VOV4.Jarai – Phrâo pơ phun bơyan hơjan samơ\ [ơi tơring ]ar Kontum hmâo laih 2 mơta tơlơi ruă măt tơdơi kơ [ong bơmao dlai ngă 8 ]ô mơnuih khom ba nao pơ\ sang ia jrao pơjrao ta`. Tơlơi anai sit `u amra do# hmâo dong tơdah m[s ăt do# djă pioh tơlơi phiăn juăt hyu pe\ bơmao hăng [o\ng bơmao kah hăng ra anai. Tơlơi ]ih mơng pô hyu mă tơlơi pơhing phrâo gah ]ra\n hơdră lăi nao kơ tơlơi anai.

            Tơdơi kơ hơdôm tal hơjan ako# bơyan, hrim hrơi sit mu\t amăng dlai [u dah nao pơ\ đang hmua, ayong A Sủi [ơi plơi Kon Năng, să Đak Choong, tơring glông Đak Glei leng kơ pe\ ba glăi hơdôm mơta phun bơmao mơ\ `u [uh [ơi kơtoai jơlan rô rơbat. Yua kơ tơlơi hơd^p mơda sang ano# tơnap tap mơnong [ong huă kơ[ah, laih anun [u dưi pla mă a`ăm [ong anun a`ăm bơmao jing yôm phăn biă amăng mông [ong huă mơng sang ano# A Sủi: “Nao mă bruă măng dlai [uh le\ pe\ ba glăi. {u hmâo a`ăm hla rok pe\ ba glăi [ong. Brơi yă tha hlâo dih thâo krăn bơmao hơpă ta dưi [ong, bơmao hơpă [u dưi [ong le\ ta lui, bơmao hơpă dưi [ong le\ sang ano# hơbai [ong”.

            Hơdră kiăng thâo krăn bơmao măt hă [u măt ră anai mơng m[s le\ hluai tui tơlơi găn gao. Ayong A Ốc, [ơi plơi  Măng Mô, să Măng Cành, tơring glông Kon Plông brơi thâo, mơng do# ane\t `u dưi hmâo ơi yă, am^ ama pơtô brơi hơdră hyu dlai ruah pe\ bơmao ba glăi [ong: “Bơmao dưi hmâo ơi yă [ong mơng hlâo laih, anun thâo krăn hơ[ơi bơmao dưi [ong hăng [u dưi [ong, tơdah [u thâo rơđah le\ [u khin pe\ ba glăi [ong ôh. Bơmao [ong le\ lom phun hla `u ]i đăh thơ kah hăng đon anun, bơmao măt `u tui anun mơn, samơ\ [ơi to\ng krah `u le\ ju\ [u dah mriah hơhur le\ bơmao măt”.

            Tui anun mơn hmâo sa bôh nik le\ [u djơ\ hlơi hlơi leng kơ hmâo djop tơlơi găn gao hăng hmâo tơlơi hơđong pran ]i kiăng pioh huăi hwal amăng bruă pe\ ba glăi [ong. Tơdơi kơ [ơi plơi Măng Mô amăng thun 2013 yua kơ [u thâo krăn rơđah bơmao măt, ayong A Bro pẻ\ ba glăi hơbai a`ăm pioh huă hăng asơi yang hrơi do\ng le\ ruă măt hăng hlong djai amăng mơguah hrơi tơdơi. Tui hăng ơi A Ninh, Khoa Jơnum min m[s să Măng Cành, tơhnal amra ruă măt yua kơ [ong bơmao dlai le\ prong biă: “Sui hăng anai neh wa ta ăt thâo mơn hơ[ơi bơmao măt hăng bơmao [u măt, khă hnun hai rơnuk tơdơi anai ara\ng ăt [u thâo rơđah mơn anun le\ bơmao măt hăng bơmao [u măt, yua anun `u bơdjơ\ nao truh tơlơi suaih pral mơng m[s”.

Kah hăng [ing gơmơi hơmâo lăi truh laih, [ơi tơring ]ar Kontum, kơnong yăp lăng mơng rơnu] blan 5 truh ră anai, hơmâo 2 wơt laih tơlơi truh măt ruă yua kơ [o\ng bơmao glai, ngă rai 5 ]ô mơnuih ama\ng sang ano\ [ơi plơi Nu\ Vai, să Đak Kroong, laih anun 3 ]ô mơnuih ama\ng sang ano\ [ơi plơi Ri Met, să Đắc Môn hro\m [ơi tơring glông Đắc Glei ba nao pơ\ sang ia jrao pơjrao ja]. Bưng băi h^ 2 wơt tơlơi truh măt [o\ng bơmao glai, huăi ba truh tơlơi djai ôh. {ơi ana\p  tơlơi truh măt ruă yua [ô\ng djơ\ bơmao glai. Pô mă tơlơi pơhing gah jơlan hdră gơnam [o\ng huă hiam hdjă, hơmâo tơlơi ră ruai hăng ơi ia jrao Chuyên khoa 1 Hoàng Chí Trung, khua g^t gai ano\m  gơnam [o\ng huă hiam hdjă  tơring ]ar Kontum kơ tơlơi anai. }ang rơmang mơng tơlơi ră ruai anai, ơi Pang yă Dôn ha\ng neh met wa, [ing gơyut thâo hluh tơlơi pơhing, kiăng thâo bơmao glai pioh [o\ng hơmâo tơlơi rơnuk rơnua hloh.

Tơ`a: Rơkâo kơ ơi ia jrao Hoàng Chí Trung, khua g^t gai ano\m gơnam [o\ng huă hiam hdjă tơring ]ar Kontum, ơi ia jrao lăi lăng hiư\m pă tơlơi ba rai ruă măt mơng bơmao glai [ơi tơring ]ar Kontum?

Ơi ia jrao Hoàng Chí Trung: Djơh ha\ng [ơi kual }ư Siăng anai, rơnu] blan 4, ako\ blan 5 hrim thun, truh kơ hjan le\ rah tal blung hơmâo lu bơmao ]a\t đ^. Ama\ng hơdôm hrơi blan anai, neh met wa, boh nik `u neh met wa djuai ania [ia\ [ơi kual ataih braih kơbưi pơ phun nao ngă hơmua pla pơdai. Ara\ng juăt do\ đom glăi [ơi hơmua pơdai. Tơdang do\ glăi pơ\ hơmua kah ha\ng anun, gơnam [o\ng huă do\ pơ\ hơmua anun le\ bơmao glai. Tơlơi ruah pe\ mă bơmao măt ha\ng bơmao hiam le\ hasa tơlơi tơnăp tap bia\ ma\.

Tơ`a: Kiăng thâo bơmao măt ha\ng bơmao huăi măt mơng neh met wa thâo pe\ yua bơmao huăi măt [o\ng hiư\m pă `u?

 Ơi ia jrao Hoàng Chí Trung: Tui ha\ng tơlơi ksem pơmin lăng mơng Ding jum ia jrao, laih anun sang bruă pơgăn tơlơi măt ruă kơnuk kơna ta, ră anai  [ơi kual }ư\ sia\ng lăi hjăn, tar [ar dêh ]ar ta lăi hro\m hb^t, hơmâo mơng 50 – 100 mta bơmao, ama\ng anun hơmâo lu bơmao glai măt ruă. Tui anun kiăng neh met wa pơs^t thâo bơmao hpă măt, bơmao hpă hiam, huăi măt ăt tơnăp thâo bia\ ma\ yơh. Yua dah  ăt hơmâo mơn bơmao hlâo adih neh met wa pe\ ba glăi [o\ng huăi măt ruă ôh. Ăt ama\ng hrơi blan anai mơn, [ơi kual anun ara\ng pe\ [o\ng `u le\ ruă măt. Yua dah bơmao anun  ]a\t đ^ hơmâo eh hlô glai, arong aro] [o\ng mơng bơmao anai nao [o\ng truh bơmao pơ\ kon, `u ba ia măt mơng bơmao anai truh kơ bơmao pơ\ kon, tui anun kiăng thâo `u le\ tơnăp bia\ ma\. Pơtă pơtăn brơi neh met wa, hiam hloh kho\m tơ`a lăng mnuih juăt thâo, tơlơi pe\ [o\ng bơmao hlâo adih, [o\ng bơmao lu wơt laih, huăi hơmâo tơlơi măt ruă hget ôh. Ta thâo s^t nik bơmao anai hlâo adih [o\ng `u huăi măt rua\ ôh, ră anai ta pe\ [o\ng `u, [u dưi [o\ng lăng ôh bơmao anun. Dua dơng le\ ana\m pe\  [o\ng bơmao phrâo bluh đ^ do\ mơda, aka\ thâo bơmao anun măt ruă ha [u măt ôh. {u dưi pe\ [o\ng ôh bơmao tha laih, yua dah bơmao tha le\ hơmâo lu gơnam măt ruă, Ăt kon [o\ng lơi bơmao tha, yua dah `u hơmâo lu gơnam măt.

Tơ`a: Ơi ia jrao dưi lăi ta pơjrao hiư\m pă, tơdah hơmâo sang boh ano\ [o\ng djơ\ bơmao măt ruă?

Ơi ia jrao Hoàng Chí Trung: Tơdah neh met wa [o\ng djơ\ bơmao, mưn lăng ruă kian, ruă hlung, [udah hao pơtah, bruă ngă tal blung yua ]ơđeng khuek, [udah yua blâo mơnu\  ]ut nao ama\ng kong đok, kiăng gơmam [o\ng hua\ mơng hruh asơi pơtah abih gah rơngiao. Tơdah tơbia\ abih gah rơngiao le\, ia măt amra hro\ tui h^, amra dưi suaih mơtăm yơh tơlơi ruă măt anun. Tơdơi kơ anun ba abih băng mơnuih măt ruă anun, ha\ng mơnuih aka\ ruă măt nao pơ\ sang ia jrao giăm hloh, kiăng pơjrao hơmao. Ama\ng tơlơi pơjrao `u [ơi sang ia jrao klă hloh, tơdah hơdôm mơnuih măt rua\ anun kraih đơi kho\m ba nao pơ\ sang ia jrao  prong [ơi tơring ]ar, yua dah [ơi anai hơmâo tum djo\p măi mok, ia jrao hiam, kiăng hơmao pơjrao, ana\m pioh glăi ôh hdôm mơnuih măt ruă anai [ơi sang ia jrao să, tơring glông.

Bơni kơ ih lu ơi ia jrao ama\ng tơlơi ră ruai anai ho\!

                                    Siu H’ Prăk – Rơluch Xuân: Pô ]ih hăng pôr