VOV4.Jarai - Amăng bơyan hơjan, bruă pơgang hlôm hlâo tơlơi duam ruă kơ abih bang ]ơđai muai kiăng biă khom dưi đing nao hloh, yua kơ ]ơđai muai amu` hmâo tơlơi ruă biă.

Tơdah [u pơgang hlôm hlâo hmao tlôn, ]ơđai muai ruă kraih biă, bơdjơ\ nao prong tơlơi suaih pral.

Bơyan hơjan jing bơyan ]eh ]ar lar djuai ke]. Yua anun, hơdôm tơlơi ruă kă yua kơ ke] tưp hyu kơman amra lar lu, hăng ]ơđai muai le\ lăp đing nao hloh wot tơlơi duam pơđung drah dong.

Bơyan hơjan ăt jing bơyan  lar djuai mơng hơdôm kơman ngă bơdjơ\ nao jơlan suă jua. Amăng hơdôm kơman anai, juăt bưp le\ kơman ngă drap.

Kơman amra ngă ruă [ơi 3 bit anih: bơbrah klăn, bơbrah kông đok hăng ruă mriah mơta. Juăt [uh  hloh le\ bơbrah kông đok, iâu le\ kơman [ơi jơlan suă jua.

Rơngiao kơ anun, bơyan hơjan ăt le\ bơyan lar lu mơng hơdôm bôh than ba truh tơlơi ruă jơlan [ong huă: Sa dua ngă ruă ]roh kian, biă `u hơdôm kơman hăng kơman a`e\ hloh: sa dua mơta pơkon ngă ruă wue`, kah hăng hơdôm kơman, găm djăp; pô ba truh tơlơi duam pơ-iă drơi [u thâo hlưh, ăt jing sa kơman gah jơlan [ong huă, juăt ba truh tơlơi duam ruă amăng bơyan hơjan.

Hơdôm djuai tơlơi ruă anai; ]roh kian, ruă wue`, duam pơ-iă drơi kraih, ta amra iâu hrom le\ tơlơi ruă djơ\ kơman jơlan [ong huă.

Tơdah lăi hă djơ\ mơn, amăng bơyan hơjan, hơdôm tơlơi ruă biă `u juăt bưp hloh [ơi [ing ]ơđai muai, hăng ăt amu` ba truh kơ djai le\, 3 djuai tơlơi ruă: duam pơđung drah, hơdôm tơlơi ruă djơ\ kơman jơlan suă jua, hăng hơdôm tơlơi ruă djơ\ kơman jơlan suă jua.

Tui anun [ing ta amra ngă hơge\t pioh pơgang hlôm hlâo 3 mơta tơlơi ruă phrâo lăi anun?

Duam pơđung drah jing sa tơlơi ruă hu^ rơhyư\t biă. }ơđai muai glăk [ong huă ngui ngor to# tơno# duam pơ-iă drơi kơtang, [u hmâo jrao ngă hlưh pơ-iă hơpă, [u hmâo sa djuai jrao kinin hơpă dưi pơjrao suaih ôh.

Tơlơi ruă amra ngă [le\ drah, đung drah [ơi lu anih amăng drơi jăn: rơnang le\ [le\ drah [ơi adung, [le\ drah phun tơgơi, kơtang le\ [le\ pơtah o\ tơbiă drah, nao mơ`ă hmâo tôm drah, laih anun pơđung đ^ [ơi kl^… kơtang hloh dong le\ kơ`ăk: ]ơđai muai jing hlăk hluai, [u hơdor yu\ ngo\ ôh, tơkai tơngan rơ-o\t tre\t, tơno\k pơ pư\ rơnang.

Khă hnun hai, bruă pơgang hlôm hlâo tơlơi ruă le\ amra dưi ngă tui amu` mơn. Tơlơi duam pơđung drah le\ yua kơ sa djuai kơman a`e\ ba truh.

Kơman anai dưi tưp mut kơ mơnuih yua kơ sa djuai ke], iâu le\ ke] brung, djuai ke] anai juăt do# amăng sang, biă `u le\ hơdôm anih anom u\p ăp amăng asue\k, [ơi anih ta [ăk sum ao, [ơi grôm sưng, kơtu… hăng sit yơh, `u lar djuai lu amăng bơyan hơjan, jing bơyan pơsah lu. Kiăng pơgang hlôm hlâo tơlơi duam pơđung drah, tơlơi phun le\ kơdo\ng ke], pơdjai ke].

