VOV4.Jarai - Lơ\m c\ơđai nao sang hră, ding do\, kơ[ang grê [u gal hăng drơi jăn kơ [ing c\ơđai, băk kơdung hră kơtrâ|o đơi, [u bơkơnar dua gah [udah anih hrăm hră [u bơngac\ rơđah ngă kơ [ing c\ơđai ku\p ako\ lơ\m pơđok hră laih dong c\ih…

Anai yơh ngă kơ [ing c\ơđai tơgô tơlang ro\ng. Samơ\, yua kơ tơlơi ruă kơtang tui [ơ[rư\ amăng sui thun ngă kơ am^ ama [u kơđiăng laih anun ba truh tơlơi sat amăng drơi jăn [ing c\ơđai.

Tui hăng ju\ yap, [ơi Việt Nam tơlơi ruă tơgô tơlang ro\ng mơng 15-25% pơhmu hăng hơdôm tơlơi ruă bơdjơ\ nao bruă hrăm hră juăt [uh [ơi [ing c\ơđai.

Tơlang ro\ng tơgô le\ lơ\m we\ wo\ nao ha bơnah [udah tơlang ro\ng tơgô nao gah anăp [udah gah tlôn ngă kơ [ing c\ơđai drơi jăn [u hiam, ba truh tơlơi hơdip [u mơ-ak hăng [u dưi mut hro\m hăng abih bang mơnuih.

Lơ\m tơlơi ruă kơtang, tơlang ro\ng amra plec\ nao gah hơnuă [udah gah ieo (arăng iâu glec\ tơlang ro\ng) [udah tơlang tơgô hlao đơi nao gah anăp anai le\ arăng iâu hrưn tơda nao pơ anăp; we\ nao gah tlôn arăng iâu le\ tơgô ro\ng [udah ngă rơnang tui tơgô tơlang amăng r^m thun.

Laih dong, tơgô tơlang ro\ng đa yua kơ [ing c\ơđai hơmâo hơdôm tơlơi ruă bơdjơ\ nao tơlang ro\ng, drơi jăn [u-ai yua kơ [u tơpư\ lư\ bơrơguăt drơi jăn, kơ[ah pran (drơi jăn rơwang) [udah yua kơ ding do\, tơbat ta` mơng anet.

Tơgô tơlang ro\ng [ơi [ing c\ơđai amra [uh yua kơ ding do\ [u gal anun le\: do\ hrăm hră [u lăp djơ\, [u rơguăt, đih, c\un tơ-ut, đing ha bơnah lơ\m hrăm hră; hrăm hră [ơi kơ[ang grê [u lăp djơ\ hăng rơnuk thun, băk kơdung hră kơtrâ|o đơi đing ha bơnah tơngan, bra; anih hrăm hră [u rơđah ngă kơ [ing c\ơđai ku\p ako\ lơ\m pơđok hră [udah c\ih…

Do\ hrăm hră [u gal [u djơ\ kơnong ngă tơgô tơlang ro\ng đôc\ ôh mơ\ ăt bơbec\ nao hơdôm tơlang tơleh pơko\n hăng amra ngă mơta lăng bơbrui.

Lơ\m [uh c\ơđai dua bơnah bra [u bơkơnar, ha bơnah glông ha bơnah ber; tơlang bra glôh đ^, dua gah tơlang bra truh pơ tơlang ro\ng [u bơkơnar;…anun yơh am^ ama kho\m ba c\ơđai nao khăm yua kơ dôm tơlơi ruă tơgô tơlang ro\ng amra [ơ[rư\ ngă kơtang tui.

Tơdah [uh c\ơđai ruă kơtang, tơda amra pih yua tơlang ro\ng pih, tit nao hơtai boh, tơso\. Tơso\ pih h^, ngă anet tui tơso\, ngă tơnap lơ\m suă pran, amra ba truh ruă amăng hơtai boh, ngă bơbrah, tơnap suă pran. Lơ\m pioh sui thun, hơdôm anih amăng blung ăt tit nao rai laih dong pơgo\ amăng ară glô.

Tơgô tơlang ro\ng ngă glec\ tơlang amăng drơi jăn, ngă [ing c\ơđai do\ hrăm hră [u gal ôh; ngă tơnap tap amăng bruă hrăm hră, c\ih; krăng mơta hăng ako\ glô [u kơđiăng, yua anun amra bơbec\ nao bruă hrăm hră.

Ngă tơnap lơ\m tơpư\ lư\, [ing c\ơđai [u dưi ngui ngor bơrơ guăt drơi jăn hro\m hăng gơyut gơyâo. Laih dong, ngă hơning rơngo\t amăng pran jua [ing c\ơđai yua kơ brơi jăn [u hiam.

Laih dong tơgô tơlang ro\ng ăt bơbec\ nao hơtai boh, tơso\, bơbec\ sat nao tơlang ayiăng. Yua anun bơbec\ nao bruă tơkeng ană kơ [ing đah kơmơi lơ\m truh thun bă ană.

Kiăng pơhlôm tơlơi ruă tơgô tơlang ro\ng [ơi c\ơđai, kiăng hơmâo tơlơi gum hro\m mơng sang ano\ kah hăng sang hră:

- Kiăng pơhlôm gơnam [ong jơman (gơnam [ong huă brơi djop protein, vitamin, ia bơbuă…), yua hơdôm gơnam [ong lu canxi.

- Pơhlôm klă drơi jăn brơi [ing c\ơđai tui hăng bruă bơrơguăt drơi jăn r^m hrơi.

- Nai pơtô hăng [ing am^ ama kiăng pơtô brơi ană bă lơ\m ding do\ hrăm hră brơi djơ\. {u ding do\ sui đơi ôh mơ\ kiăng hơmâo mông pơdơi kơplah wah mông hrăm.

- Anih hrăm kiăng pơhlôm bơngac\ rơđah, wo\t bơngac\ mơng yang hrơi hăng apui kơđen. Kơ[ang grê hrăm hră kho\m dưm [ơi anih agaih rơ-ơ\, bơngac\ rơđah.

- Kơ[ang grê kho\m lăp [rô tui rơnuk thun, gưl hrăm hră.

- Anăm brơi [ing c\ơđai băk kơdung kơtrâ|o. Lơ\m băk kơdung kho\m băk dua bơnah bra [udah pơplih nao rai tơdah kơdung hơmâo sa hre\ băk.

- Kiăng pơkă hrơi mông khăm tơlơi suaih pral brơi [ing c\ơđai.

Tơlơi ruă tơgô tơlang ro\ng tơdah [uh ta` amra amu` pơjrao, tơdah pioh sui thun amra kơtang tui laih dong kho\m breh.

Siu Đoan: Pô pơblang hăng pôr