VOV4.Jarai-Hăng nua yom phara, ia tơsâo bê ră anai lu mơnuih hor blơi mơ`um biă mă. Hrom hăng anun, lu thun rơgao nua a`ăm mơnong bê đ^ ăt ngă hơđong tơlơi bơwih [ong huă kơ mơnuih rông bê mơ\n.

 

Pơđ^ tui ano\ gêh gal glăk hơmâo ră anai, tơring ]ar Kontum pơđ^ kyar kơtang bruă rông bê pioh djet ia tơsâo, pok jơlan phrâo kơ bruă ]em rông [ơi tơring ]ar anai.

 

Anih rông bê djet ia tơsâo Măng Đen mơ\ng kông ty pơ]ruh ngăn pơkra ia jrao hăng pơkra mơnong [ong huă Măng Đen [ơi tơring glông Kon Plong, tơring ]ar Kontum hơmâo 8 rơbâo drơi bê rông pioh djet ia tơsâo đô].

 

Anai le\ anih rông bê pioh djet ia tơsâo prong hloh [ơi dêh ]ar ta, djuai bê, ană blơi mơ\ng dêh ]ar Australia hăng Prang ba glăi rông mơ\ng thun 2015. Phrâo anai, anom bruă anai ]ơdơ\ng hơmâo gơnam s^ mơdrô pơkra rai mơ\ng ia tơsâo bê, lu mơnuih blơi yua hor biă mă.

 

 

 Rông bê djet ia tơsâo ngă tui boh thâo măi mok [ơi

         Anih rông bê pioh djet ia tơsâo Măng Đen

           

 

Nai prin tha kơhnâo kơhnăk kơ mơnong [ong jơman đ^ pran mơ\ng hlô mơnong, Nguyễn Thị Mùi, pô kơsem min blung a amăng bruă blơi ană bê mơ\ng dêh ]ar ta] rơngiao glăi rông [ơi Kontum brơi thâo, tơ tă anai, anih rông bê djet ia tơsâo Măng Đen glăk ngă pô pơdjuai  ană bê djet ia tơsâo klă hloh mơ\ng jar kmar.

 

Bruă pơdjuai lar pu\ bê kiăng lu hăng s^ ană bê pioh kơ mơnuih [on sang amăng tơring ]ar rông glăk ngă tui:

 

‘’{ing gơmơi blơi pơmut 3 wơ\t. Tal sa le\ blơi 700 drơi ană bê ngă djuai. Tal dua 1.800 drơi ană bê hăng tal klâo le\ 2000 drơi.

 

{ơi anai, hơmâo djop mơta djuai bê yom, hin dưi djet ia tơsâo. Hơmâo djuai kơnong mơ\ng 5-7 drơi đô] blơi glăi pioh pơdjuai lar tui.

 

Hơmâo djuai hlong ba glăi rông djet ia tơsâo mơtam, kah hăng djuai bê Saanen, Alpine anun.

 

Truh ră anai, bruă wai lăng, ano\ tu\ yua kơ tơlơi bơwih [ong huă mơnuih mơnam, ano\ gêh gal ayuh hyiăng anih hơdip jum dar kơ djuai bê anai klă soh’’.

 

                                                                                                                                                        Wai lăng ]em rông ană bê do\ anet

           

 

Tui hăng Kơ-iăng nai tha prin-nai prin tha Đinh Văn Bình, pô kơsem min lu kơ bruă rông bê, khua hơđăp anom kơsem min rông Bê hăng Pai, gah Ding jum Bruă hmua hăng Pơđ^ kyar plơi pla, `u tom ngă bruă 30 thun kơsem min djuai hlô mơnong rông anai brơi thâo, pơkă hăng djuai hlô mơnong rông pơko\n, rông bê gêh gal hloh laih anun anih s^ mơdrô ia tơsâo bê ră anai lu.

 

Bruă tơring ]ar Kontum hăng anom bruă s^ mơdrô anai pơphun pok prong bruă rông bê djet ia tơsâo le\ sa anăp ngă bruă amra ba glăi boh tu\ yua prong biă mă kơ bruă ]em rông hlô mơnong:

 

‘’Bê phara hăng hlô mơnong [ong rơ\k pơko\n, bê [ong rơ\k, hla kyâo, a`ăm pơtam lêng kơ ano\ rơgoh soh `u [ong.

 

Rơ\k le# trun pơ lo\n le\ bê [u [ong ôh, tơdah đôm [ơi rang atur sang anih rông `u le\ `u [ong.

 

Bê hơdip [ơi anih rơgoh biă mă, yua anun ia tơsâo bê hiam hăng yom mơ\n, hơdjă pioh kơ mơnuih mơ`um ia tơsâo bê.

 

 Ia tơsâo bê jơman đ^ pran biă mă pơkă hăng ia tơsâo rơmô laih anun [iă bơkơnar hăng ia tơsâo mơnuih.

 

Ia tơsâo bê jơman biă brơi ]ơđai mem, kơ [ing tha rơma hăng [ing duăm ruă mơ`um kiăng ta` hơmâo pran.

 

Ră anai, mơnong [ong mơ\ng ia tơsâo bê Việt Nam ta, arăng s^ mơdrô lăi ia tơsâo bê samơ\ ia tơsâo bê along mơtam le\ [iă đô]’’.

 

{uh rơđah bruă rông bê djet ia tơsâo [ơi Kontum le\, r^m hrơi sa drơi bê djet mă ia tơsâo mơ\ng 3 lit truh 3 lit ha mơkrah. Hơmâo bê ania prong sa hrơi djet truh 6 lit.

 

Nua s^ mơdrô sa lit mơ\ng 70 rơbâo truh 100 rơbâo prăk ră anai, [uh hơmâo prăk biă mă rông bê djet ia tơsâo.

 

{ơi tơring ]ar Kontum kiăng pơđ^ kyar bruă rông bê djet ia tơsâo, gong gai kơnuk kơna khom ngă gêh gal kơ anom bruă s^ mơdrô, bơwih [ong rông bê hơmâo anih, lo\n prong rơhaih rông bê hăng ngă hră tuh pơ alin amu` hloh. Gah anom bruă s^ mơdrô le\ khom gơgrong ba ngă pô djru kơ mơnuih ngă hmua rông bê lu tui.

 

Anih djet ia tơsâo bê hăng măi

 

 

{ơi anăp le\ kông ty pơ]ruh ngă pơkra jrao hăng mơnong [ong Măng Đen hơmâo ngă hrom mơnuih ngă hmua [ơu dua boh tơring glông Kon Plong hăng Kon Braih pla 100 hektar đang rơ\k hăng pla kơtor pioh rông bê.

 

Anom bruă s^ mơdrô amra blơi rơ\k hăng phun kơtor rông bê laih anun jao ană bê hăng pơtô brơi hơdră ]em rông bê kơ mơnuih [on sang rông bê djet ia tơsâo.

 

Thạc sĩ gah bruă pơjrao hlô mơnong, Hoàng Như Thành, pô wai lăng đang rông bê djet ia tơsâo Măng Đen, kông ty pơ]ruh ngăn pơkra ia jrao hăng mơnong [ong Măng Đen, brơi thâo:

 

‘’{ing gơmơi pơdjuai pu\ bê hlô mơnong yom hăng pơđ^ kyar, ngă hrom mơnuih ngă hmua pok prong anih ]em rông, ngă đang war rông pơprong.

 

Djru hrom brơi ană bê ngă djuai, pơtô hơdră ]em rông laih anun blơi ia tơsâo bê mơnuih [on sang s^ glăi. Bruă phun pơjing mơnong [ong s^ mơdrô hiam kơ arăng blơi’’.

 

Amăng hơdôm thun pơ anăp tơring ]ar Kontum pơkă tơhnal pơđ^ kyar rông bê năng ai 100 rơbâo drơi.

 

Hăng boh tu\ yua [uh laih, bruă rông bê djet ia tơsâo jing sa anăp ngă bruă phrâo tơring ]ar anai glăk ngă, hơmâo lu sang bruă s^ mơdrô ăt kah hăng mơnuih ngă hmua gleng nao hăng tuh pơ alin.

Nay Jek: Pơblang hăng pôr