{ing gơyut ngă brơi sang ta rơhaih hông, hyư\t, kih rơmet agaih gông [ơi djop anih. {ing ]ơđai đih pit yang hrơi do\ng, pit mơmot leng kơ khom kă mung.

{ing ]ơđai sang hră hrăm hră mơmot mlam, khom ]ut sum dlông kiăng ke] huăi ke\ hăng ta#o hloh tu^ `ang pơgang ke] [ơi yu\ kơ[ang grê, ta#o hloh yua ano# [o#p pruih ke] hrim hrơi.

Tơdah [ơi hơdôm kual hmâo duam pơđung drah, neh wa jai kraih khom pơgang hlôm hlâo klă, yua kơ duam pơđung drah ăt jing sa tơlơi ruă yua kơ ke] tưp. Ke] anun ăt lar kơtang amăng bơyan hơjan mơn.

Duam pơgrun jing sa tơlơi ruă hu^ rơhyư\t mơn, juăt `u dưi iâu le\ duam pơgrun kraih hmâo lu tal ngă djai mơnuih hloh, biă `u hăng ]ơđai muai.

Ăt amăng bơyan hơjan mơn, hơdôm djuai kơman ba truh tơlơi ruă jơlan suă jua lar kơtang. Lu ]ơđai muai drap adung, dol adung, pơtuk, hmâo ia khak, suă jua gre\k grok, hmâo ]ơđai đa tơnap suă jua biă.

Anun le\ tơlơi ruă bơbrah jơlan suă jua [u dah bơbrah kơso#, iâu hrom le\ hơdôm tơlơi ruă djơ\ kơman jơlan suă jua.

Hơdôm kơman anet hăng kơman prong leng kơ lar ta` amăng bơyan hơjan, amăng hơdôm hrơi ayuh hyiăng pơsah, amu` lar tưp hyu.

Kiăng pơgang hlôm hlâo hơdôm tơlơi tưp djơ\ kơman jơlan suă jua, [ing adơi amai khom đing nao, [u pioh ]ơđai hyu ngui amăng ia hơjan, hyu ngui mlam mơmot hăng hơdôm hrơi ayuh hyiăng rơ-o\t, khom brơi ]ơđai mơnơi hăng ia pơđao.

Tơdah ]ơđai pơtuk, drap adung? Gơyut khom brơi ]ơđai nao pơ\ ơi ia jrao mơtam,  biă `u hăng [ing ]ơđai [ia\ hloh 5 thun, yua kơ amăng hnưr thun anai, tơlơi ruă jing kơtang hloh ta` biă.

Bơyan hơjan ăt jing bơyan lar ta` mơng hơdôm djuai kơman hăng kơman a`e\ ngă ruă jơlan [ong huă: ]roh kian, ruă wue`, duam pơ-iă drơi.

Hu^ rơhyư\t hloh mơng tơlơi ruă ]roh kian jing tơlơi ruă ngă ]ơđai muai rơngiă lu ia amăng drơi jăn hăng rơngiă sa dua mơnong ngă pơplih amăng drơi jăn, hơdôm mơnong anai kiăng biă kơ drơi jăn, hmâo pơđoh tơbiă tui hăng ia.

Tơlơi rơngiă ia anai ngă drơi jăn [u ia buai ta` biă, hăng amra ngă ]ơđai muai djai ta`, tơdah [u hmâo pơjrao hmao tlôn.

Ruă wue` juăt nao juă dlai lu wot amăng sa hrơi, samơ\ ruai hơ[ak jrak eh `u [ia\, hmâo tôm ia khak, drah.

Mơnuih hmâo tơlơi ruă juăt ruă hlung, ngă pô dleh glar biă.

Duam pơ-iă drơi na nao ăt jing sa tơlơi hu^ rơhyư\t mơn: tơlơi ruă ngă pơ-iă drơi na nao, lu hrơi, [ơ [rư\ ngă brơi kơ ]ơđai muai hlăk hluai, rơmon hyon, hăng ba truh [u thâo yu\ ngo\ dong tah…

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr