VOV4.Jarai - Djơ\ hrơi hơdor glăi hrơi pioh kơ ơi ia jrao dêh ]ar Việt Nam thun anai, hăng tơlơi gir run mơng hơdôm gưl gong gai hăng gơnong bruă ia jrao Daklak, Sang ia jrao prong kual }ư\ Siăng sit nik mă yua.

Anai le\ sang ia jrao prong hăng phrâo rơnuk anai hloh [ơi kual }ư\ Siăng ră anai, djru  bruă pel e\p, pơjrao tơlơi ruă kơ m[s hơdôm bôh tơring ]ar kual }ư\ Siăng hăng dua bôh dêh ]ar Lao, Kur dong.

Sang ia jrao prong kual }ư\ Siăng hmâo abih bang lo\n pơdo\ng giăm truh 12 ektar, [ơi mrô 184 jơlan Trần Quý Cáp, phường Tự An, plơi prong {uôn Ama Thuo#t, tơring ]ar Daklak, hmâo 1.200 bôh sưng đih kơ mơnuih ruă, hăng abih bang tuh pơ plai rơbêh kơ 1000 klai prăk mơng hră prăk pơkrem mơng Kơnuk kơna.

Sang ia jrao dưi pơ phun pơdo\ng mơng thun 2010, pơkă hlâo giong amăng thun 2013 samơ\ yua kơ do# gun amăng bruă pơsir anih anom mă yua pơdo\ng anun kaih h^ bơhmu hăng kơ]ăo bruă.

Truh ră anai, abih bang 7 glông sang hăng 26 khoa pel e\p, pơjrao tơlơi ruă pơkra giong, djop brơi bruă pel e\p, pơjrao tơlơi ruă kơ m[s. Ơi ia jrao Nguyễn Đại Phong, Khoa Sang ia jrao prong kual }ư\ Siăng brơi thâo:

“{ing gơmơi pơ pha abih bang hơdôm anom mă yua hăng kual pơjrao lăp djơ\. Biă `u anih breh pơjrao, pơ pha laih 15 anih pioh mă bruă klă hloh, be\ tơlơi khom do# tơguan breh mơng mơnuih ruă. Hlâo adih [ơi sang ia jrao hơđăp [ing gơmơi kơnong kơ hmâo 6 anih breh pơjrao đo#]”.

Dưi lăng [uh sa sang ia jrao prong, klă hiam, phrâo rơnuk anai [ơi tơring ]ar mă yua, abih bang mơnuih ruă leng kơ pơdah pran jua mơ-ak. Ơi Lê Ngọc Thập [ơi plơi prong {uôn Ama Thuo#t lăi pơthâo:

“Rai pel e\p, pơjrao tơlơi ruă [ơi sang ia jrao prong anai kâo [uh rơhaih biă, anih do# tơguan pel e\p, pơjrao klă hiam.

Tui anun klă biă yơh. Bơ\ bruă pel e\p hăng pơjrao tơlơi ruă le\ do# tơguan lăng, bơ\ ră anai [ơi sang ia jrao do\ng yua biă kơ tơlơi nao rai hăng abih bang mơta mơng sang ia jrao”.

Hăng [ing mơnuih hmâo tơlơi ruă kraih, khom do# đih pơjrao sui hrơi, bruă dưi pơjrao [ơi sa, dua anih anom sang ia jrao phrâo, rơhaih [ơ [ia\ pơsur pran jua mơnuih duam ruă.

Ơi Nguyễn Văn Cảnh [ơi să Ea Tiêu, tơring glông }ư\ Kui`, brơi thâo hlâo adih `u hmâo pơjrao laih pơ\ [ôn prong Hồ Chí Minh hăng Anom pơjrao tơlơi ruă bung ako, Sang ia jrao prong tơring ]ar Daklak samơ\ [ơi hơpă anih anom mă yua leng kơ gơniă sôh, mơnuih ruă le\ lu anun khom do# đih gep hrom.

