Ruă pruăi tha yuan pia viêm đại tràng jing sa tơlơi ruă jơlan kian pruăi, juă glai juăt bưp na nao yua mơng tơlơi do\ dong [ong huă r^m hrơi, [iă mơnuih gleng nao biă mă. Tơlơi ruă `u hơmâo dơ\ng mơng hơmâo tơlơi ruă pruăi đô] yua kơ  kman ruă pruăi ngă lơm ta huă [ong [u hơdjă. Lu wo\t ruă nao, ruă glăi, tơlơi ruă ba truh tơlơi ruă pruăi tha, [u thâo hlao ôh.

            Tơlơi ruă pruăi tha sui thun blan, [u thâo hlao: ~u ngă ruă pruăi laih juă glai [u thâo djơ\ ano\,  bo\ kian, ruă tung, [u mơak klă ôh tơdơi kơ nao juă glai giong mưn kah hăng  đer đor kiăng nao juă glai dơng…tơlơi ruă anai `u hơmâo glăi, lok nao rai, ngă bơ be] lu kơ tơlơi suaih pral ta, ngă tơnap kơ bruă do\ dong [ong huă hăng mă bruă r^m hrơi.  Kơ hơdră pơjrao tơlơi ruă pruăi tha truh ră anai tơnap tap biă mă yua dah `u [u sit dong tah, ngă hlai h^ ia jrao.

            Tơlơi ruă pruăi tha amu` pơjrao :

            Tơlơi bơkơnal `u: Ruă  hret ba mơtam, ruă thu, nao juă glai lu wot laih anun eh ta hơmâo ia kơh`or, jing sa tơlơi pơ [uh kơ lu mơta tơlơi ruă mơng tơlơi ruă pruăi tha.

            Tơlơi ruă buk pruăi tha hơmâo baih mơng hlâo : Juăt hơmâo yua kơ arăt pruăi,  mơtong h^  amăng lăm ba truh.

            Pơ [uh rơđah : Nao juă glai eh khăng, lu hrơi [u truh eh. Tăp năng do\l pruăi yua eh khăng, ruă kian, pơtah,  bo\ kian tung.

            Brah pruăi tha : Amăng lăi pruăi tha yua hơmâo kman ngă brah, jing mriah, tăp năng truh rơka rơngiă h^ ano\ ngă dơnar pruăi laih anun jing anih rơka rơnah măng lăm pruăi.

            Pơ [uh rơđah : Ruă hret ba mơtam, ruă thu, eh hơmâo ia kơh`or, ruă net sui ha wo\t bă hră amăng kian, biă mă `u gah yu\ mơsiăt. Ruă kơtang [udah tơdu,  sui [udah re` le\ tui hluai ano\ brah rơka pruăi tha.

            Phun `u hơmâo :  Hơmâo mơng lu djuai kman amăng jơlan pruăi ngă brah ruă pruăi tha. Tơdah yua kơ kman ruă kian  kman Amip ngă arăng lăi, ruă kian h`or [udah eh drah. Tơdah ruă lu, nao juă glai lu wo\t le\ ruă kraih anun. Tơdah [u hmao pơjrao ta` amra jing ruă  [u thâo grăng.

            Hơdră pơjrao: Khom kơnang kơ ơi ia jrao lăng brơi kiăng thâo rơđah laih anun ]ih brơi anăn ia jrao brơi mơ`um djơ\ hơnong pơkă.

            Hơdră pơhlôm hlâo tơlơi ruă : Khom rơnăk gơnam [ong huă r^m hrơi, [ong tơsă, huă  rơgohlaih hơtu\k riă, anăm [ong gơnam [ong [âo m’ih mơsăm laih, anăm [ong gơnam [ong pơkra mơng mơnong hơmâo tơlơi ruă kman, anăm [ong lu đơi gơnam [ong jing tơpơi mơsăm, kah hăng tơmun, trong…

            Rơngiao kơ dua mơta tơlơi ruă lăi anun, do\ hơmâo lu tơlơi ruă ba truh kơ tơlơi ruă pruăi tha kah hăng tơlơi ruă polyp, ruă pruăi đut, pruăi tha, pruăi tha mơdua, pruăi dlông [udah hret pruăi….

