač rơngiao kah hăng Hà Lan, Thụy Sĩ...hăng nua ñu rơbêh 50 rơbâo/kg, pơmă hloh kơ anih blơi sĭ amăng dêh čar ta. Amai Lê Thị Bảo Trâm, Khua anom ngă ƀong hrŏm lăi pơthâo:“Hlâo adih gơmơi aka ƀu thâo ôh kơ bruă ngă hmua mă yua boh thâo phrâo. tơdơi anai, yua kiăng pơkra gơnam klă hloh anun jing gơmơi hyu ĕp, hơduah tơña, ba glăi pơ anai, sem lăng, ngă tui ƀơ ƀrư̆. Gơnam hơdjă, rơgoh, huăi hơmâo ia jrao, hiam kơ mơnuih blơi ƀong wơ̆t hăng mơnuih pla hai. Yua hnun, lơ̆m anom ngă ƀong hrŏm hơmâo đang tui anai lĕ ăt gêh gal hloh lơ̆m pơhno hăng arăng”.

Mơ̆ng thun 2018 truh ră anai, să Gào pơhrui pran kơtang mơ̆ng abih bang mơnuih ƀôn sang hrŏm hăng lu tơlơi gêh gal pơkŏn dong či pơkra anih anom hăng bơwih ƀong - mơnuih mơnam. Truh ră anai, 100% jơlan pơtruh amăng plơi, amăng să hơmâo pơkra jơlan kơsu, jơlan bê tông; 70% jơlan mut nao pơ hmua hơmâo pơkra kjăp khăng mơn. Mơnuih hơmâo bruă mă na nao rơbêh kơ 91%. Prăk pơhrui yap tui akŏ mơnuih thun 2024 hơmâo 70 klăk prăk. Mrô sang anŏ rin hrŏ kơtang mơn, dŏ glăi năng ai 2,8% laih. Ơi Nguyễn Văn Ánh, Khua ping gah ngă rah Khua plơi thôn 5 să Gào, brơi thâo, ră anai mơnuih ƀôn sang thâo mă yua boh thâo ia rơgơi kjăp či pơđĭ tơlơi bơwih ƀong:“Amăng bruă pla glăi phun kơphê, neh met wa lêng kơ pla anah djuai phrâo. Neh met wa thâo rông pla ba glăi boh tŭ yua. Rim ha lêng kơ hơmâo 4 tơn kơphê pơjeh krô/ha, ƀudah 20 tơn mơtah/ha. Hrŏm hăng anun lĕ đang pla sầu riêng, mắc ca hăng djuai phun pơkŏn”.

Thun 2025, lơ̆m pơmut hrŏm hăng hơdôm boh să Ia Kênh, Ia Pêch, să Gào phrâo prong 183km2, mrô mơnuih giăm 16.000 čô, hăng kual lŏn ngă hmua pok prong tui giăm 7.800 ha. Anai jing phun atur yôm biă či akŏ pơjing kual ngă hmua pơƀut ha anih, ngă hmua mă yua boh thâo phrâo. Ƀơi să ră anai hơmâo dua kơčăo bruă glăk jak iâu arăng tuh pơ alin prăk kăk. Anun lĕ kơčăo bruă pla, pơkra hăng ba sĭ añăm pơtăm boh troh mă yua boh thâo ia rơgơi ƀơi thôn 6 (55ha) hăng Kơčăo bruă Anih pơkra pơjeh, djuai añăm hơdjă ƀơi plơi B (30ha). Hơdôm kơčăo bruă anai čang rơmang ngă pơhưč anom bơwih ƀong, djru neh wa thâo mă yua măi mok phrâo, mut hrŏm pơkra gơnam mơ̆ng hmua hơdjă, pioh sĭ amăng dêh čar ta wơ̆t hăng ba sĭ pơ čar rơngiao.

Amăng mông Jơnum ruah khua ping gah să Gào phrâo rơgao, să ba tơbiă rơnoh đĭ kyar rơwang thun 2026-2030 mơ̆ng 8,3% truh pơ ngŏ; mơnuih blơi hră pơhlôm nua ia jrao hơmâo rơbêh 95%; abih bang mơnuih amăng plơi mă yua ia hơdjă...Ơi Nguyễn Hữu Sung, Khua ping gah, Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Gào brơi thâo:“Amăng hrơi blan pơ anăp, Ping gah să Gào amra pơƀut ngă tŭ yua Tơlơi pơtrun jơnum ping gah tal sa, rơwang thun 2025-2030 ba tơbiă. Amăng anun, pơƀut man pơkra anih anom, sang dŏ, jơlan nao rai, pơplih boh thâo mrô, đĭ kyar sĭ mơdrô, bơwih bơwang, ngă hmua hăng boh thâo phrâo, laih dong pơphun ngă jơlan hơdră hrŏ trun ƀun rin hơđong kjăp hăng pran gir run kơtang”.

Mơ̆ng anih ngă hơkrŭ khin hơtai sông kơtang truh kơ sa kual plơi pla glăk hrưn đĭ hăng tơlơi hơdip phrâo, să Gào pơsit pran hrưn đĭ kjăp kơtang. Hơdôm blah đang phun pla mơboh jor, hrŏm hăng hơbô̆ bruă ngă hmua hăng boh thâo phrâo, pơsit brơi rơđah kơ tơlơi pơplih rim hrơi. Gru ngă hơkrŭ sông kơtang hăng kơtưn đĭ amra djru gong gai hăng mơnuih ƀôn sang să Gào akŏ pơdong tơlơi hơdip pơ anăp pơdrong sah, kjăp phik kơ plơi pla./.