VOV4.Jarai - Rơbêh kơ ha mơkrah thun 2019, tơlơi klin duam pơđung drah ngă dleh tơnap biă hăng mrô mơnuih duam pơđung drah đ^ 3, 2 wot bơhmu hăng thun hlâo.

 

Biă `u [ơi kual To\ng krah, kual }ư\ Siăng hăng kual Dơnung dêh ]ar, mrô mơnuih ruă đ^ lu ta` biă.

 

Lom anun duam pơđung drah ăt akă hmâo vaccine pơgang hlôm hlâo mơn le\, jơlan gah pơsir ba jơlan hlâo ăt le\ pơđ^ tui bôh thâo pơjrao mơng hơdôm bôh sang ia jrao hăng lăi pơhing amăng m[s djop jơlan gah pơgang be\ klin ruă.

 

Tui anun mơn, klin duam pơđung drah ăt đ^ lu tui mơn rim thun, brơi [uh bôh tơhnal bruă hyu lăi pơhing kơ klin duam pơđung drah hu^ rơhyưt anai ăt le\ tơlơi lăp ]rông sai.

 

Tơlơi anai dưi lăi nao amăng tơlơi ]ih [ơi yu\ anai mơng bruă ]ih djă pioh bôh nik [ơi sa, dua bôh tơring ]ar, [ôn prong gah kual Dơnung dêh ]ar:

           

Plơi prong Biên Hoà le\ sa amăng hơdôm anih hang tơngia hloh kơ duam pơđung drah mơng tơring ]ar Đồng Nai. Dong mơng ano# thun truh ră anai [ơi Biên Hoà hmâo laih rơbêh kơ 2.000 ]ô mơnuih duam pơđung drah.

 

Ayuh hyiăng pơ-iă hang na nao plah nao hơdôm tal hơjan, rơnoh pơplih phrâo plơi prong ta`, lu ring bruă pơdo\ng, hơdôm kual lo\n lui lơi hong, hơdôm ruăi sang apah do# tơ-u\p tơ-ăp, thoa rơnưh, anih dưm djah… jing anih anom gal kơ ke] hăng bôh ke] tưp hyu tơlơi ruă.

 

 Hăng [ơi Biên Hoà, hơdôm bôh than anai leng kơ tum pơ[u\t djop, anun [u tơnap ôh thâo `u yua kơ hơget sit truh bơyan hơjan, plơi prong rơbêh kơ 1 klăk ]ô mơnuih anai glăi khom bo\ng glăi hăng duam pơđung drah.

           

{ơi kual mrô 4, phường Trảng Dài, plơi prong Biên Hoà, hơdôm kual lo\n hong ]ăt đ^ bă kơ rok rôm plah nao rai hăng hơdôm kual sang gưl 4 mơng m[s.

 

Rok pum pam, đing hnoh pơđoh bă kơ ia, hơdôm gơnam mă yua dưm hyu djop anih [ơi lo\n bă kơ ia hơjan do\ng…, abih bang leng kơ djơ\ hăng ke] bôh ]eh, lar djuai.

 

Lom hmâo tơ`a kơ duam pơđung drah, lu mơnuih [ôn sang [ơi anai pơsit gơ`u thâo duam pơđung drah le\ klin ruă hu^ rơhyư\t, samơ\ hu^ rơhyư\t hiưm hơpă hăng pơgang be\ hiưm hơpă le\ ăt [u rơđah mơn. Sa ]ô mơnuih [ôn sang [ơi kual mrô 4, phường Trảng Dài, plơi prong Biên Hoà brơi thâo:

           

Thâo mơn ke] brung `u tưp tơlơi ruă duam pơđung drah. Ta pơgang tơlơi ruă le\ sang do# khom agaih rơgoh, bling ia [u hmâo bôh ke] lăng kuăng.

 

~u lar hyu tui ke], mơng mơnuih ruă `u tưp kơ [ing ]ơđai anet anai, dưi be\ dơ\ hơpă thơ klă dơ\ anun.

           

Ơi ia jrao Lê Đức Hạnh, Khoa Sang ia jrao phường Trảng Dài brơi thâo, rơgao bruă hyu lăi pơhing, mơnuih [ôn sang thâo klă hloh kơ tơlơi hu^ rơhyư\t mơng duam pơđung drah hăng hơdră pơgang hlôm hlâo `u.

 

Tui anun mơn bôh nik le\ ăt hmâo mơn hơdôm mơnuih [u đing nao, [u gum hrom hăng anom apăn bruă amăng bruă pơgang pơgăn klin:

           

Bruă hyu lăi pơhing mơng ta le\ mơnuih [ôn sang tu\ mă klă biă. Samơ\ bôh nik hmâo sa, dua bôh sang ano#, khă do# [ia\, ăt ngă tui akă [u klă ôh.

 

Ara\ng [u đing nao ôh, ara\ng akă thâo ôh ano# hu^ rơhyưt mơng duam pơđung drah. Hmâo hơdôm bôh sang ano# khom pơtă pơtăn truh tal 3 kah mơng ngă tui.

           

Hăng rim wot gơnong bruă ia jrao [ơi anai pơ phun pruih jrao pơdjai ke] amăng kual m[s do# le\, [u djơ\ rim dah dưi hmâo ara\ng ]ơkă jum ôh.

 

Lu mơnuih pơdah pran jua [u têng nao ôh mơ\, đa [u gư\t kiăng mơnuih apăn bruă ia jrao mut amăng sang pruih ia jrao, anun amra [uh, tơlơi pơmin mơng mơnuih mơnam kơ pơgang pơgăn klin ruă ăt do# lu lăp pioh ]rông sai mơn.

           

Bruă pôr pơhing khom djru pơplih bruă mă

           

Tui hăng mrô yap, dong mơng ako# thun truh ră anai, đơ đam dêh ]ar ta ]ih djă pioh rơbêh kơ 80.000 ]ô mơnuih duam pơđung drah, lu hloh 3 wot bơhmu hăng thun 2018, amăng anun hmâo 6 ]ô mơnuih djai.

 

{ơi kual Dơnung, kơnong kơ [ôn prong Hồ Chí Minh ]ih djă pioh rơbêh kơ 27.000 ]ô mơnuih ruă mơng ako# thun, bơ\ [ơi tơring ]ar Đồng Nai anai le\ giăm hmâo 6.000 ]ô mơnuih ruă.

           

Bruă pơgang, pơgăn duam pơđung drah ba glăi bôh tơhnal ră anai le\ rơmet agaih, pơdjai lăng kuăng, bôh ke], pơgang ke] ke\.

 

Pơdjai bôh ke], lăng kuăng le\ khom rơmet agaih rơgoh, pơsir hơdôm gơnam dưm ia kiăng [u hmâo anih ke] bôh ]eh; be\ ke] ke\ le\ khom ]ut sum ao dlông, đih pit hơdor kă mung…

 

Hơdôm hơdră ngă anun leng kơ [u tơnap sôh, hlơi hlơi leng kơ thâo sôh, samơ\ [u djơ\ hlơi leng ngă tui sôh ôh.

           

Tui hăng Kơ-iăng Khoa Gơnong bruă ia jrao tơring ]ar Đồng Nai Huỳnh Cao Hải, thun anai tơring ]ar Đồng Nai mă yua rơbêh kơ 10 klai prăk kơ bruă pơgang pơgăn duam pơđung drah.

 

Jơlan pơsir kơ hyu lăi pơhing dưi hmâo tơring ]ar ngă tui hăng tơlơi gum hrom mơng hơdôm [irô pôr pơhing, bro#, tivi [ơi tơring ]ar; hrom hrom hăng hơdôm jơlan pơsir hơđăp kah hăng rơdêh hyu pôr pơthâo, pơ pha hyu hla pơ-ar pơhing…

           

“Hăng tơring ]ar le\ hơdôm [irô pôr pơhing juăt hmâo hơdôm tơlơi pơhing, tơlơi ]ih, ru\p lăi nao kơ bruă pơgang pơgăn klin ruă.

 

Mơng ako# thun truh ră anai [ing gơmơi hmâo pơ pha hyu lăih 700.000 pok hla pơ-ar lăi pơhing truh pơ\ hơdôm bôh sang ano# hluai tui gru\p mơnuih gum bruă ia jrao ăt kah hăng mơnuih gum bruă mơng hơdôm khul gru\p kiăng lăi pơhing kơ mơnuih [ôn sang”.

           

Khă hnun hai, tui hăng ơi ia jrao, tiến sĩ Nguyễn Vũ Thượng, Kơ-iăng Khoa Anom kơsem min Pastuer [ôn prong Hồ Chí Minh kiăng lăng glăi hơdôm bruă pôr pơhing hmâo ngă tui yơh.

 

Hăng duam pơđung drah, bruă lăi pơhing, ngă tui jơlan gah pơgang, pơgăn khom na nao rim hrơi, rim rơwang hrơi tơjuh [u djơ\ kơnong kơ ngă tui mă [ia\ laih anun lui ôh.

 

Yua kơ tơdah  kơnong kơ ngă tui sa rơwang [ia\ đo#] thơ mơ\ [u djă pioh hă, ke], lăng kuăng glăi lar hyu dong, yua kơ dêh ]ar ta le\ ayuh hyiăng pơ-iă hơ-uh.

 

Yua anun, ơi ia jrao, tiến sĩ Nguyễn Vũ Thượng lăi le\, bruă lăi pơhing  khom ngă hiưm hơpă pioh [u djơ\ kơnong kơ pơđ^ tui tơlơi pơmin ôh mơ\ do# khom ngă pơplih bruă mă mơng rim mơnuih [ôn sang dong:

           

“{ing ta lăng glăi bruă pôr pơhing mơng [ing ta hmâo djop yơh, gôm hyu djop abih kơ mơnuih [ôn sang yơh, abih bang m[s hmư\ yơh, hmư\ na nao hă akă?

 

Kâo pơmin lom m[s [uh ano# hu^ rơhyư\t mơng duam pơđung drah le\ amra ruă kraih, amra ba truh kơ djai thơ, kâo pơmin [ơ [rư\ ara\ng amra pơ plih hăng gum hrom.

 

Tơhnal pơkă mơng bruă pôr pơhing khom ngă hiưm hơpă pơplih bruă mă, [u djơ\ khom hyu pơhing kơnong kơ pioh ara\ng thâo đo#] ôh.

 

Hăng pơplih bruă mă anun khom hmâo tơhnal kơja\p, anun le\ khom pơhlôm na nao [u hmâo lăng kuăng, [u djơ\ kơnong kơ pơhlôm [u hmâo lăng kuăng [ơi sa rơwang hrơi blan ôh”.

           

Jơlan gah pơgang hlôm hlâo duam pơđung drah le\ tơnap biă, anun le\ hơdôm bruă mă rim hrơi, jum dar rim mơnuih [ing ta.

 

Hlơi hlơi leng kơ thâo khom ngă hơget, ngă hiưm hơpă samơ\ [u thâo ôh sit nik ngă tui mơn.

 

Anun kah mơng [uh, mơng tơlơi pơmin truh bruă mă do# hmâo sa rơwang, dưi gah lui rơwang anun le\ hơdôm tơlơi gir run pơgang, pơgăn tơlơi ruă hu^ rơhyưt duam pơđung drah mơng ba glăi bôh tơhnal.

 

Hăng bruă hyu lăi pơhing gah ia jrao ăt amra jing phun `u kiăng djru m[s pơplih, [u djơ\ kơnong kơ pơdơi glăi [ơi tơlơi pơmin mơ\ do# pơplih bruă mă dong./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih pơblang hăng pôr