            Tơlơi ruă pruăi tha kraih: Arăng iâu le\, bru\ pruăi ung thư đại trực tràng. Hơdôm tơlơi ruă pruăi hơmâo lăi mơng hne anun, ăt ba truh kơ tơlơi ruă pruăi bru\ pruăi mơn. Ngă rơnah pruăi sui hrơi, ruă yua  polyp thâo kaih đơi, năng ai `u sa, dua mơta polyp pơjing h^ brah bru\ pruăi.

            Tơlơi pơ [uh rơđah : Ruă kơtang ruă hrơ\m hrăm, ruă thu, nao juă glai [uh eh hơmâo ia kơh`or hrup drah ia du\ng, tơlơi ruă kraih laih mơnuih ruă rơvang, kơ [ah drah, tăp năng hơmâo ano\ bơ brah prong ngă do\l pruăi. Tơdah ruă kơtang khom ba nao pơ sang ia jrao mơtam kiăng ơi  ia jrao pơjrao brơi djơ\ hơnong.

            Hơdră pơhlôm pơgang :  Kiăng pơhlôm hu\i ba truh tơlơi ruă bru\ pruăi tha, khom  rơnăk hơdjă gơnam [ong huă laih anun pơgang rơnuk rơnua gơnam [ong huă klă hloh.

            {ơi anai, hơmâo hơdôm mơta pơtă pơtăn kơ tơlơi [ong huă pioh kơ [ing ruă kian ruă pruăi tha [u thâo grăng:

            1.Amăng hơdôm hrơi huăi ruă : Kiăng pơgang tơlơi suaih pral, pơ kjăp glăi drơi jăn, pơktang tui ano\ gơ grong bong glăi tơlơi ruă, khom [ong huă gơnam [ong jơman đ^ pran.

            2.Lơm eh khăng : Pơ hro\ gơnam [ong ia ik, ngă rơmong plin, [ong gơnam [ong hơbun. Pơpha [ong huă lu wo\t, năng ai `u 2 mông [ong huă glăi dong.

            3.Lơm ruă kian ]roh: Lui mơtam [ong gơnam hơbun dleh thâo lik kiăng kơ pruăi ta `u ir nao rai amăng lăm. Anăm [ong a`ăm asăt mơtah, boh troh krô, thu, boh troh arăng pơđam lui sui dưm amăng hruh pơar, tơdah [ong boh asăt khom ]ơkiă h^ kơđuh. {ong boh troh kuă lik kah hăng pơtơi, boh táo.

            4.Anăm [ong mơ`um ôh djuai gơnam [ong ngă măt: Hơdôm gơnam [ong ia mơ`um ngă măt kah hăng kơphê, chocolate, ]e khom ư a` yơh.

            5.{ong [iă gơnam [ong mơ\ng ia tơsâo : Amăng ia tơsâo hơmâo ia mih dleh lik. Rơngiao kơ anun hơmâo lu ia đạm mơng ia tơsâo hu\i ngă pơglăi kơ pô ruă.

            6.Anăm [ong đơi gơnam rơmă : Be\ lui mơng gơnam [ong arăng pơkra pơjing lu đơi rơmă kah hăng gơnam hơna, hơna ia rơmă, lu\k…

            7.Be\ lui ia jrao ngă pơsir brah, ia jrao lưh tơlơi ruă: kah hăng Aspirin,  Ibuprofen, Naprosyn….ia jrao anai ngă luih h^ sơ\l pruăi, hlung asơi, ngă kơtang jai đung drah pruăi.

            8.Mơ`um asar lu ano\ mơsăm mih jing đa sinh tố, hra anăn muối khoáng r^m hrơi: Kiăng ru\ glăi ano\ ngă kơ [ah acid.

Khom kơđiăng : Tơlơi ruă pruăi tha sui hrơi [u thâo grăng jai kơtang tui tơdah mơnuih ruă hơmâo lu tơlơi hơning rơngôt,  rơ\t hil, bơngo\t bơnga`…Yua kơ anun, mơnuih ruă pruăi tha khom hơmâo hơdră pơgăn stress kah hăng gir pơto\p rơjang drơi jăn na nao, suă jua hăng kian brơi kơtang, kiăng kơ asar kl^ hlung bơtơpư\ na nao, [udah hrăm do\ ber o\t pran, hơđong pran jua, hrăm yoga…/.

}ih pơblang hăng pôr : Nay Jek