VOV4.Jarai - Kbang jing tơring glông hơmâo mơnuih djuai ƀiă lu mơng tơring čar Gia Lai, hăng rơbêh 47% mrô mơnuih, djuai ania Bahnar yơh lu hloh, hăng mrô sang rin hơmâo rơbêh 14%. Hơdôm thun laih rơgao, bruă pơtô brơi bruă mă hăng djru ĕp bruă mă lêng hơmâo ping gah, gong gai ƀơi Kbang lăng ba, laih anun lăng anai kar hăng “boh pơkhuă” pơsir hĭ tơlơi dŏ gun amăng bruă pơhrŏ trun mrô sang anŏ run hơđong kơjăp.

Rơbêh kơ ha blan kiăo tui hrăm anih pơtô “pla añăm hơdjă” yua Anom pơtô hrăm bruă - Sang hră pơtô hrăm re se tơring glông Kbang pơphun, 30 čô adơi amai djuai ania Bahnar ƀơi plơi Lợt, să Kông Bờ La, tơring glông Kbang thâo pla añăm hơdjă tui hơnong pơkă VietGAP. Amai Đinh Thị Rim, dŏ ƀơi plơi Lợt brơi thâo, bruă pơtô hrăm anai djru pơtô ñu thâo pơkra lŏn, pruai kmơk, thâo lăng hlăt kman, pĕ pơhrui hăng djă pioh añăm hla rok hiam hloh.

Băng: “Tơdơi kơ hrăm pla añăm hla rok hơdjă anai, kâo glăi pla añăm pơ sang prong tui, ƀing adơi amai amăng plơi ăt pok prong tui mơn anih pla añăm laih anun hlơi hlơi lêng kơ hơmâo añăm hơdjă pơ sang, huăi blơi añăm mơng sang čơ dong tah. Hơmâo sang đa pla ñăm ba sĭ pơ čơ dong kiăng hơmâo prăk blơi mơnong akan, blơi ia măm, ngôt hra”.

Tơdơi kơ hrăm bruă, lu adơi amai djuai ania Bahnar ƀơi plơi Lợt, să Kông Pla thâo pla añăm tui VietGAP.

Ăt nao hrăm amăng sang hră pơtô bruă mơn, ayong Đinh Thách, hrăm pơkra rơdêh kai anet, brơi thâo: hlâo adih, ñu blơi măi, gơnam ngă hmua kiăng ngă hmua klă ƀiă, samơ̆ rim wơ̆t măi răm lĕ ñu ba nao pơkra pơ arăng soh. Yua hnun, ñu nao hrăm pơkra măi ngă hmua hlao. Tơdơi kơ hrăm giong, ayong Thạch pok anih pơkra rơdêh pơ sang či pơkra brơi neh met wa laih anun pơtô glăi kơ ƀing hlăk ai aka ƀu hơmâo bruă mă hơđong.

Băng: “Hrăm pơkra măi pơtuh jing klă biă kơ hlăk ai, djru brơi ƀing gơñu hơmâo bruă mă, plai ƀiă đuăi hyu ča čot, brơi gơñu gir ngă bruă, ĕp prăk kăk kơ pô gơñu mơn”.

Ƀing hrăm bruă glăk pơkra rơdêh kai anet

Bơ ƀơi plơi Mơ Hven Ôr, să Kông Lơng Khơng, ayong Đinh Văn Bồi jing sa čô mơnuih hơmâo bruă mă kơjăp tơdơi kơ hrăm giong bruă man sang dŏ mơng Anom bruă pơtô hrăm bruă - Sang hră pơtô hrăm re se tơring glông Kbang. Hăng bruă ngă khua wai lăng 2 grup man pơdong sang, ayong Bồi hrŏm hăng ƀing gŏp ñu rơguăt bruă hyu man pơdong sang dŏ, pơnăng war kơ ană plơi. Yua hnun mơn, ayong Bồi hăng ƀing gŏp amăng grup hơmâo bruă mă, hơmâo prăk blan hơđong.

Băng: “Bruă man pơkra sang dŏ anai ăt djru brơi adơi ayong amăng plơi hơmâo bruă mă, gơñu mă bruă amăng plơi pla mơtăm, huăi hyu mă bruă pơ ataih ôh. Ngă bruă djru nao rai amăng plơi pla jing plai mơn rơngiă prăk”.

Ayong Đinh Văn Bồi (gah hnuă) jing khua wai lăng 2 grup man sang dŏ ƀơi să Kông Lơng Khơng, tơring glông Kbang.

Tui hăng mrô jŭ yap mơng Anom bruă pơtô hrăm bruă - Sang hră pơtô hrăm re se tơring glông Kbang, amăng thun 2022, tơring glông hơmâo pok 5 anih pơtô hrăm bruă amăng plơi pla, hơmâo 150 čô mơnuih amăng plơi tui hrăm. Ƀing hrăm bruă hơmâo hrăm gah bruă pla añăm hơdjă; mă yua ia jrao rông hlô, akan hơdang; rông hăng pơgang klin kơ rơmô kơbao; pơkra rơdêh kai anet; pla hăng rông phun mắc ca. Ơi Dương Văn Thọ, Kơ-iăng khua anom bruă brơi thâo:

Băng: “Pok anih pơtô hrăm bruă amăng plơi pla kiăng tŭ yua, blung a gơmơi ngă hrŏm kơjăp hăng tơring glông, Jơnum min mơnuih ƀon sang hơdôm boh să pơtô brơi bruă kiăng hrăm. Mơng anun, ruah mă tơlơi hrăm tui ƀing hrăm ñu hor kiăng hrăm amuñ ƀiă. Tơdơi kơ hrăm giong, hrŏm hăng să pơmut nao hrŏm hơdôm jơlan hơdră kiăng ngă djru hơduah ĕp brơi bruă mă. Hrŏm hăng ƀing apăn bruă mơng să pơtô brơi kiăng pơđĭ kyar bruă mă klă hloh”.

Yap mơng thun 2015 truh ră anai, tơring glông Kbang hơmâo pok 76 anih hrăm hăng rơbêh 2 rơbâo čô mơnuih hrăm, lu biă ñu lĕ mơnuih djuai ƀiă tui hrăm. Tơdơi kơ hơmâo pơtô bruă, neh met wa kiăo tui tơlơi gơñu hơmâo hrăm pioh ngă hmua pla pơjing, hla tui amăng bruă rông bui mơnŭ, pla boh troh, pơkra măi mok, mơng anun hơmâo bruă mă hơđong, djru ngă tơdu trun mrô sang anŏ rin hăng giăm rin amăng rim thun. Ơi Y Phương, Kơ-iăng khua Jơnum min mơnuih ƀon sang tơring glông pơsit:

Băng: “Anom pơtô bruă - Sang hră pơtô hrăm re se tơring glông hơmâo ngă hrŏm na nao hăng hơdôm anih pơtô bruă mă, pok anih hrăm trung cấp ia jrao hlô, ngă hmua, pla kyâo, ngă hrŏm hăng hơdôm boh kông tu ƀơi tơring glông ăt kah hăng tơring glông pơkŏn, djru bruă mă brơi ƀing hơmâo hrăm bruă. Kah hăng amăng plơi hơmâo tơdron rông un ƀơi să Sơ Pai, tơdron rông rơmô ƀơi să Tơ Tung, hơdôm boh kông ti wai lăng đang kyâo ruah mơnuih mă bruă amăng tơring glông, djru brơi lu mơnuih hơmâo prăk blan hơđong, mrô pơkŏn dong lĕ hơmâo bruă mă mơng tơlơi gơñu hrăm”.

Bruă pơtô bruă mă amăng plơi pla blung a ba glăi boh than klă laih kơ mơnuih ƀon sang djuai ƀiă ƀơi Kbang. Hơdôm anih pơtô bruă djru brơi neh met wa thâo thăi ngă bruă, thâo mă yua boh thâo ia rơgơi amăng bruă mă, amăng bruă pla pơjing. Djru ngă klă jơlan hơdră dêh čar hrŏ trun mrô sang anŏ rin, man pơdong plơi pla phrâo ƀơi tơring glông./.

Hoàng Qui čih - Siu H’Mai pơblang