ANO$ PHRÂO }I KUĂL LO|N NINH LOAN

Ataih mơ\ng ano\m phun tring glông Đức Trọng, tring ]ar Lâm Đồng rơbeh 30 km, să kuăl ataih, kuăl asue\k Ninh Loan glăk pok brơi lu arăt jơlan hiam pơtruh pơ djo\p plơi pla, [ôn [u\t, jơlan tơkuh nao rai hlo\ng truh pơ r^m blah đang hmua pla pơjing, pơjing rai pran kơtang pơtrun pơhro\ tơlơi rin rơpa hmar laih anun hơđong kjăp [ơi anai.

Tui hăng Khua git gai Ping gah ngă rah khua git gai bruă ako\ pơdo\ng kuăl plơi pla phrâo să Ninh Loan, ơi Phạm Đắc Tuấn, gơmơi đuăi nao rôk tui jơlan tuh kơsu go\ dro\ng soh, jơlan man hăng bêtông nao truh pơ anih ngă hmua pla pơjing, anih yom phun kơ să. Djo\p jơlan lêng kơ rơhaih laih anun hiam klă soh, rơdeh  prong dưi nao truh tơl pơ anăp sang, lan sang, truh pơ hmua đang. Khua git gai să Ninh Loan ju\ yap jơlan glông nao rai amăng să ră anai, hơmâo dua arăt jơlan phun pơtruh nao rai [ơi să, ano\ glông `u truh kơ 12 km, dưi tuh go\ dro\ng hăng kơsu soh đô], 12 arăt jơlan nao rai amăng plơi pla, jơlan nao pơ hmua đang abih bang ano\ glông ataih 17 km, ăt dưi ngă hăng bêtông simăng mơn, djơ\ hăng ano\ pơkă mơne] phrâo mơ\ng Ding jum wai lăng jơlan glông hăng pơdu\ pơgiăng dêh ]ar ta pơtrun laih anun jơlan lo\n ]uk pơkra pơhiam tui hăng hơnong pơkă kơ jơlan nao rai amăng plơi pla. Biă mă `u, dơ\ng mơ\ng thun 2011, lơm ]ơdong ngă tui ano\ pơtrun kơ bruă ako\ pơdo\ng kuăl plơi pla phrâo truh ră anai, să Ninh Loan hơmâo pơ alin rơbeh 38 klai 700 klăk prăk pioh ]uk pơkra phrâo hăng ming pơkra glăi ring bruă jơlan glông nao rai phun kah hăng : 4,4 km jơlan tuh go\ dro\ng, jơlan phun, pơkra glăi 7 km jơlan nao rai amăng plơi pla, ngă hăng simăng bêtông amăng plơi.  Amăng anun, tơlơi gum djru mơ\ng mơnuih [ôn sang pơ ]ruh hăng prăk, lo\n đang pioh ]uk jơlan, hrơi bruă yap hăng prăk truh kơ 4 klai 500 klăk prăk laih anun pơ ]ruh ngăn pơ alin truh kơ 1 klai 800 klăk prăk.

{ơi akiăng jơlan prong phun, gơmơi weh nao ]uă sa boh sang ngă hăng mơnil rơhaih truh kơ 1.700 met ka rê, arăng pla a`ăm tui  hăng mơne] phrâo ia rơgơi [ơi plơi Ninh Thái, să Ninh Loan. Pô hmua đang, ơi Phạm Văn Tụ, brơi thâo, amăng ha thun rơgao, sang ano\ `u pơhrui glăi hơmâo năng ai `u 100 klăk prăk, prăk kơmlai s^ a`ăm mơ\ng sang mơnil anai. Ơi Trần Ngọc Năm, Khua khul mơnuih [ôn sang ngă hmua să Ninh Loan brơi thâo:

Jơlan phrâo hơmâo laih, anun yơh huăi bơngo\t  kơ bruă pơdu\ pơgiăng gơnam tam mă bruă, ba kmơ\k proai truh pơ hmua. Jai kraih huăi bơngo\t kơ bruă pơdu\ pơgiăng boh troh gơnam đang hmua nao pơ ataih. Ră anai, hơmâo lu mơnuih blơi gơnam boh troh đang hmua, pơsoa blơi đ^ rai rơdeh prong, blơi gơnam  tơl pơ đang mơtam, blơi a`ăm pơtam, blơi bơnga sang ano\ ơi Tụ lăi hơja\n, lu sang ano\ mơnuih [ôn sang ngă hmua [ơi să Ninh Loan lăi hro\m…

Mă mơ\ng thun 2011 pơ hlâo adih, sang ano\ ơi Tụ pơhrui mă mơ\ng bruă ngă hmua pla pơjing [u lu ôh, yua r^m thun kơnong pla hơdôm djuai a`ăm pơtam boh troh kah hăng tơđar đô]. Tơdơi kơ klâo thun hăng anai, dơ\ng mơ\ng hơmâo tơlơi pơtrun mơ\ng Sang bruă ping gah să Ninh Loan pơkă kơ bruă pơđ^ kyar  đang hmua tui hăng mơne] phrâo ia rơgơi, Jơnum min mơnuih [ôn sang să ngă hro\m lu khul mơnuih mơnam mut phung bruă kơđi ]ar amăng să, lông pơjing hơbo# ngă hmua pla pơjing, lăng gêh găl hăng ano\ hơmâo laih hlâo, mơ\ng anun jak iâu mơnuih [ôn sang pok prong đang hmua pla pơjing, tui hăng ano\ gêh găl amăng sang ano\ pô. ơi Tụ jing sa amăng hơdôm sang ano\ pô ngă hlâo, man pơdo\ng sang mơnil, dưm troă đing pruih ia amăng lăm, pruih mă hơjăn tui hơdră phrâo mơtam [ơi să Ninh Loan, rơnoh prăk pơ alin abih tih 100 klăk prăk. Pla pơblih nao rai jeh djuai mơnong pla, pla a`ăm, pla bơnga tui hăng hơdră mơ\ng [ing mơnuih rơgơi bruă đang hmua tring ]ar, tring glông hăng [ing ngă bruă pơsur tơlơi ngă đang hmua [ơi să pơtô, hlâo kơ sang ano\ `u pơhrui glăi sa thun 100 klăk prăk, gơ`u pla pơhang mih, sang ano\ ơi Tụ pơhrui glăi lu hloh kơ bruă  ruah jeh pla pơko\n amăng sa blah đang juăt pla bơnga cẩm chướng, rơtă phun hre\ mơ\ng dêh ]ar Japan….

Mơnuih [ôn sang ngă tui mơne] phrâo ia rơgơi amăng bruă hmua laih anun ăt jing sa ]ô mơnuih hur har pơtrut lu sang ano\ pơko\n ngă tui hơdră phrâo, sang ano\ gơ`u hơmâo ngă laih, laih anun pok prong [ơ [rư\ đơ đam đang hmua pla jeh djuai boh troh hơmâo rơnoh yom, noa đ^ kơnong sa blah đang đô] samơ\ pơ hrui glăi lu prăk hloh. Him lăng truh abih thun 2014 anai, đơ đam să Ninh Loan amra pla truh 3 ektar đang a`ăm pơtam, bơnga, pơhang mih, tơrong mơsăm…dưi pla hro\m amăng đang ngă sang mơnil dưm troă đing ia rô, pruih mă hơja\n hăng măi, bi hơdôm hơdră pơjing ging hnu\m amăng đang ngă hăng kơdu\ng kơsu, hơ`ôl kiăng pơgang arong aroa] pơ]ram đ^ mơ\ng lo\n. Hơmâo tơlơi gum djru, ngă gêh găl brơi mơ\ng sang bruă ping gah,  gong gai kơnuk kơna să Ninh Loan, truh ră anai, hơdôm sang ano\  mơnuih [ôn sang anai tu\ ư pơtum hro\m hơb^t mă bruă, pơjing sa khul pioh anăp nao kơ bruă pơjing gơnam tam boh troh đang hmua sa hơnong, ba s^ mơdrô ha anih hơđong kjăp tui hluai r^m bơyan lêng kơ hơmâo  gơnam s^ mơdrô soh. Hăng tơlơi pơblih phrâo djơh hăng anai, să Ninh Loan, glăk pơđ^ tui hơnong pơtrun tơlơi [un rin hmar biă mă, thun 2011 hơmâo rơbeh 6%, truh thun 2014 anai trun do\ rơbeh 3% hơnong [un rin. Hơnong pơhrui glăi r^m ]ô mơnuih mă bruă sa thun [ơi să Ninh Loan yap dưm dưm lu biă mă truh kơ 27 klăk prăk thun 2011, thun anai đ^ truh 38 klăk prăk laih anun him lăng thun 2015 dưi pơ hrui truh kơ 40 klăk prăk. Ră anai, hơnong pơ hrui mơ\ng r^m ]ô mơnuih [ơi să Ninh Loan sa amăng 17 mơta tơlơi pơkă kơ kuăl plơi pla phrâo dưi ngă laih, 2 mơta tơlơi pơtrun do\ glăi glăk ngă pơgio\ng h^ truh rơnu] thun 2014 anai./.