Lom dưi ba nao pơ\ sang ia jrao phrâo, `u [uh hling hlang biă kơ tơlơi klă hiam, anih pioh mơnuih kơ ruă rơhaih agaih. Ơi Nguyễn Văn Cảnh lăi:

“Kâo ruă bơbru\ kơso# anai lar mut amăng tơlang laih. Kâo nao pơ\ sang ia jrao pơ\ Sài Gòn pơjrao 5 wo\t laih.

Glăi pơ\ tơring ]ar le\ hơdră pơjrao, măi mok mă yua ăt tui anun mơn, samơ\ giăm sang hloh.

Biă `u [ơi sang ia jrao phrâo kâo [uh klă hiam, sưng đih prong, rơhaih mơ-ak [u djơ\ kah hăng [ơi sang ia jrao hơđăp [udah kah hăng pơ\ Sài Gòn le\ dua ]ô mơnuih đih sa bôh sưng, bơ\ [ơi anai le\ sa ]ô mơnuih đih sa bôh sưng anun kâo [uh klă biă”.

{ơi Sang ia jrao prong tơring ]ar Daklak, Anom pơjrao bơbru\ asar juăt `u lu rơgao mơnuih yua kơ mơnuih do# glăi pơjrao lu hloh 2 wo\t mrô sưng.

Rai pơ\ Sang ia jrao prong kual }ư\ Siăng, Anom pơjrao tơlơi ruă bơbru\ asar dưi pơhrua nao dong 50 bôh sưng, hăng anih dưm sưng rơhaih.

Tơlơi anai ngă brơi mơnuih ruă mơ-ak, hơđong pran jua pioh pơjrao, laih anun plai [ia\ ano# bơngot kơ mơnuih mă bruă ia jrao. Ơi ia jrao Nguyễn Đăng Giáp, Khoa Anom pơjrao ruă bơbru\ asar lăi:

“Lom rai mă bruă [ơi anih phrâo, Anom pơjrao tơlơi ruă bơbru\ asar hmâo pơ pha brơi [ơi anih tal dua.

Tui tơlơi pơkă le\ dua tal glông anai amra dưi ]ơkă mơng 100-120 ]ô mơnuih ruă. Samơ\ pel e\p ano# rơhaih `u hă amra dưi ]ơkă hmâo mơn mơng 150-170 ]ô mơnuih ruă.

Tơhnal pơkă mơng Anom pơjrao tơlơi ruă bơbru\ asar hăng wo\t Sang ia jrao lom pơplih nao pơ\ anih mă bruă phrâo le\ [u hmâo tơlơi dua ]ô ruă đih sa bôh sưng dong tah, yua kơ anih anom pơdo\ng prong, rơhaih.

Anun [ing gơmơi ]ang rơmang mơnuih ruă amra dưi ]ơkă mă lu ano# tu\ yua [ơi sang ia jrao phrâo anai”.

Hrom hăng ngă giong sang ia jrao, sang ia jrao do# dưi tuh pơ plai dong lu măi mok phrâo rơnuk anai hăng pơdo\ng dong sa, dua anom pơjrao tơlơi ruă kah hăng Anom pơjrao kơ mơnuih tha rơma, pơjrao tơda, jơlan pơđoh ia mơa`ă, pơjrao je] hăng pơjrao tơlơi ruă hơtai bôh, dưi pơsir brơi bruă pel e\p pơjrao tơlơi ruă jai hrơi jai prong tui kơ mơnuih [ôn sang.

Ngă gal brơi kơ m[s tơring ]ar Daklak lăi ha jăn hăng kual }ư\ Siăng lăi hrom dưi mă yua hơdôm bôh thâo phrâo rơnuk anai amăng sang ia jrao [ơi tơring ]ar, plai [ia\ ba nao pơ\ sang ia jrao pơkon, djru pơkrem prăk ba hyu pơjrao kơ mơnuih ruă./.

Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr