VOV4.Jarai - Ƀu tâo pit, ruă akô̆, huying akô̆ amra truh hăng djop mơnuih, samơ̆ tơdah tơlơi anai truh na nao, sui hrơi blan khom hơduah ĕp lăng bôh than ba truh hăng hmâo hơdră pơsir ñu kiăng bĕ hơdôm tơlơi ƀu bưng truh hăng tơlơi suaih pral pô.

Hơdôm mông pit lĕ lom drơi jăn ta dô̆ hơđong, mơta ƀu lăng, tơngia ƀu hmư̆, mơbah ƀu pơhiăp… anun lĕ glô akô̆ dô̆ hơđong. Lom anai kơnong kơ hơtai bôh đô̆č pơpư̆ pioh djru drah ta rô hyu djop amăng drơi jăn kiăng ba hyu oxy hăng hơdôm mơnong ngă bơbuă amăng drơi jăn pioh djă lui tơlơi hơdĭp. Sa mơnuih suaih pral khom pit ƀiă biă mă ñu 7 mông sa hrơi. Pit amra djru hơdôm anih anom amăng drơi jăn pơdơi pơdă hăng suaih pral, amăng anun hmâo pal hăng hơdôm ară drah akô̆ glô. Ƀơi čơđai muai juăt ñu pit dơlăm biă hăng ƀu bơdjơ̆ nao yua jua dơnaih gah rơngiao ôh. Bơ̆ hăng mơnuih glăk dô̆ mơdrah, pit amra ñu tơ̆i đưn. Anai lĕ hơdôm anô̆ brơi ƀuh ƀu hling hlang ôh lom pit mơ-ak hăng klă kơ drơi jăn.

Tơlơi ƀu thâo pit khom đing nao lĕ truh mông nao pit ăt ƀu thâo pit mơn, amăng akô̆ ăt dô̆ pơmin na nao mơn bruă anai bruă adih, đa lĕ truh kơ krah mlăm ăt ƀu thâo pit mơn, tơdah pit thơ ƀu sir tơngia mơn. Truh mơguah tơgŭ tañ, drơi jăn rơgah găñ. Hăng sa čô mơnuih pit ƀu djop 6 mông thơ amra lăi glăk ƀu thâo pit. Ƀu thâo pit amra jing anô̆ brơi ƀuh pha ra samơ̆ ñu amra ba truh ruă akô̆, huying akô̆ hăng rơngiao kơ anun dô̆ pơkĕ hăng sa dua mơta tơlơi ruă pơkon dong.

Hmâo lu bôh than ba truh tơlơi anai, kah hăng yua kơ tơlơi pơplih mông pit; Ƀu thâo pit yua kơ ngañ rơbañ ƀudah yua kơ ayuh hyiăng hang đơi, rơ-ŏt đơi, yua gơnam ƀong huă hmâo mơnong ngă ƀu thâo pit ƀudah yua kơ mơñum ia trà, kơ phê… Hơdôm bôh than ba truh anai leng kơ dưi hơkrŭ glăi drơi jăn ƀudah amra rơngiă hĭ. Samơ̆ tơdah ƀu thâo pit yua kơ hơdôm tơlơi pơkon kah hăng drap, ruă akô̆ ƀudah ƀu thâo pit yua kơ ruă tơlang tơkuai ngă drah rô hyu ƀu truh pơ̆ glô, glô kơƀah oxy hăng hơdôm mơnong ngă bơbuă, hơdôm ară drah glô hmâo hơdôm djuai ƀu mut hrom hăng drah kơtak… thơ ƀu djơ̆ kơnong kơ ƀu thâo pit đô̆č ôh mơ̆ ñu ba truh ruă akô̆, huying akô̆ dong. Tơdah tơlơi ƀu thâo pit sui hrơi rơbêh kơ sa blan mơ̆ ƀu hmâo pơplih thơ ƀu thâo pit amra jing tơlơi ruă, bơdjơ̆ nao tơlơi hơdĭp mơda rim hrơi mơng pô ruă lu biă.

Kiăng pơplih tơlơi ƀu thâo pit, neh wa hăng ƀing gơyut tâ̆o hloh lăng glăi mông pit, anih pit khom hơđong, ƀu hang đơi amăng bơyan phang, rơ-ŏt đơi amăng bơyan puih… Khom hơdor bĕ ƀong gơnam ngă pơsuh hlung asơi, tơnap lik kah hăng gơnam hna lu ia rơmă, đạm amăng mông ƀong huă mơmot, bĕ mơñum ia če, kơ phê, gơnam mơñum mơñum ngă ƀu thâo pit. Biă ñu kơnong kơ yua jrao pit lom hmâo tơlơi pơtô brơi mơng ơi ia jrao, yua kơ ƀu klă ôh kơ hơtai, bôh ƀleh, tơdah mơñum lu rơgao đơi amra ba truh ƀu thâo tơgŭ hăng đa ba truh kơ djai.

Kiăng dưi pơplih tơlơi ƀu thâo pit pơhlôm hăng ba glăi bôh tŭ yua, rơngiao kơ bruă đing nao truh hrơi mông hăng anih anom pit, neh wa ăt dưi mơn ruah mă dong hơdôm gơnam ƀong djru ngă ta pit mơ-ak, drah rô klă, hmâo djop drah kơ glô, pơsir oxy hăng mơnong ngă bơbuă kơ glô akô̆. Anai lĕ hơdră pơplih tơlơi ƀu thâo pit pơhlôm kơ djop mơnuih.

Bôh than ba truh phun ngă ƀu thâo pit lĕ yua kơ kơƀah drah nao pơ̆ glô akô̆, yua kơ drah rô ƀu hruaih ba đĭ hăng glô akô̆, yua stress ƀudah yua kơ ƀă kơman juăt bưp hăng mơnuih bơbrah uk tơlang adung, hơdôm mơnuih ruă tơlang tơkuai yua ƀơi anih kuh nao rai hơdôm ŭt tơlang ƀu hruaih… Yua anun kiăng drah rô hruaih tâ̆o hloh ruah gơnam djru drơi jăn ta ngă drah rô klă lĕ Ginkgo Biloba… Hrom hăng Ginkgo Biloba lĕ gơnam ƀing ta ruah tâ̆o hloh hmâo Cao Blueberry hăng jrao djru ngă pơplih tơlơi suaih pral ară drah akô̆ glô, pơgang hlôm hlâo tơlơi ruă ară drah… Rơngiao kơ anun dô̆ kiăng hmâo hơdôm vitamin B1, B2, B6 amra djru ngă ară drah ta hơkrŭ glăi tañ… Yua anun kiăng hơkrŭ ƀu thâo pit, ruă akô̆, huying akô̆ hăng pơhlôm, ba glăi bôh tŭ yua tâ̆o hloh ruah gơnam hmâo hơdôm mơta phrâo lăi anun.

Hrom hăng anun, rim mơnuih kiăng pơjing kơ pô hơdră dŏ dŏng ƀong huă djơ̆, ƀong mơñum djop mơnong ngă bơbuă ruah gơnam ƀong djru ta pit mơ-ak kah hăng asar bơnga sup (črih), hơbơi phun sup, gơnam hmâo omega 3, pơtơi. Hrom hăng pơjing brơi kơ pô pit mơ-ak lĕ djop mơnuih tâ̆o hloh pơhrăm pơpư̆ drơi jăn rim hrơi, ruah hơdră tram tơkai amăng ia, mơñum ia pơđao, ia tơsâu pơđao hlâo kơ nao pit… kiăng kơ djru ta pit mơ-ak./.      

Siu H’ Prăk: Pô pơblang