VOV4.Jarai - Buôn Ma Thuột – Daklak [u djơ\ kơnong kơ hmư\ hing kơ mơngưi kơ phê đu] ôh mơ\ `u do# jing anih anom ]ua\ ngui hiam dong, ngă lu mơnuih hor nao ]ua\ lăng.

 

Sa amăng hơdôm anih anom [u dưi blai lui lom tuai hyu ]ua\ ngui nao pơ\ Buôn Ma Thuột, anun le\ Sang djă pioh gru grua tơring ]ar Daklak, anih djă pioh hơdôm gru grua bôh thâo đưm dong.

 

             Tơlơi lăp djă pioh blung a lom nao pơ\ sang djă pioh gru grua Daklak jing bôh thâo sang pơdo\ng dưi pơkra tui hơdră pơkă, pơdo\ng tui sang glông djuai ania Êđê; bơbung dăp pơkra kah hăng trưng prong.

 

Rơwang đang sang djă pioh gru grua le\ hơdôm phun kyâu mơng đưm do# glăi [ơi Buôn Ma Thuột, ngă rơ-ơ\ kuh thun.

            Dưi hmâo tơlơi gum lăi pơthâo mơng [ing juăt bruă dêh ]ar Prăng hăng Sang djă pioh gru grua djuai anai Việt Nam anun anih anom pơdă prưng bruă djă pioh hră pơ-ar, rơnăk pioh gơnam tam mơng Sang djă pioh gru grua Daklak [uh thâo biă.

 

Amăng mrô rơbêh kơ 10.000 mơta gơnam tam djă pioh, rak lui rơbêh kơ 40 thun rơgao, hmâo rơbêh kơ 1000 mơta gơnam tam dưi hmâo Sang djă pioh gru grua ruah mă brơi pơdă prưng na nao, hmâo 3 ]ra\n: lu mơta ra mơnong, Bôh thâo đưm djuai ania, Gru grua đưm.

 

Hrom hăng anun, do# hmâo glông jơlan pôr pơhing tui hơdôm tơlơi ]ih lăi pơthâo, hơdôm tơlơi pơblang, ru\p, phim…

 

            Amăng anun, anih pơdă bôh thâo djuai ania đưm, hăng rơbêh kơ 450 mơta gơnam tam dưi pơdă prưng lăi pơthâo abih bang tơlơi hơd^p mơda gơnam tam hăng pran jua mơng 47 djuai ania hơd^p hrom.

 

Dong mơng sang glông djuai ania Êđê truh apur go\ mơng djuai ania Bơnông [u dah hơdôm phun gong drai amăng hrơi ngă yang huă asơi hle mơng djuai ania Jarai.

 

Gru grua bôh thâo pha ra amăng mông ngă yang jơnum ngui tơlơi hơd^p mơda hrim hrơi mơng djop djuai ania [ơi tơring ]ar ăt dưi pơdah mơn tui hơdôm mơta gơnam tam kah hăng ]ing hơgor, tơpai ]eh hăng djop mơta gông bro# pơkon.

 

Nao ]ua\ ngui Sang djă pioh gru grua Daklak amăng ako# thun phrâo 2017, yă Allan France – sa ]ô mơnuih mơng dêh ]ar Prăng mưn [uh:

 

            “Sang djă pioh gru grua anai hiam biă, klă hăng yôm phăn kiăng thâo kơ kual lon [ơi anai hăng kâo lăng djơ\ pran biă lom ]ua\ lăng sang djă pioh gru grua [ơi anai.

 

Kâo hyu ]ua\ lăng lu laih sang djă pioh gru grua, [ơi hơdôm bôh dêh ]ar pơkon sang djă pioh gru grua juăt `u pha ra [u hmâo lu mơta kah hăng sang djă pioh gru grua anai ôh.

 

Rai pơ\ anai, tuai ]ua\ ngui amra hơduah e\p lăng abih bang hloh kơ gru grua đưm, bôh thâo đưm hăng phiăn juăt mơng neh wa djop djuai ania amăng tơring ]ar amăng hơdôm hrơi [ia\ hloh.”

            Hrom hăng bruă pơdă prưng na nao, Sang djă pioh gru grua Daklak do# pơ phun lăi pơthâo lu mơta tơlơi: Tơlơi bôh thâo ]ing hơgor, Daklak pơ plih phrâo hăng đ^ kyar, gru djă pioh Buôn Ma Thuột…

 

Anăn “}ư\ Siăng hơdôm thun 50 mơng rơnuk thun 20” mơng ơi ia jrao Prăng Jean – Marie Duchange glăk ngă lu tuai hyu ]ua\ lăng đing nao.

 

Per ru\p hmâo 37 pok ru\p pơdah glăi lu mơta, bôh nik tơlơi hơd^p mơda mơng neh wa djop djuai ania kual }ư\ Siăng hơdôm thun 50 mơng rơnuk thun 20.

 

Ayong Nguyễn Thanh Ân, sa ]ô tuai hyu ]ua\ ngui brơi thâo:

            “Kâo hyu ]ua\ lăng lu laih sang djă pioh gru grua amăng anun hmâo [uh  lăp djă pioh biă hăng anih pơdă prưng lăi nao kơ kual mơmo\t mơng sang djă pioh gru grua Daklak yua kơ anai le\ sa anih pơdă prưng pha ra biă.

