VOV4.Jarai - {uôn Triết le\ sa bôh să [un rin mơng tơring glông Lak, tơring ]ar Daklak. Abih bang m[s d^ hơd^p mơda hăng bruă ngă đang hmua, tơlơi hơd^p mơda do# bưp lu tơlơi tơnap, mrô sang ano# [un rin lu.
Nao hrom hăng tơlơi [un rin le\ bruă bơwih brơi kơ tơlơi suaih pral, biă `u tơlơi suaih pral ]ơđai muai anun mrô [u ai buai [ơi [ing ]ơđai [ia\ hloh kơ 5 thun [ơi anai juăt `u lu hloh amăng tơring glông Lak.
Tui hăng tơlơi lăi pơthâo glăi mơng Sang ia jrao {uôn Triết, thun 2018, mrô ]ơđai [u ai buai rơwang [ơi să le\ 15%, ]ơđai khen le\ 20%.
Do\ng [ơi kual krah tơring glông Lak kơnong kơ 15 km, jơlan nao rai gêh gal samơ\ yua kơ pơđ^ kyar bơwih [ong ngă đang hmua anun mrô sang ano# [un rin [ơi să {uôn Triết ăt do# lu mơn, hmâo giăm truh 30%.
Tui hăng amai Nguyễn Thị Oanh, pô gơgrong gah tơlơi ]ơđai [u ai buai Sang ia jrao să {uôn Triết, tơnap tap gah bơwih [ong jing ano# gun prong hloh bruă pơplih tơlơi ]ơđai [u ai buai [ơi anai.
Yua kơ tơlơi hơd^p sang ano# tơnap tap anun tơlơi [ong huă ngă bơbuă drơi jăn amăng hơdôm mông [ong huă kơ[ah biă. Amai Nguyễn Thị Oanh brơi thâo:
“{uôn Triết le\ să kual mrô 3, tơlơi hơd^p mơda m[s do# bưp lu tơlơi tơnap anun gơ`u [u đing nao truh gơnam [ong huă bơbuă.
Gơ`u kơnong kơ mă yua hơdôm gơnam [ong [ia\ ngă bơbuă, kah hăng asar sắt, Vitamin, jrao pơdjai tlan mo#t lom jơlan hơdră, rơwang bruă pha brơi đo#]. Bơ\ bruă ro\ng nao blơi mă hăng pơhrua nao le\ abih bang kah hăng [u hmâo ôh”.
Hrom hăng tơlơi rin rơpa, kơ[ah tơnap le\ tơlơi pơmin đêl ăt le\ sa amăng hơdôm bôh than ngă lu sang ano#, khă tơlơi hơd^p mơda [u tơnap tap hai, ăt pioh ]ơđai [u ai buai mơn.
Amai Nguyễn Thị Ngân [ơi să {uôn Triết hmâo ană đah kơmơi lu hloh kơ 2 thun samơ\ kơtra#o akă truh 9 kg ôh.
Amai Ngân lăi le\ bôh than ngă ană `u [u ai buai le\ yua kơ drơi jăn `u tu\ mă gơnam [ong [u lu, yua anun sang ano# gir run pơhrua nao lu gơnam ngă bơbuă kơ ană samơ\ tơlơi anai [u [uh pơplih mơn. Amai Nguyễn Thị Ngân lăi pơthâo:
“Sit yơh kâo đing nao mơn tơlơi bơbuă kơ ]ơđai muai yua kơ ană pô [u ai buai, [ong huă lu [u tu\ mă [u lu anun rim dah khom đing nao mơn tơlơi ngă bơbuă drơi jăn kơ ]ơđai muai.
Gơnam [ong dưi hmâo sang ano# pơplih na nao samơ\ [u hmâo ]ơkă mă lu gơnam ngă bơbuă, khă [ong huă lu dơ\ hơpă ăt [u [uh prong đ^ mơn, khă brơi mơ`um lu djuai jrao ngă bơbuă”.
Tui hăng anun hmâo amai Trần Thị Thảo. Amai Thảo hmâo ană đah rơkơi giăm truh 2 thun samơ\ rơwang biă akă truh 8kg ôh.
Amai Thảo ăt pơmin ană pô [u ai buai kơ[ah mơnong ngă bơbuă le\ yua kơ drơi jăn `u tu\ mă gơnam ngă bơbuă. Amai Thảo brơi thâo:
“Pơ\ sang ăt brơi mơn [ong bôh kruăi mih, canxi, hơdôm djuai vitamin. Nao pel e\p, ơi ia jrao brơi jrao ngă klik gơnam [ong huă kiăng drơi jăn hr^p mă samơ\ ăt [u [uh prong đ^ mơn.
Hơduah e\p lăng amăng internet, amăng facebook samơ\ hlơi nao pel e\p glăi leng kơ prong rơmong le\ kâo ăt ngă tui mơn, samơ\ [u tu\ yua ôh”.
Tui hăng [ing juăt bruă gơnam bơbuă drơi jăn, lu am^ ama ]ơđai hmư\ tui hăng hluai tui lu kơ hơdôm gơnam [ong ngă bro# prong brơi kơ ]ơđai alah [ong huă.
Bôh nik le\ hơdôm gơnam anun [u hmâo tu\ yua kah hăng tơlơi lăi pơhư\], bruă pơtrut ]ơđai [ong huă jơman hluai tui lu kơ hơdră pơkra gơnam [ong huă, mơnong [ong khom pơkra klă hiam, jơman, djop gơnam ngă bơbuă hăng dưi ala kơ hơdôm gơnam [ong na nao. Khă hnuh hai, lu [ing adơi amai akă thâo rơđah kơ tơlơi anai.
Să {uôn Triết hmâo giăm truh 20% mrô mơnuih djuai ania [ia\. Amăng khul djop djuai ania anai do# djă pioh phiăn juăt brơi ]ơđai [ong huă ta`, brơi ]ơđai huă asơi lom anun kian pruăi ]ơđai akă a`răng găng ôh do# mơda đo#].
Abih bang [ing adơi amai brơi ană lui men hlâo 18 blan hăng brơi ]ơđai [ong huă mơng blan tal 4.
{u men djop ia tơsâu am^ bơdjơ\ nao prong biă tơlơi pơđ^ kyar drơi jăn mơng ]ơđai muai, ngă ]ơđai muai [u ai buai amra đ^ lu.
Kiăng pơplih tơlơi anai, Sang ia jrao să {uôn Triết hmâo lăi pơthâo na nao laih, lăi pơthâo kơ [ing adơi amai tơhnal yôm phăn mơng ia tơsâu am^, rông ană hăng ia tơsâu am^ djơ\ hơdră hăng biă `u sang ia jrao hmâo pơ phun lu mông pơtô brơi bruă ngă bơbuă drơi jăn ]ơđai muai [ơi plơi pla, hơdră pơkra hơdôm gơnam [ong huă ngă bơbuă drơi jăn kơ [ing adơi amai pioh mă yua amăng tơlơi hơd^p mơda.
Amai Nguyễn Thị Oanh, mơnuih apăn bruă ngă bơbuă drơi jăn [ơi Sang ia jrao să {uôn Triết brơi thâo, pơ\ anăp anai, Sang ia jrao ăt đing nao mơn bruă pôr pơhing, pơđ^ tui tơlơi pơmin mơng m[s kơ bơwih brơi tơlơi bơbuă drơi jăn kơ ]ơđai muai, brơi ană men am^ mơng 18 blan truh kơ 2 thun, pơsur hơdôm bôh sang ano# tơnap tap kơtưn tơju\ pla, rông hlô mơnong pơhlôm tơlơi ro\ng pơsir mă pô, pơjing rai hơdôm mông [ong huă djơ\ gơnam ngă bơbuă drơi jăn kơ ]ơđai muai mơng gơnam hmâo hơđăp amăng sang ano#.
Kiăng thâo hluh hloh kơ tơlơi c\ơđai kơ[ah pran, [u ai buai hăng tơhnal ba truh kơ tơlơi anai [ơi Daklak, grup hyu mă tơlơi pơhing kơ c\răn hơdră anai hơmâo mông ră ruai hăng ơi ia jrao Phan Thị Minh, Khoa anih pơgang tơlơi ruă huăi tưp hyu, Anom wai lăng tơlơi duam ruă [ơi Daklak.
- Ơ ơi ia jrao Phan Thị Minh, ih dưi mơn brơi thâo bruă c\ơđai kơ[ah pran [ơi Daklak ră anai hiư\m pă laih anun tơring ]ar ta dong mrô hơget amăng mrô pơkă kơ[ah pran, c\ơđai akhen [ơi dêh ]ar ta?
Ơi ia jrao Phan Thị Minh: Kơ tơlơi arăng iâu kơ[ah pran ta hluh tui anai, anun le\ tơlơi ngă kaih prong hăng kơ[ah tơlơi rơgơi. Tui hăng Anom bruă ia jrao [ơi rong lo\n tơnah, kơ[ah pran hơmâo 3 mơta, anun le\ drơi djhul, anet, akhen. Kơ[ah pran, akhen le\ pô c\ơđai anun djhul hloh kơ [ing go\p hnưr thun `u. Kơ[ah pran ngă đoh rơwang le\ drơi jăn `u glông aset hloh pơhmu hăng thun.
Sa c\ô c\ơđai [u hơmâo [ong huă klă, [u hơmâo djo\p ia hiam rông drơi le\ blung a amra djhul, [u prong ôh, tơdơi kơ sui thun [u pơplih le\ amra ngă ber, rơwang [u ta` krên. Ră anai rơmong rơmă c\ă plên ăt pơmut nao amăng tơlơi ruă kơ [ah ia hiam rông drơi mơn. Tui hăng mrô ju\ yap phrâo hloh amăng thun 2018, mrô mơnuih rơmong plên [ơi tơring ]ar le\ 2,7%, pơhmu hăng dêh ]ar ta le\ 8-10%. Mrô anai aset mơn, laih anun pơ[ut lu [ơi plơi prong Buôn Ma Thuột.
{ơi Daklak, ră anai, mrô c\ơđai kơ[ah pran ngă kơ drơi djhul le\ 20.9%, pơhmu hăng dêh ]ar ta le\ 13,2%. Kơ[ah pran ngă akhen le\ 32%, pơhmu hăng dêh ]ar ta le\ 23,5%, mrô c\ơđai kơ[ah pran ngă rơwang le\ 7,3%. Ră anai tơring ]ar Daklak ăt do\ amăng grup hơdôm boh dêh ]ar hơmâo c\ơđai kơ[ah pran lu hloh amăng dêh ]ar, pơ[ut [ơi hơdôm kual ataih, asuek, kual djuai ania [iă, kual bơwih [ong tơnap, kah hăng tơring glông Lăk, Buôn Đôn, Ea Sup, M’drăk, Krông Năng.
- {ơi thơ tơlơi phun ba truh tơlơi kơ[ah pran, ngă akhen [ơi [ing c\ơđai, ơ ơi ia jrao?
Ơi ia jrao Phan Thị Minh: : Hơmâo lu tơlơi ba truh kơ[ah pran [ơi Daklak ăt kah hăng [ơi dêh ]ar hăng [ơi rong lo\n tơnah, hơdôm tơlơi anai lêng hru\p hro\m soh. Pơhmutu: kơ[ah gơnam [ong huă [ơi rim sang ano\; [u hơmâo sang ano\ c\em rông klă; am^ [u hmao wan, [u thâo hluh; kơ[ah ia hơdjă; anih hơdip [u agaih; [u thâo mă yua ia jrao, [u thâo tơ`a kơ ơi ia jrao hăng lu tơlơi pơko\n.
Biă mă `u, hơmâo sang ano\ đa pơdrong [udah ngă nai kai, ngă bruă kơnuk kơna, khă mơng [u kơ[ah ôh gơnam [ong, samơ\ yua [u hmao c\em ană, [u wai lăng klă, lư lui kơ sang hră muai, anih wai c\ơđai, [udah brơi ơi, yă lăng ba, đa dong kơ[ah ia tơsâo am^, khă am^ `u hơmâo ia tơsâo samơ\ yua am^ [u hmao brơi ană mem, lơ\m anun [ing ta thâo laih ia tơsâo am^ klă biă hăng [ing c\ơđai.
- Ơ ơi ia jrao! Kơ[ah pran bơbec\ sat hiư\m pă kơ tơlơi suaih pral mơng [ing c\ơđai?
Ơi ia jrao Phan Thị Minh: : Kơ[ah pran bơbec\ truh kơ tơlơi ta` prong, kjăp pran, ngă c\ơđai djhul, ber, drơi [u kluă đ^ ôh. Sa c\ô c\ơđai kơ[ah ia hiam rông drơi amra kaih prong, truh thun tơdăm dra amra ber hloh pơhmu hăng [ing go\p hnưr `u. Tơlơi anai ăt bơbec\ djơ\ kơ ano\ glông ber mơng djuai ania Việt <ns0:country-region>
- Ơ ơi ia jrao? Hơdră [ơi djơ\ kiăng pơplih klă tơlơi kơ[ah pran kơ [ing c\ơđai [ơi tơring ]ar ta?
-Ơi ia jrao Phan Thị Minh: Lăi kiăo tui boh hră, pơgang kơ[ah pran le\ tơlơi gơgrong bruă mơng abih bang mơnuih, kah hăng: pơđ^ tui prăk pơhrui mơng mơnuih [on sang. Tơdah prăk aset đơi, tơlơi hơdip [u hơđong, tui anun amra kơ[ah gơnam c\em rông c\ơđai, [u hơmâo prăk tlâ|o jrao pơgang rơngiao mơng jơlan hơdră djru tlâ|o jrao abih bang, prăk brơi c\ơđai [ong huă jơman kah hăng blơi mơnong akan, a`ăm, [u djơ\ ano\ ta gưi pơkra mă ôh, ta kho\m blơi, lơ\m blơi le\ kho\m hơmâo prăk.
Tal dua le\ tơlơi đ^ kyar bơwih [ong huă, mơnuih mơnam, pơhmu kah hăng jơlan nao rai, [ơi hơdôm anih kual ataih, asuek, khă mơnuih [on sang hơmâo prăk kăk, samơ\ yua [ơi anun hơjan hlim, ia ling dăo na nao, kơ[ah ia hơdjă, kơ[ah ia mơ`um. Hơmâo hơdôm kual [ơi tơring ]ar [ing ta anai kah hăng Ea Sup, M’drăk, Buôn Đôn, amăng bơyan phang juăt kơ[ah ia.
Hăng anom bruă ia jrao lơ\m pôr pơhing hro\ trun mrô c\ơđai kơ[ah pran le\ kơnong kơ hyu pơtô amăng bah đôc\, [ing gơmơi [u dưi brơi gơ`u prăk [udah djru ba tơlơi hơget ôh, yua anun kiăng pơplih tơlơi anai kho\m hơmâo abih bang mơnuih [ing ta gum tơngan.
-Ơ! Bơni kơ ih ơi ia jrao!
Siu H’Prăk – Siu H’ Mai: Pô c\ih pơblang
Viết bình luận