VOV4.Jarai - Rim hrơi, rơngiao mông dŏ wai tơčô, rơkơi bơnai ơi A Hùng (57 thun) hăng yă Y Mưk (58 thun) dŏ ƀơi plơi bơwih brơi tuai hyu ngui Kon K’tu (să Đăk Rơ Wa, plơi prong Kon Tum) pơkheč mă mông ñu hmao či mơñam rơ-i čơ-kua, mơñam mrai. Ƀu kơnong tui anun đôč ôh mơ̆, dua rơkơi bơnai gơñu gir pơtô glăi bruă mă tui gru grua ơi yă đưm pơdô̆ glăi.

Ơi A Hùng, hơdip mơng anet truh kơ prong ƀơi plơi Kon K’tu, bơ yă Y Mưk lĕ dŏ pơ plơi Tơ Ver, să Ia Khươl, tơring glông Čư̆ Pah (Gia Lai). Thun 1987, dua gơñu pơdô̆, hơmâo sang anŏ gah rơkơi rơkơi ñu brơi tui sa boh sang anet amăng đang sang. Mah lơ̆m anun dŏ tơnap tap biă, samơ̆ ơi Hùng hăng yă Mưk ăt djă pioh mơn gru grua djuai ania. Rơngiao kơ mông nao pơ hmua, hơmâo wan lĕ dua rơkơi bơnai ñu dŏ mơñam bung bai, mơñam rơ-i čơkua, mơñam eng ao, abăn khăn, ƀrô brơi kơ amĭ ama hăng adơi amai, ƀrô djă hyu sĭ dong kiăng hơmâo prăk.

Sui mơng anun, rơkơi bơnai ñu hơmâo amĭ ama kăng pha ha blah lŏn, laih anun gơñu pơdong sang glông prong biă. Sang anai jê̆ ƀơi sang rông plơi Kon K’tu mơn, hơmâo đang sang giăm hang ia krông Đăk Bla.

Hơmâo ƀiă ôh sui rơbêh 30 thun laih, ơi A Hùng hăng yă Y Mưk hơdip hrŏm. Sang glông, truai wơ̆t mrai, không mơñam mrai ƀudah gơnam pioh mơñam rơ-i čơkua lêng sô kơnô laih. Ră anai, gơñu ƀu hơmâo pran tui đưm dong tah, tơkai, tơngan ƀu hơdeč tui mơng hlâo lơi, samơ̆ tơngan ơi A Hùng hăng rơguăt bruă mơn, krih, čơluah kram, ale hăng mơñam hơdeč mơn; bơ yă Y Mưk mơta dŏ rơđah đôč, ăt thâo kơteh, mơñam bơnga mơn.

Rơwang čơkă tuai kơnong hơmâo dua boh amăng bah phă đôč. Dua rơkơi bơnai ñu ha čô dŏ ƀơi amăng phă anai, ha čô dŏ ƀơi amăng phă adih, kiăng hơmâo pơ-iă pơčrang trun kiăng rơđah mơta. Dua rơkơi gơñu ngă rah bruă, ră ruai rah, yua anun dua rơkơi bơnai gơñu thâo ƀu-eng nao rai biă, jai hrơi hơdip mơ-ak hloh.

Ơi A Hùng hăng yă Y Mưk pơƀuh bruă mơñam rơ-i čơkua kơ ƀing tuai.

Tơkeng amăng sang anŏ rơgơi mơbruă, ană tơčô ơi A Hùng hăng yă Y’Mưk lêng triang soh, gir hrăm bruă ơi yă ñu pơtô glăi. Đưm hlâo, lơ̆m ơi A Hùng hyu pơ glai drôm phun ale, phun huai ba glăi mơñam rơ-i, ƀudah yă Y Mưk nao pơ plơi pơkŏn hyu blơi mrai či mơñam lĕ ƀing ană ñu lêng kiăo tui djru soh, laih anun hrăm tui amĭ ama ñu.

Rơnuk anai, kiăng djru ba amĭ ama, mah gơñu lêng hơmâo rơkơi bơnai soh yơh, samơ̆ ƀing gơñu ăt hyu ĕp, blơi gơnam ba glăi kơ amĭ ama ñu. Ƀu kơnong tui anun đôč ôh, ană đah rơkơi ơi Hùng juăt hyu pơ glai klơi phun ale ba glăi ba pơ sang, ƀrô djă bong lŏn tơnah, ngă tơ-ui, ƀrô hơmâo ale pioh mơñam rơ-i čơkua dong.

Hơmâo amĭ ama pơtô glăi bruă, ră anai ƀing ană bă ƀing gơñu lêng thâo mơñam rơ-i čơkua, thâo mơñam mrai, dŏ djă pioh na nao gru đưm, yua hnun, tơlơi hơdip mơng ƀing ană ñu ăt plai mơn tơnap, hơmâo prăk yua sĭ gơnam gơñu pơkra kơ ƀing tuai hyu ngui ƀudah pơkra gơnam kiăo tui tuai rơkâo blơi hlâo.

Hăng 3 čô ană ñu pơkŏn dong lĕ glăk nao hrăm hră, dŏ hơdip tom dua rơkơi bơnai ñu, rơngiao kơ djru bơwih bơwang amăng sang, 3 čô anai ăt gum djru amĭ ama ñu mơñam rơ-i čơkua, rơwơi mơñam mơn. Abih bang gơnam hơmâo mơñam rai, ơi Hùng hăng yă Y Mưk lêng pioh hăng tơƀak lui krep ha anih, pioh amăng hip ƀudah pioh ƀơi giăm pơnăng sang či pơƀuh hăng sĭ kơ tuai. Ƀing ană bă hơmâo sang anŏ hơjăn laih ăt djă nao gơnam gơñu pơkra kiăng amĭ ama ñu djru sĭ brơi mơn.

Hơdip hrŏm hăng bruă mơñam mrai, pơtô glăi kơ ană bă mơng anet, yă Y Mưk črâo tơngan ƀơi gơnam ñu pơkra, pô ñu pơ-ư pơ-ang tui anai: “Bơnal anai yua Y Mé, ană đah kơmơi tal 2 kâo mơñam! Bơ gru bơnga anai lĕ Y Mẫu, ană tal 3 kâo kơteh! Bơ hơkă anai lĕ Y Manh, ană dra tal 7 kâo mơñam! Y Manh rơgơi biă, ñu thâo mơñam mrai, thâo kơteh, mơñam rơ-i čơkua ñu thâo mơn!”.

Yă Y Mưk pơtô brơi ană dra ñu mơñam mrai.

Yă Y Mưk ăt pơ-ư mơn, rim wơ̆t rơkơi bơnai gơñu djru sĭ brơi ƀing ană ñu ha blah khăn ƀudah sa boh hơkă, ƀing ană ñu pơpha mơn prăk kơ dua ƀing gơñu. Lăng ƀing ană thâo bu-eng kơ amĭ ama tui anun, dua rơkơi bơnai ñu mơ-ak biă.

Hơdôm thun jê̆ hăng anai, plơi Kon K’tu čơkă lu tuai rai čuă ngui, yua hnun bruă mơñam mram rơ-i čơkua, mơñam mrai mơng sang anŏ ơi A Hùng hăng yă Y Mưk jing ƀu hmao pơdơi pơdă đơi dong tah. Yă Y Mưk ăt mơñam thim eng ao djuai ania Bahnar sĭ kơ ƀing tuai. Rim wơ̆t hơmâo arăng tơña blơi lu, yă Y Mưk iâu ƀing ană ñu gum mơñam brơi. Amăng mông anun, sang gơñu mơ-ak biă, hơmâo lu mơnuih jơngum biă mă, puăi tlao hao hač.

Ƀu kơnong djă pioh hăng pơtrut đĭ gru đưm mơng djuai ania đôč ôh, ơi A Hùng hăng yă Y Mưk ăt gir pơđĭ kyar bruă tuai hyu čuă ngui amăng plơi pla. Ră anai, rĭm wơ̆t hơmâo tuai weh nao ngui pơ sang, rơkơi bơnai ñu pơhiăp tom ƀing tuai mơ-ak biă, pơƀuh gru grua boh thâo đưm mơng djuai ania Bahnar hăng pơtô brơi ƀing hlơi thơ amuaih mơñam lăng. Bruă ngă anun jing ngă ƀing tuai muaih nao ngui biă, tuai nao ngui hơdor na nao.

Siu H’Mai: Pơblang