VOV4.Jarai - Amăng tơlơi hơdip sit nik, hơdôm gơnam tui gru grua djuai ania anun lĕ: eng ao buh amăng hrơi ngui ngor …arăng yua bơnal mrai mơñam abăn ao tui gru grua kual Dap kơdư hơmâo lu mơnuih kah hăng tuai čuă ngui mơng ataih mă yua. Hăng anai lĕ tơring čar hơmâo lu gru grua yôm phara kar hăng ƀơi Gialai, bruă akŏ pơjing sa hrơi kiăng kơ pioh pơpŭ gru grua djuai ania Jarai, Bahnar lĕ bruă yôm phun kiăng pơgôp pơđĭ kyar bruă mơñam abăn ao lăi phara hăng djă pioh gru grua pơkra pơjing gơnam tam hnun mơn.

Amăng thun blan laih rơgao, amăng plang pôr pơhing hơmâo lu tơlơi čih lăi nao kơ ƀing mơnuih, biă mă ñu lĕ ƀing hlăk ai đing nao biă mă bruă djă pioh hăng lăi pơthâo gru grua yôm phara mơng djuai ania Jarai, Bahnar amăng bruă đing nao ngă yôm dong eng ao djuai ania pô. Pơhmutu anun lĕ amai Rmah H’Tuyết ( dŏ ƀơi ƀut plơi 10, tơring kual Phú Thiện, tơring čar Gialai) djă pioh na nao bruă mơñam abăn ao tui djuai ania pô hăng lu mơta eng ao hiam phara.

Nai Tưih (dŏ ƀơi plơi Dur, să Glar, tơring glông Đak Đoa, tơring čar Gialai) lĕ mơnuih abih pran jua kiăng pơđĭ kyar gru grua djuai ania pô, lĕ mơnuih čoh pơplih phrâo lu eng ao mơng bơnal mơrai djuai ania pô lăng hiam, lăp djơ̆ hăng tơlơi kiăng tui ră anai …Rĭm čô mơnuih hăng bruă mă phara, samơ̆ ƀing gơñu lêng djru djă pioh eng ao tui gru grua djuai ania pô. Tơlơi anai pơdah tơlơi pơmĭn, gơgrong mơng ƀing gơñu amăng bruă djă pioh, lăi pơthâo gru grua djuai ania pô.

Hơdôm eng ao ƀơi kual Dap kơdư hơmâo lu mơnuih kiăng yua

 Sit biă ñu, hơdôm gơnam tui gru grua djuai ania anun lĕ: eng ao…čoh mơñam mơng bơnal mrai djuai ania ƀơi kual Dap kơdư hơmâo lu mơnuih kah hăng tuai mơng ataih čơkă mă. Anai brơi ƀuh tơlơi yôm mơng eng ao djuai ania ƀiă. Tui anun, hơdôm gơnong bruă, anom bruă bơdjơ̆ nao kiăng đing nao djru brơi kiăng kơ pơgôp djă pioh hăng pok prong bruă mơñam abăn ao mơng djuai ania pô, ƀu djơ̆ kơnong amăng bruă mơñam abăn ao đôč ôh mơ̆ ăt hơmâo lu bruă pơkra pơjing gơnam tui gru grua pơkŏn anun lĕ: mơñam hơkă rô, trah rup kyâo.

Amăng rơnuk lu mơnuih yua plang internet ră anai, amuñ pơhiăp nao rai yua kơ hlơi hlơi lêng kơ hơmâo măi telephôn thâo rơgơi yua anun bruă lăi pơthâo gơnam tam mơng ƀon lan amuñ biă mă, amăng anun hơmâo gơnam tam tui gru grua amra tañ ba hyu djop anih. Yua anun, bruă mơñam eng ao, mơñam hơkă rô amra jai hrơi pơđĭ kyar, anai lĕ tơlơi čang rơmang mơng rơnuk hlăk ai djuai ania Jarai, Bahnar pơgi kơdih anai.

Tơlơi čih mơng thạc sỹ Hoàng Thị Thanh Hương kơ “Hơdră pơjing hăng pơđĭ kyar mơnuih thâo mơñam abăn ao ƀơi tơring čar Gialai” hơmâo dưm amăng plang pơhing bruă mă mơnuih ƀon sang phrâo blan 3-2021, brơi ƀuh hơdôm hơdră mơ̆ pô čih kiăng kơ pơđĭ kyar bruă mơñam abăn ao kah hăng pơđĭ kyar mơnuih thâo mơñam abăn ao, anai lĕ ƀing thâo rơgơi, ƀing hlăk ai hor djă pioh gru grua djuai ania pô, laih dong hơmâo tơlơi rơkâo phrâo kiăng pơgôp pơđĭ kyar mơñam abăn ao ƀơi kual Dap kơdư amăng tơring čar.

 Blung hlâo, hăng ƀing rơgơi kơhnâo, ƀing hlăk ai hor mơñam abăn ao, čoh eng ao kiăng kơ djă pioh na nao hrơi pioh (pơplông ngui ngor kiăng kơ djă pioh gru grua djuai ania pô…) kiăng kơ ƀing gơñu dưi pơdah tơlơi thâo rơgơi, laih dong dưi pơbưp nao rai, pơlăi nao rai tơlơi găn rơgao kơplah wah ƀing hlăk ai hăng ƀing rơgơi kơhnâo. Ƀing mơnuih dưi tŭ mă gru grua djuai ania mơng ơi yă, lĕ ƀing mơnuih djuai ania Jarai, Bahnar glăk dŏ hơdip amăng plơi pla kiăng gơgrong hăng dong yua bruă pơđĭ kyar bruă mơñam abăn ao, čoh eng ao tui gru grua djuai ania pô mơng bruă mơñam eng ao brơi mơnuih amăng sang anŏ blung a. Hăng ƀing mơnuih apăn bruă amăng plơi pla, bruă čoh mơñam eng ao tui gru grua djuai ania pô ƀu djơ̆ kơnong pioh buh amăng hrơi ngui ngor, ngă yang rơbang amăng plơi pla đôč ôh mơ ăt anai lĕ eng ao pioh buh lơ̆m nao mă bruă (sa hrơi ha wŏt hrơi tơjuh) kiăng kơ pơgôp djă pioh hăng pơpŭ gru grua djuai ania pô.

Amăng “Rơwang hrơi tơjuh pioh pơpŭ kơ ao dai” laih rơgao, adơi amai amăng tơring čar Gialai ngă tui abih pran, kiăng kơ pơpŭ rah hăng pơ-ư pơ-ang mơng mơnuih ƀon sang Việt Nam hăng eng ao djuai ania pô. Yua anun, hăng tơring čar hơmâo lu gru grua yôm phara kar hăng ƀơi tơring čar Gialai bruă akŏ pơjing sa hrơi pioh pơpŭ eng ao djuai ania Jarai, Bahnar ăt lĕ hơdră lăp djơ̆ kiăng pơgôp pơđĭ kyar bruă mơñam abăn ao lăi phara hăng bruă pơkra pơjing gơnam tam tui gru grua djuai ania ƀiă hnun mơn.

Siu Đoan: Pơblang