VOV4.Jarai - Ngă hiưm pă pioh brơ kian ma\ trơi? Kian trơi kah, ako\ glô ma\ bơnga]....Anai le\ tơlơi pơmin tha plơi ơi A Gin, khua g^t gai ano\m ping gah tal blung să Rờ Kơi, tring glông Sa Thầy, tring ]ar Kon Tum.

            Tơlơi tru\n mơng ako\ ]ư\ gleh glăn tơnăp tăp bia\ ma\ mơnuih [ôn sang Hà Lăng (să Rờ Kơi, tring glông Sa Thầy, tring ]ar Kon Tum), wơt dah rơbeh 35 thu\n ha\ng anai laih, ăt do\ hdơr na nao ama\ng ako\ lu mơnuih. “ Găn gao tơlơi [ua\n”, mơng ơi yă đưm, kiăng hơmâo tơlơi hd^p hrơi anai, [u hơmâo hlơi ôh wơr b^t  tơlơi hgum gôp mơng tha plơi ơi A Gin, mơnuih g^t gai ano\m ping gah tal blung ama\ng să anai.

            Dr^t druai am^ ama `u mơng anet 14 thu\n, do\ ha\ng me\t `u gleh glăn tơnăp tăp bia\.  AGin đuăi do\p mơng sang ano\ nao hduah hkru\ ta. Rơnu] thu\n 1970, `u jing h^ đại úy, A Gin “ Jơnum ha\ng neh met wa, ]rông sai tơlơi yôm, Tru\n rai mơng ]ư\ pơdơng plơi pla tui ha\ng jơlan hdră mơng kơnuk kơna...”, Hmư\ khua g^t gai ano\m ping gah pơhiăp, hlăk mơ`u\m [o\ng tơpai ik ak, pu\ng kơ rơ iăt mtăm. Tru\n mơng ako\ ]ư\ ta hmư\ hual mơn hă? Mơng đưm dih lo\n hd^p brơi mơnuih [ôn sang Hà La\ng [ơi kơ ]o\ng ]ư\ dih laih. {ơi yu\ dih lo\n atâo. Khua g^t gai Ping gah kiăng ba mơnuih [ôn sang nao do\ anih anih djai ha\? Do\ hơmâo hdôm rơtuh ]ô mơnuih kian do\ rơpa. Hơmâo mơnuih pơhiăp djik djak dơng wa\....

            Tơguan abih ba\ng mơnuih rơ ơ\ pran jua, tu] rơnu] `u khua g^t gai ping gah dơ gu\ đ^ pơhiăp. “ A Gin tơ`a lăng anai: Đưm dih neh met wa đua\i tui hkru\, djơ\ mơn, kiăng kơ mơak hloh mơn? Tru\n nao pơ\ yu\ dih, hơmâo rơdeh pro\ng pơgiang gơnam truh pơ\ sang, truh pơ\ plơi pla, hơmâo apui lơtrik bơnga], hơmâo Tivi lăng, hơmâo jơlan neh met wa hyu ngui, tui anu\n mơak hloh, [udah kah ha\ng pơja do\  do\p ama\ng ]ư\, [udah pioh kah ha\ng anai mơak hloh?

            Laih anu\n rơ iăt dơng, hlăk do\ pơru\ng pơra\ng pung kơ rơ iăt glăi dơng... Tơdah anu\n ta lông ngă soh glăi tơlơi phiăn ơi ya\ ta đưm anai? “ Hlăk anu\n ta pơhiăp lăng đô], kơ abih ba\ng mơnuih hmư\ tui mơn, kiăng abih ba\ng mơnuih pu\ đua\i plơi, bơ kơ tơlơi apui lơtrik, jơlan nao rai tơlơi pơmin do\ ataih bia\ ma\. Kah ha\ng ơi ya\ ta pơmin dong pơdai glông  hơmâo dưm ha\ng tơku kơbau” – Tha plơi A Gin klao đô]. Dah anu\n ta kho\m nga\ yơh! Tru\n mơng ako\ }ư\  aka\ hmao pơđao anih do\ ôh, ana\ plơi pla ngă pơru\ng pơra\ng đ^. Apui lơtrik aka [uh ôh, lon glai ko\n hơmâo lơi pioh ngă hơmua pla pơdai anai.

            Wơt glăi pơ\ ]ư\ [u dưi, do\ glăi le\ rơpa. Ba truh tơlơi anai tơlơi soh le\ ơi A Gin! Rim boh plơi pla pơ iă kah ha\ng go\ htuk ia, klâp kơna\p. Hơmâo pô le\ kiăng hduah pơdai tha plơi A Gin, yua hil đơi. “ Bruă kah ha\ng anu\n sul gul le\ djai yơh, kho\m hduah kat toh lui yơh”. Pơmin lu jơlan. A Gin [uh brua\ tal blung le\ kho\m hơmâo kian trơi. Kiang trơi le\, ako\ glo ma\ bơnga]....Pioh pre lui hlâo kơ mơnuih [ôn sang tru\n rai mơng ako\ ]ư\, nao do\ plơi pla phrâo, tal blung khul tơhan Sư đoàn 10 nao kày brơi hơmua ia phrâo 50 ha. Kơnong pơtem tru\n pơdai le\, hơmâo [o\ng huă yơh, samơ\ lu wơt tha plơi A Gin pơsur anur, pơhiăp ha\ng abih tơlơi ktang pran jua, ăt [u hơmâo hlơi ôh hmư\.

            Tơlơi geh kơ mơnuih [ôn sang djuai ania Hà Lăng, juăt ngă hmua dưr đô]. Bơngat pơdai juăt go\ laih. Ră anai nga\ hmua pơdai ia, bơnga\t pơdai sô hđăp, pơdai phrâo pơtaih le\, ana\ mơnuih djai duăm mtăm yơh....Kah ha\ng anai mta [uh, mơbah [o\ng kah ara\ng ma\ lui tơlơi pơmin mluk mơgu hđăp. Ơi A Gin pơsur A Bó, A Nhỏ, 2 ]ô ka\n [o# glăi pơdơi thu\n tha rơma hro\m ha\ng kâo nga\ hlâo.

            Bia\ ma\ tơlơi gleh glăn, yua dah A Gin phrâo thâo [ơ [ia\ đô] pơdai ia, rơnuk `u nao nga\ tơhan đưm. Kah ha\ng amrâm hra\o pơdah djơ\ laih, tơlơi hge\t [u thâo le\, noa tơ`a bo# đo#i pơtô ba, tơnăp hloh le\ nao truh pơ\ tring glông....Ơi ya\ lăi “ Tơlơi tơnăp [u glông hloh ôh ako\ ana\ mơnuih ta”, bia\ ma\ yơh. Rơnu] thu\n anu\n, A Gin hơmâo yua hơpuă  truh 5 tấn pơdai. Hmư\ hing ơi  A Gin  pơdro\ng mơng pơdai hloh khua plơi đưm, ngă brơi mơnuih [ôn sang hling hlang. A Gin brơi tar abih pơ dai, laih anu\n lăi pơthâo brơi. Hlơi kiăng le\ rai tu\ ma\ [o\ng be\. Wơt dah hlăk rơpa bia\ ma\, [u hmâo hlơi ôh kh^n rai tu\ ma\. Hu^ tơlơi phiăn ơi yă ta, bia\ ma\ `u le\ mlâu ha` đơi. Hdôm sang ano\ rơpa bia\ le\, Ơi A Gin ba nao truh pơ\ sang.

            Tơna\ lông lăng be\. A Gin [u djai ôh, abih ba\ng mơnuih ko\n djai lơi mơn!”, hdôm [o# mta klao pơdo\p h^ tơlơi mlâu he` đô]. Hơmâo mơnuih le\ hia “ {u hơmâo A Gin le\ djai đô]...” Hơđong pran jua kơ tơlơi [o\ng huă, gio\ng bơyan thu\n anu\n. A Gin pơ phun ako\ pơdơng plơi pla yơh. Mơnuih [ôn sang Hà Lăng hdôm rơnuk hlâo dih do\ hro\m sa boh sang glông, ko\m do\ giăm jơlan nao rai, [u dưi pla djuai hge\t ôh ama\ng đang sang. {u dưi pơblih ôh tơlơi phiăn juăt mơng ơi ya\  đưm, [u dưi pla, paih [o\ng ôh ama\ng đang sang, kiăng hmâo tơlơi hơd^p mda... Hơmư\ tui tha plơi ơi A Gin pơtru\n, mơnuih tha le\ hia yua atiah mơng ana\ ]ô, yua dah pơkra jơlan nao truh pơ\ plơi pla, atâo, rơ hu\ng thâo jơlan amra rai ma\ truh pơ\ sang. Phung ]ơ đai le\ hil na]  yua [u je\ giăm tah....Tui anu\n yơh rơdeh ]uk lo\n rai truh pơ\ plơi pla, lu mơnuih bơjơlah jơlăp, pô po\ `u ha\ng a`uai đih pol [ơi jơlan pơgăn rơdeh. Hlong đua\i nao, Ơi  A Gin thâo pô ]i pơsa\n drơi jan, djai pô le\ A Nit – “ Ơi Nit ơi, jơlan anai đuăi nao truh pơ\ sang A Gin hlâo lah. Tơdah atâo rai, `u amra ma\ A Gin yơh hlâo. Tơdah `u nao ma\ ơi Nit, Gin kâo anai amra pơ\ ala glăi brơi ho\, tơdah huăi hmâo ôh, Nit duh brơi kơ kâo ho\, dưi mơn?” Bơ kơ phung hlăk ai hlong klao ơr mtăm yơh! A Nit,  [uh lu mơnuih be\ đuăi, `u ma\ a`uai đuăi lui h^ mơng anu\n yơh....            

            Kâo hyu hduah glăi gru knal do\ glăi kơ să Rờ Kơi [un rin, mluk mơgu phrâo hdôm thu\n anai đô], pu\ng kơ [u [uh dơng tah. Rờ Kơi ră anai [u phara ôh ha\ng sa boh tring kuak anet, hơmâo tum bruă ma\ kah ha\ng hmua ia, pla cao su, pla cà phê. Hdôm tơlơi phiăn juăt phrâo anai đô], jing tơlơi gleh glăn mơng tha plơi ơi A Gin, ră anai jing h^ hasa tơlơi akhan đưm laih.../.

                                                           Rơluch Xuân : Pô ]ih hăng Pôr