 

Rơđah biă `u le\ hơdôm pok ru\p khă ru\p ju\ ko# đu], samơ\ pơdah laih ru\p mơng neh wa djop djuai ania [ia\ [ơi kual }ư\ Siăng rơnuk hơdôm thun 1950.

 

Anai le\ anih anom ngă lu tuai ]ua\ ngui hơduăh e\p lăng pha ra, mơ-ak pran jua lom nao ]ua\ lăng sang djă pioh gru grua.”

            Sang djă pioh gru grua Daklak pơjing rai laih sa jơlan pha ra, phrâo kơ tuai ]ua\ lăng.

 

Hrom hăng bruă pôr pơhing mơng hơdôm mơnuih pơtô brơi tuai hmâo lu tơlơi găn gao hăng hur har pran jua, Sang djă pioh gru grua hmâo ba jơlan hlâo laih amăng bruă mă yua bôh pia djuai ania [ơi anai amăng anih pơdă prưng .

 

            Rơngiao kơ bôh pia phun dưi yua lăi pơthâo kơ hrim mơta gơnam tam, Sang djă pioh gru grua do# mă yua tom bôh pia mơng djop djuai ania pơkon amăng anăn iâu hơdôm mơta gơnam tam mơng gơ`u pô, pơdah tơlơi pơ pu\ pô bôh thâo, pơ pu\ khul tơpul mơnuih.

 

            Ơi Trần Văn Năm, Khoa Anom hyu e\p djă pioh hăng kơsem min gơnam tam đưm sang djă pioh gru grua Daklak brơi thâo:

 

            “Abih bang hơdôm mơta gơnam tam pơdă prưng [ơi anai kah hăng pơsat, hơdôm djuai gông bro#, [u dah hơdôm gru ru\p abih bang leng kơ yua pô djă pioh gru grua ara\ng pơkra rai.

 

Hơdôm mơnuih kơhnâo bruă đưm djuai ania Êđê, Jarai, Bơnông gơ`u pơkra rai gơnam tam anun.

 

Dua le\, ră anai sang djă pioh gru grua pơdă prưng hăng tơlơi pơblang tui hơdôm tơlơi: Anglê, Prăng, Yuan hăng Êđê.

 

Tơlơi Êđê dưi ba mu\t amăng anun kiăng pơ pu\ noa yôm bôh thâo mơng m[s [ơi anai.”

 

            Dưi pơdo\ng [ơi anih klă hiam, đam [ơi kual krah plơi prong Buôn Ma Thuột, giăm hăng Kual djă pioh gru grua đưm Biệt Điện Bảo Đại hmâo rơbêh kơ 90 thun hăng anai laih, Sang djă pioh gru grua Daklak [u djơ\ kơnong kơ anih anom djă lui hơdôm gru grua yôm bôh thâo đưm mơng djop djuai ania kual }ư\ Siăng ôh mơ\ `u jing sa anih anom bôh thâo đưm ngă pơhư\] tuai mơng djop anih anom nao pơ\ tơring ]ar Daklak dong.

 

            Kiăng ngă tui abih tơhnal noa yôm gah gru grua đưm, bôh thâo đưm ăt kah hăng anih anom yôm phăn mơng sang djă pioh gru grua, pơ\ anăp anai gơnong bruă bôh thâo [ơi tơring ]ar amra pơdo\ng dong lu mơta anih anom, pơdo\ng glăi sa dua phiăn juăt mơng neh wa djop djuai ania.

 

Ơi Đặng Gia Duẩn, Kơ-iăng Khoa Gơnong bruă bôh thâo, bơkơja\p drơi jăn hăng tuai ]ua\ ngui tơring ]ar Daklak brơi thâo:

            “Pơ\ anăp anai [ing gơmơi amra pơ phô brơi kơ tơring ]ar pơdo\ng sa dua hơdră găn gao amăng đang sang djă pioh gru grua.

 

Sa le\ amra pơdo\ng sa bôh sang glông đưm, do# hơnong mơng neh wa djuai ania Êđê, hrom hăng anun le\ bruă tông ]ing hơgor, hơdôm bruă jơnum ngui bôh thâo đưm yua kơ [ing kơhnâo tơlơi đưm neh wa Êđê [ơi anăp ngă tui.

 

Dua le\ pơdo\ng glăi sa bôh pin ia sa gru bôh thâo đưm ta#o klă mơng neh wa [ơi kual }ư\ Siăng.

 

Tlâo le\ pơdo\ng sa đang war hmâo hơdôm ru\p trah đưm mơng neh wa djop djuai ania kual }ư\ Siăng pioh tuai ]ua\ ngui amra lăng [uh hơdôm gru grua yôm phăn anai.

 

}ang rơmang bruă mă mơng sang djă pioh gru grua hmâo lu tơlơi pơplih hloh dong kiăng djơ\ hăng Sang djă pioh gru grua dăp tal sa mơng lon ia ta.”

                                                                        Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr