VOV4.Jarai- Tơlơi ruă brah dơi le\ hasa tơlơi rua\ pơ [a\ kơtang, Hrim ]ô mơnuih đu], dơng mơng ]ơđai moai truh mơnuih prong, tha rơma hơmâo pơ [a\ sôh, ama\ng anun ]ơđai gah yu\ kơ 10 thun amu` pơ [a\ bia\ ma\, [udah thâo pơgăn ha\ng pơhlôm `u, thâo pơjrao tơlơi ruă brah dơi, amra djru brơi ]ơđai muai be\ beng hdôm tơlơi ruă\ pơblih jing h^ tơlơi duăm ruă pơ kon hu^ rơhyưt hloh tơdơi anai. }răn hdră “ Tơlơi suaih pral – Hd^p mơda”, hrơi anai, [ing gơmơi lăi pơthâo brơi sa dua  tơlơi pơhing tơlơi duăm ruă brah dơi anai tơlơi pơjrao `u – ha\ng pơgăn pơhlôm.

          Tơlơi [uh kơnal ruă brah dơi.

            Tơlơi duăm ruă brah dơi pơ [a\ kơtang bia\ ma\, pơ [a\ jơlan suă jua, [udah mơng ia mơbah mơng mơnuih duăm ruă. Tơlơi duăm ruă anai yua mơng kơman djuai Paramyxo ba rai, juăt pơ [a\ mơng ia mơbah ama\ng meng [o#, [udah ara\ng juăt lăi ruă arat tơngia, brah  [ơi gah gu\ kang mơbah sa [udah dua bơnah kang mơbah. 25% hdôm mơnuih pơ [a\ ruă brah dơi [u [uh rơđah ôh, samơ\ juăt [uh kơnal hdôm mơta tui ha\ng anai:

-Duăm pơ iă drơi jăn, [ơi ano\ pơ iă truh 40 độ:

-Brah [ơi dua bơnah tơngia gah ana\p tơngia, [ơi kang mơbah ta.

-Pơtuk [le\ ia adung;

-Ruă ako\, rơgah asar ama\ng drơi jăn;

-Ruă kian, alah [o\ng huă;

            Tơdơi kơ 14-24 hrơi hơmâo kơman ba rai tơlơi duăm ruă, mơnuih duăm ruă năng ai duăm pơgrun, hro\m ha\ng ruă kơ đong đok, bơngơt bơnga`, alah [o\ng huă, tơdơi kơ tơngia brah brah prong ha gah bơah, [udah 2 bơnah tơngia ama\ng 3 hrơi amra hro\ tui [ơ [rư\. Anih hơmâo brah pơ [a\ truh pơ meng [o#, gah kang mơbah, [ơi ano\ `u brah truh pơ tơlang mơda.

          Tơlơi duăm ruă brah dơi [ơi phung ]ơđai hu^ rơhyưt mơn?

            Tơlơi duăm ruă brah dơi huăi hu^ đơi ôh, laih anun suaih pô lơm kơ 10 hrơi. Khă anun hai, hơmâo sa dua tơlơi duăm ruă kraih, bôh nik `u [ing phung ]ơđai muai.

-Tơlơi ruă [ơi ana\p laih anun ia [ơi ana\p: mơng 20-35% ]ô mơnuih tơdơi thun dăm ngek, juăt ruă [ơi ana\p, boh [leh, tơdơi kơ duăm pơgrun sui 7 hrơi. 50% mơnuih ngă hret h^ boh [leh ba truh [u hơmâo ana\.

-Brah [ơi hruih ana\: 7% ]ơđai đah bơnai juăt ruă brah dơi, tơdơi thun hơmâo băn, dra muai ba truh tơlơi ruă brah. Khă anun, ba truh [u hơmâo ana\, hơdôm tơlơi anai [ia\ đu] hơmâo.

-Amra nga\ rơka [ơi ara\t areo, ba truh brah glô, brah glô amra [u thâo g^t gai tah ama\ng glô.

- Ngă dơl h^ drah rô nao rai [ơi hơtai tơso#: Ba truh ngă ruă pơ kon tơdơi ruă brah boh [leh, truh kơ [ah drah rô nao pơ hơtai tơso#, ngă bru\ tơso#.

Tơlơi pơjrao ]ơđai duăm ruă brah dơi hiư\m pă?

-Tơdah [uh ]ơđai duăm ruă brah dơi, am^ khom brơi ana\ pơdơi hrăm hră, do\ sang, kiăng be\ beng pơ [a\ truh ]ơđai muai pơ kon.

Tơdah ]ơđai duăm pơ iă kơtang đơi, am^ khom brơi ana\ mơ`um jrao pơhro\ tơlơi ruă, ngă rơ ơ\ duăm pơ iă kiăng plai ruă, hro\ tơlơi brah (Tơlơi mơ`um jrao kiăng hro\ tơlơi ruă kho\m djơ\ liều pơkă, laih anun tơlơi pơtô brơi mơng ơi ia jrao)

-Brơi ]ơđai mơ`um lu ia:

-Brơi ]ơđai [o\ng mơ`um tum djo\p, brơi [o\ng huă gơnam amu` hl^, [o\ng amu`, kiăng hơmâo thim Vitamin C, brơi drơi jăn ]ơđai sưi pơgăn glăi tơlơi duăm ruă

-Kơ điăng rơmet hơdjă adung, mơbah brơi ana\ ba\ hrim hrơi ha\ng hara sinh lý. Yua kin hơdjă, laih anun ia pơđao brơi drơi jăn ana\ ba\ ta.

-Kho\m ba ana\ ba\ ta nao pơ sang ia jrao mơtăm yơh, tơdah ta [uh kơnal tui ha\ng anai:

Duăm pơ iă na nao 3 hrơi, brah [ơi tơngia sui truh 7 hrơi.

}ơđai ruă bia\ ma\ [ơi anih brah.

}ơđai [u [o\ng mơ`um hơget get ôh, laih anun ama\ng drơi jăn kơ [ah ia.

}ơđai ruă kơ a`a\k.

Pơhlôm brơi ]ơđai ruă brah dơi

Ră anai, ăt hơmâo mơn jrao s^t dưi pơjrao ruă brah dơi, samơ\ am^ amra djru brơi ana\ ba\, pơhlôm tơlơi duăm ruă le\  tla#u jrao vaccine. Kơnong tơdơi mơng 6-7 hrơi kla#u vaccine, amra ngă brơi drơi jăn ]ơđai kơtang pơgăn glăi tơlơi duăm ruă.

}ra\n hdră “ Tơlơi suaih pral – Tơlơi hơd^p mơda” truh ]i anai abih laih yơh. Bơni kơ ơi pang yă Dôn ha\ng [ing gơyut pơđêng hơmư\. {ua\n bưp glăi ama\ng ]răn hdră anai tơdơi dong ho\.

Rơluch Xuân: Pô ]ih hăng pôr