VOV4.Jarai-Tơlơi ruă bơbrah pruăi tha [udah juăt lăi Viêm đại tràng le\, tơlơi ruă juăt hơmâo lom tơlơi [ong huă hơdjă rơgoh [iă ta gleng nao, boh nik `u amăng hrơi adai pơ-iă pơ-iong. Tơlơi ruă `u hơmâo dong mơng ruă pruăi đô] đa], ruă jơlan eh mơ-a`ă hơmâo kman ngă, mut mơng jơlan [ong huă. Tơdơi kơ ruă pơjrao lu wo\t lok nao lok rai, tơlơi ruă hlong kraih truh ngă bơbrah pruăi tha.

            Tơlơi ruă bơbrah pruăi tha tơnap pơjrao: ~u pơ[uh ruă kian pruăi na nao, bo\ kian, ruă kian ngă kơ ta [u mơak klă ôh laih ta nao juă glai, kah hăng kiăng juă glai na nao yơh…tơlơi ruă `u hơmâo na nao, lok nao rai, ngă bơbe] truh kơ tơlơi suaih pral, tơlơi do\ dong [ong huă hăng bruă mă kơ mơnuih ruă. Bruă pơjrao tơlơi ruă bơbrah pruăi tha ră anai hơmâo lu biă mă yua dah pơjrao hăng ia jrao `u [u sit dong tah.

            Tơlơi bơbrah pruăi tha đô] đa]: Ano\ mưn `u kah hăng ruă [ut [ut, hro\m hrăm amăng kian pruăi, nao juă glai lu wo\t, eh hơmâo ia kơh`or kah eh ia mơdung, jing tơlơi ruă hơmâo lu tơlơi ngă ruă amăng pruăi tha.

            Tơlơi ruă ngă buk đ^ pruăi tha: Yua juăt hơmâo ano\ bơbrah, atong amăng pruăi ta ngă rai.

            Ano\ mưn `u: Khăng eh, lu hrơi [u truh juă glai, [u truh eh. Tăp năng hơmâo tơlơi ruă do\l lom pruăi yua eh khăng đôm h^, ruă kian, [le\ pơtah, bo\ kian ưh ah.

            Ruă bơbrah pruăi tha: Amăng lăm pruăi tha yua hơmâo kman ngă bơbrah tơl mriah hur, brah đ^, tăp năng djơ\ anih ngă tơhlo\t h^ amăng lăm pruăi, truh rơnah.

            Ano\ mưn: Ruă kian hro\m hrăm, eh hơmâo ia kơh`or ia mơdung, ruă [ut [ut, ruă we`, boh nik `u ruă gah yu\ pơsăt. Ruă [ơi ano\ kơtang [udah tơdu, sui [udah ruă we` ba mơtam tui hluai nam rơka bơbrah amăng lăm pruăi ngă.

            Phun `u hơmâo tơlơi ruă yua kman amăng pruăi, ngă bơbrah pruăi. Tơdah yua ruă kian eh drah kman a mip ngă, arăng lăi kman ruă kian hơ`or [udah ruă kian eh drah. Tơdah mưn ruă kơtang, kraih, nao juă glai lu wo\t le\ ruă pruăi kraih yơh anun. Tơdah [u hơmâo pơjrao djơ\, ba truh ruă pruăi kơtang [u thâo pơjrao ôh.

            Hơdră pơjrao: Yua kơ ơi ia jrao kơhnâo kơhnăk gah tơlơi ruă pruăi pơkă lăng hăng ]ih brơi anăn ia jrao pioh mơ`um hăng pơjrao.

            Hơdră pơhlôm tơlơi ruă:  Khom do\ dong [ong huă r^m hrơi djơ\ hơdră, [ong mơng laih hơtu\k tơsă, mơ`um ia laih hơtu\k, anăm [ong ôh mơnong [ong [âo mơ-ih, anăm [ong mơnong [ong huă arăng pơkra ming mơng mơnong [u hơdjă, hlô mơnong, un mơnu\ djơ\ klin, anăm [ong lu đơi ôh mơnong [ong hơmâo tơpơi, mơsăm, tơmun mơsăm, tơrong pơđăm ngă mơsăm…

            Rơngiao kơ dua mơta tơlơi ruă anun, do\ hơmâo dong lu tơlơi ruă ngă bơbrah pruăi kah hăng tơlơi ruă polyp pruăi tha, tơlơi ruă kơdung pruăi tha, ruă pruăi tha mơdua, pruăi tha dlông [udah pe` h^ pruăi…

            Tơlơi ruă pruăi tha kraih: Arăng juăt lăi ung thư, bru\ pruăi tha, phun pruăi tha. Yua mơng tơlơi ruă bơbrah pruăi tha ba truh jing ruă bru\ pruăi tha, tơdah kraih laih, ngă kơ pô ruă rơwang mơtam, kơ[ah drah, tăp năng hơmâo ano\ bơbrah prong amăng pruăi, amra ngă dol pruăi. Tơdah [uh ruă kơtang, khom nao pơ ơi ia jrao brơi pơkă lăng re se kiăng thâo.

            Hơdră pơhlôm pơgang: Kiăng pơhlôm hlâo tơlơi ruă bru\ pruăi tha khom [ong huă hơdjă, pơjrao djơ\ ia jrao.

            {ơi anai, hơdôm mơta tơlơi pơtô kơ do\ dong [ong huă pioh kơ mơnuih ruă pruăi tha khom kơđiăng:

            1-Hơdôm hrơi huăi ruă: Kiăng pơgang klă tơlơi suaih pral, pơgang kjăp dưi bong glăi hăng tơlơi ruă, khom [ong huă mơnong [ong huă jơman đ^ pran.

            2-Lom khăng eh: Pơtrun h^ [ong rơmă, [ong mơnong [ong rơ-un huăi ngă khăng huăi kah hăng mơnong [l^ ([lit). {ong huă lu wo\t, 2 mông ha [ong huă glăi dong.

            3-Sit ruă kian pơ]roh: Lui mơtam [ong mơnong [ong rơ-un [u thâo lik, kiăng kơ pruăi huăi sư djơ\ nao rai amăng lăm adih. Anăm [ong a`ăm rok mơtah asăt, boh troh krô, boh troh dưm amăng [uăt, tơdah [ong boh asăt khom lôk, ]ơkiă kơđuh. {ong boh ta kuă h^ lik hăng măi kuă boh troh kah hăng pơtơi, boh [ôm, boh táo…

            4-Anăm yua mơnong [ong ngă kơ arăt areo:  Kah hăng ia kơphê, chocolate, ia ]e, khom ư\ a` yơh.

            5-Hơdư\ [iă mơnong [ong pơkra mơng ia tơsâo: Amăng ia tơsâo hơmâo ia mơnong [ong ngă khăng, tơnap thâo lik. Rơngiao kơ anun, ia đạm amăng ia tơsâo rơmô ngă [le\ bor, pơglăi kơ mơnuih ruă.

            6-Hơdư\ [iă [ong rơmă: Anăm [ong lu rơmă hăng mơnong [ong hna thu hăng ia rơmă.

            7-Anăm mơ`um ia jrao kơnin pơgang ano\ bơbrah, ia jrao pơhlai pơtơdu tơlơi ruă (giảm đau) kah hăng aspirin, Ibuprofen, Naprosyn…hu\i ngă tơhluih pruăi, hlung asơi, hu\i ngă rơka truh [le\ drah.

            8-Mơ`um 1 asar jrao đa sinh tố, muối khoáng r^m hrơi: Kiăng plai [iă rơngiă acid.

            Kơđiăng: Mơnuih ruă pruăi tha, ruă bơbrah pruăi tha kơtang le\, tơdah pô ruă pơmin lu, tơl  bơngo\t bơnga` hu\i…tăp năng. Yua kơ anun, mơnuih ruă khom ngă tui hơdră pơhlôm stress kah hăng bơtơpư\ drơi jăn lu, rơbat hyu kiăng kơtang drơi jăn, pơhrăm [ư\ drơi jăn, bơtơpư\ kian, tơkai tơngan, do\ ber o\t pran jua, pơtop yoga….

Nay Jek : Pô ]ih hăng pôr