VOV4.Jarai - Să Đăk Sơ Mei (tơring glông Đăk Đoa, Gia Lai) jing kual hơkrŭ đưm amăng 2 tal blah ayăt Prang hăng ayăt Mi, jing plơi pla tơhan sông kơtang Wừu. Tơdơi kơ 47 thun akŏ pơdong, Đăk Sơ Mei, sa kual hơdip amăng boh pơtuh boh min, ră anai pơplih laih, hơmâo jơlan bê tông hiam kơplah wah ia mơtah mơng đang kơphê, phun boh troh, hơdôm blah đang glai, hơdôm boh plơi pla hăng lu boh sang hră phrâo ngă hiam biă.

Tha plơi Đinh Nhếp (plơi Tul Doa) hlâo adih ñu ngă tơhan blah ayăt Mi. Amăng sang kyâo hăng ngŏ, lăng nao pơ đang kơphê glăk čuh bơnga, ñu ruai glăi hơdôm hrơi ayăt mut hyu suh amăng plơi, ană plơi khŏm đuăi kơdŏp pơ čư̆; ră ruai kơ tơhan sông kơtang Wừu, ană mơng plơi Đăk Sơ Mei lu wơ̆t laih ayăt mă pơkŏng ñu, taih amang, djơ̆ ngă kơtang biă kar hăng djai hơdip glăi samơ̆ ăt ha pran kiăo tui bruă hơkrŭ mơn; ba ƀing ayăt mut nao pơ anih tơhan ta dŏ krăp pơdjai, bơ ñu lĕ djai hĭ ƀơi boh phao ayăt pơnah. Ñu ăt ră ruai kơ hơdôm thun blan plơi pla ƀong hơbơi ă, hơbơi plum, pioh lui gơnam ƀong huă rông ƀing tơhan, truh hrơi blah dưi. Tha plơi Đinh Nhếp hlơ hlong ia mơta:

“Đưm hlâo sang anŏ hlơi hơmâo 5 pluh hơkă braih lĕ brơi kơ tơhan hơkrŭ 25 hơkă, ta mă 25 hơkă braih, ngă hơmâo aset lĕ brơi aset, hơmâo lu brơi lu. Mơnuih ƀon sang ƀong huă tơnap biă yua ƀu hơmâo hra, ƀôt ngot, măm ƀong hai ƀu hơmâo lơi, kơnong ƀong hla amăng glai đôč yơh. Lơ̆m anun tơnap biă mă yơh, samơ̆ ăt kiăo tui Ping gah, tui Wa Hồ mơn, kư tui Ping gah, tui kač mang yơh, tơnap tap hơdôm pă ăt khŏm kiăo tui”.

Tha plơi Đinh Nhếp (pô tŏng krah) hlâo adih gum blah ayăt Mi

Er tha plơi Đinh Nhếp mơ-ak tui laih lơ̆m lăi nao plơi Tul Doa, hrŏm hăng abih bang să Đăk Sơ Mei hrơi anai lơ̆m hơmâo jơlan nao rai hiam, nao rai mơ-ak mơn. Hơmâo lu čơđai hrăm abih anih 12, hơmâo đa hrăm truh gưl prong. Neh met wa amăng plơi lu mơnuih thâo ngă kơphê tui hơnong pơkă jar kmar. Lŏn kơdư pơđuai lĕ neh met wa pla glai, lŏn klă lĕ pla thim phun mit, chôm chôm, sầu riêng...nua ñu pơmă mơn.

Ơi Chrêng, Khua git gai Ping gah să Đăk Sơ Mei brơi thâo: pơtrut tui gru grua mơng să tơhan sông kơtang, abih bang anom bruă čar iâu pơthưr mơnuih ƀon sang pơƀut pơđĭ kyar bơwih ƀong, lŏm lui tơlơi rin rơpa. Bruă pơplih phun pla mơng tơjŭ pơdai hăng kơdư jing pla phun sui thun, phun boh troh...Tui anun mơn tơlơi hơdip mơng ană plơi pơplih tui tañ biă.

“Jing să tơnap hloh mơng tơring glông, kual 3, ta dưi lăi rơnoh đĭ kyar nao djơ̆ jơlan laih, tơlơi hơdip, tơlơi bơwih ƀong mơng neh met wa mơng brư̆ đĭ tui, mrô sang anŏ rin aset tui mơn, tơlơi hơdip mơnuih ƀon sang jai hrơi đĭ tui. Tal sa yua hơmâo tơlơi lăng ba mơnuih Ping gah hăng Kơnuk kơna, mơng gưl ping gah, mơng abih bang anom bruă čar laih anun hơmâo tơlơi gir run mơng mơnuih ƀon sang či pơđĭ kyar bơwih ƀong huă, lŏm lui tơlơi rin rơpa”.

Amăng abih bang tơlơi pơplih phrâo ƀơi Đăk Sơ Mei, pơplih tơlơi pơmin, hơdră ngă bruă, gru hơdip mơda mơng mơnuih ƀon sang yôm biă mă. Tui hăng ayong A Lanh Đinh Yôn, 37 thun (plơi Tul Doa), neh met wa djuai ania Bahnar ră anai ƀu kơnong thâo kĭ thuâ̆t đôč ôh mơ̆ ăt thâo pơmin jŭ yap prăk ngă bruă, thâo mă yua prăk hiư̆m pă mơng lơi. Tui hăng sang anŏ ñu, mơng tơlơi pơmin hơmâo hơdôm pă ƀong hơdôm anun, ră anai ñu thâo pơkom lui prăk, pơhrui glăi rơbêh 200 klăk prăk rim thun. Ayong A Lanh Đinh Yôn ră ruai:

“Hlâo či pơphun ngă kâo ƀu thâo hơget lơi, samơ̆ tơdơi kơ anun hơmâo arăng pơtô ba, să pơtô brơi boh thâo kĭ thuâ̆t jing kâo nao hrăm, hla tui mơn. Tơdơi kơ anun hrăm tui pô anai pô adih dong, hơdôm blah đang hmua jê̆ giăm arăng thâo ngă hiư̆m pă lĕ ta hrăm tui dong. Lăng nao rai kâo ƀu djơ̆ mơnuih rơgơi hloh ôh samơ̆ ăt thâo mơn, čom pioh ngă bruă, hlơi thơ kiăng hrăm lĕ kâo pơtô glăi mơn”.

Neh met wa djuai ania Bahnar ƀơi Đăk Sơ Mei mơng ƀrư̆ găn rơgao tơnap tap, hrưn đĭ jing sang anŏ pơdrong, hơmâo sang dŏ prong.

Ƀơi kual lŏn tơhan sông kơtang Wừu, mơnuih ƀon sang ƀơi anai lêng bơlăi nao rai kiăng hơdor hơdôm tơlơi djai brŭ, rơngiă rơngŏm mơng ơi yă ta đưm hlâo lĕ pioh glăi tơlơi hơdip trơi pơđao tui ră anai. Mơnuih djuai ania Bahnar ƀơi kual lŏn anai glăk čih tui hơdôm tơlơi ră ruai hiam, gum pơgôp man pơdong plơi pla jai hrơi đĭ kyar.

Hoàng Qui: Čih - Siu H’Mai: Pơblang