VOV4.Jarai-Ruă pruăi tha “viêm đại tràng” jing tơlơi ruă pruăi juăt hơmâo lu biă mă yua kơ tơlơi [ong huă [u hơdjă rơgoh, boh nik `u amăng mông huă [ong, mơ`um tơpai ngui ngor mơak amăng mông ngă yang rơbang.

Tơlơi ruă anai juăt hơmâo dong mơng ruă pruăi đô]  đa] blung a `u, hơmâo kman tơlơi ruă mut tơma tui jơlan [ong huă. Laih hơmâo `u ruă lok nao lok rai lu wơ\t, anun hlong bơbrah pruăi tha [u thâo grăng.

Tơlơi ruă pruăi tha [u thâo grăng: ~u ruă, sit nao juă glai [u hơđong ôh, bo\ kian, ruă kian, [u mơak hlak ôh laih juă glai laih anun kiăng nao juă glai na nao đô].

Tơlơi ruă anai, `u hơmâo lok nao rai lu wơ\t, bơbe\\] djơ\ kơ tơlơi suaih pral, ngă tơnap kơ tơlơi do\ dong [ong huă r^m hrơi.

Hơdră pơjrao tơlơi ruă pruăi tha anai tơnap tap biă mă yua dah `u bong glăi hăng ia jrao laih.

Ruă pruăi tha djong [iă:

Tơlơi mưn pơthâo: ~u ruă kơtang, ruă [rik [rik, nao juă glai lu wơ\t laih anun eh hơmâo ia kơh`or, laih dong hơmâo lu tơlơi mưn `u pha ra mơng tơlơi ruă pruăi tha.

Tơlơi ruă pruăi tha yua bơbrah pruăi mơng anet: Yua kơ arăt pruăi `u bơbrah ]ăt atông.

Mưn pơthâo: Juă glai eh khăng, đôm eh hơdôm hrơi. Tăp năng ngă kơđông amăng lăm pruăi yua hơmâo mơnong dol h^, ruă kian, [le\ pơtah, bo\ kian.

Bơbrah pruăi tha: Amăng lăm pruăi tha hơmâo kman ngă rai, rơka mriah, brah buk đ^ pruăi, tăp năng djơ\ anih `u ngă rơngiă h^ ano\ lôm amăng lăm pruăi jing rơnah h^.

Mưn pơthâo: Ruă kian, ruă [rik [rik, eh hơmâo ano\ kơh`or, ruă wet, ruă we`, hro\m hrăm amăng kian, boh nik `u gah yu\ mơsăt. Ruă kơtang [udah djong tui hluai tơlơi rơka `u kơtang [udah djong mơn.

Phun `u ba truh: Hơmâo lu djuai kman amăng jơlan pruăi, ngă brah pruăi tha. Tơdah yua kơ ruă kian eh drah kman amip ngă arăng juăt lăi ruă kian eh drah.

Tơdah `u kơtang hă, ruă lu, nao juă glai lu wơ\t jing ruă pruăi tha kraih laih anun. Tơdah [u hơmâo pơjrao khut khăt mơtam ba truh tơlơi ruă pruăi tha kraih.

Hơdră pơjrao: Pơjrao tơlơi ruă pruăi tha khom yua kơ [ing ơi ia jrao pơkă lăng hăng hơduah e\p djơ\ tơlơi ruă laih anun brơi ia jrao mơ`um djơ\.

Hơdră pơhlôm pơgang hlâo: Khom pơgang hơdjă rơgoh mơnong [ong huă r^m hrơi, huă [ong tơsă, hơtu\k ia mơ`um, anăm huă [ong ôh mơnong [ong huă [âo mơ-ih, [u [ong ôh mơnong [ong huă arăng pơkra ming [u hơdjă, hu\i hơmâo kman tơlơi ruă, anăm [ong huă lu đơi mơnong [ong hơmâo tơpơi kah ano\ mơsăm, tơrong ph^..

Rơngiao kơ anun, do\ hơmâo dong tơlơi ruă pruăi tha yua lu mơta kah hăng tơlơi ruă hơmâo kman polyp, ruă pruăi rơbêh kah hăng hơmâo kơdung pruăi, ruă pruăi tha mơdua, pruăi dlông đơi [udah pruăi hret h^..

Tơlơi ruă pruăi tha kraih: Arăng juăt lăi ruă bru\ pruăi tha. Hơdôm tơlơi ruă pruăi tha hơmâo lăi anun, `u amra bơplih jing ruă bru\ pruăi ung thư kah hăng rơnah pruăi sui hrơi, ruă yua hơmâo lu polyp ta [uh kaih đơi, hơmâo polyp đơ đa jing bru\ pruăi laih.

Ano\ mưn `u: Ruă kraih, ruă we`, nao juă glai eh kơh`or hăng drah, tơdah `u kraih laih ngă kơ pô ruă rơwang, trun k^, thu drah, tăp năng bơbrah amăng pruăi prong đơi, amra ngă kơđông pruăi amăng lăm adih.

Tơdah ruă kơtang biă mă khom nao ta` pơ sang ia jrao mơtam yơh, kiăng hơmâo hơdră pơjrao lui hlâo, mơ`um ia jrao djơ\.

Hơdră pơhlôm pơgang: Kiăng pơhlôm pơgang hlâo tơlơi ruă pruăi bơbrah pruăi tha, khom [ong huă rơgoh laih anun [ong mơ`um mơnong [ong huă rơnuk rơnua yơh klă hloh.

To\ tui dong hơdôm tơlơi kơđiăng amăng tơlơi [ong huă mơ\ mơnuih ruă pruăi tha sui laih khom ngă tui:

1.Amăng hrơi `u huăi ruă: Kiăng pơgang tơlơi suaih pral, pơđ^ pran kơtang tui, dưi a` amăng mông `u ruă, khom huă [ong mơnong [ong jơman đ^ pran.

2.Tơdah khăng eh: Anăm [ong lu đơi ôh rơmă, [ong mơnong huăi hơmâo rơmă, huăi lu ano\ ik. Huă [ong lu wơ\t ha hrơi, ha wơ\t huă [ong [iă, dua mông huă [ong ha wơ\t.

3.Tơdah eh mơ-ia: Anăm [ong dong tah mơnong [ong hơbun, mơnong [u thâo lik kiăng amăng lăm pruăi `u huăi uă nao rai. Anăm [ong ôh a`ăm hla ro\k asăt, boh troh krô, boh troh amăng dưm amăng [uăt. Tơdah [ong boh do\ asăt khom ]ơkiă h^ kơđuh. Dưi mơn [ong boh troh kuă h^ lik kah hăng kuă pơtơi, boh táo.

4.Anăm mơ`um ia ngă măt: Hơdôm mơnong [ong, ia mơ`um ngă măt kah hăng kơphê, chocolate, ia ]e…khom kom yơh.

5.Hơdư\ [iă [ong mơnong [ong huă mơng ia tơsâo rơmô: Amăng ia tơsâo hơmâo djuai ia mih sik [u thâo lik ôh. Rơngiao kơ anun, ia rơ-un ia tơsâo amra ngă [le\ bor kơ pô ruă.

6.Hơdư\ [iă [ong mơnong rơmă, mơnong [ong ano\ ik: Anăm [ong ôh mơnong [ong arăng hna hăng lu ia rơmă, a`ăm mơnong hna, dưm ia rơmă lu.

7.Anăm mơ`um ia jrao kro\n, ia jrao pơgang kah hăng ia jrao aspirin, Ibuprofen, Naprosyn…djuai ia jrao [ong rơgoh h^ sơ\l pruăi, hlung asơi, jai kraih ngă rơka [le\ drah amăng lăm pruăi.

8.Mơ`um sa asar  jrao đa sinh tố, muối khoáng r^m hrơi: Kiăng pơbuă glăi ano\ kơ[ah axit.

Kơđiăng tui anai: Tơlơi ruă pruăi tha kraih [udah sui thun laih amra kơtang tui tơdah pô ruă hơmâo lu đơi tơlơi hning rơngôt, bơngơ\t bơnga`…

Yua kơ anun, mơnuih ruă kiăng biă mă ngă tui hơdră pơgăn stress kah hăng pơkjăp drơi jăn, rơjang drơi jăn, [ư\ drơi jăn, suă jua hăng kian, bơtơpư\ drơi jăn, do\ ber ngồi thiền, pơtop yoga.

Nay Jek : Pô ]ih hăng pôr