VOV4.Jarai - Dưi hmâo neh wa đăo gơnang hăng gong gai plơi pla hmư\ tui, rơbêh kơ 10 thun rơgao ơi Y Siu Byă (Ama Minh) gơgrong laih bruă ngă Khoa [ôn M’duk hăng Khoa Khul tha plơi phường Ea Tam, plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring ]ar Daklak. ~u le\ mơnuih ba gru hlâo djuai anai Êđê ngă tui klă hăng hyu lăi pơthâo pơsur neh wa ngă tui hơdôm hơdră pơtrun, jơlan gah mơng Ping gah, hơdră bruă tơlơi phiăn mơng Kơnuk kơna, djru neh wa tơtlaih mơng [un rin, đ^ kyar bơwih [ong huă.

            Thun 2005, Ama Minh lom anun 47 thun dưi ruah ngă Khoa [ôn M’duk hăng Khoa Khul tha plơi phường Ea Tam. Thun anai, 64 thun, `u hmâo rơbêh kơ 17 thun laih ngă Khoa [ôn. Jai tha tui, jai pơdah [o# mơta ta#o klă mơng `u rơđah hloh [ơi mơta, tơlơi pe\ tlao. Dưi hmâo neh wa đăo gơnang, `u pơsit na nao bruă pơdo\ng tơlơi mu\t hrom, pơke\ hrom yua kơ tơlơi đ^ kyar hrom mơng [ôn lan le\ sa bôh than yôm phăn ba jơlan hlâo. Ama Minh je# giăm biă hăng hrim sang ano#, hơduah e\p lăng tơlơi pơmin tơlơi hơd^p mơda, pơsur pran jua gum djru kiăng plai [ia\ tơnap tap ăt kah hăng mơ-ak hrom hăng neh wa mơn. Sang ano# `u ngă gru ba jơlan hlâo, pơsur neh wa mă yua bôh thâo phrâo, mă yua djuai pơjeh phrâo djơ\ bơyan, đ^ kyar bruă rông hlô kiăng hmâo hmăi prak mă yua. Hơdôm hơdră pơtrun hơdră bruă mơng Ping gah, Kơnuk kơna ăt dưi hmâo `u  thâo hmao tlôn mơn, ngă gru hlâo hăng hyu lăi pơthâo, pơblang brơi neh wa thâo hluh rơđah, ngă djơ\. Lom amăng [ôn hmâo tơlơi bơrơdjơ\ bơrơsao, hmâo [ing hlăk ai mơ`um tơpai ngă rung răng, gơnang kơ bôh pơhiăp hăng kơnuih mơng Ama Minh, hơdôm kơđi tơlơi leng kơ dưi pơsir ta#o klă, ta`. Tha plơi Ama Minh lăi pơthâo: “Abih bang hơdôm bruă kâo ngă yua kơ tơlơi kiăng khăp plơi pla, kâo bơwih brơi kơ abih bang mơnuih amăng [ôn, [u djơ\ kơnong kơ mơnuih djuai ania [ia\ hơđă\p ôh mơ\ wot mơnuih djuai ania Yuan dong. Hyu e\p lăng jơlan gah kiăng [ôn lan hmâo tơlơi hơd^p klă hloh. Tơlơi hơd^p mơda mơng neh wa đ^ kyar, thâo tơlơi lu hloh `u amra dưi be\ hơdôm tơlơi sat răm mơnuih mơnam hloh. Yua anun, amăng [ôn M’duk ăt [u hmâo hlơi hmư\ tui tơlơi [ing sat plư mơn.”

            Tha plơi Y Siu Byă hyu tơ`a bla m[s

            Hăng tơlơi ră ruai sit, hmâo pran jua gơgrong, thâo hluh phiăn juăt [ôn lan, Ama Minh jing pô ah gơnang gah pran jua kơja\p kơ lu m[s [ôn M’duk djă pioh kơja\p anăn [ôn ta#u yâu amăng lu thun rơgao. Hơdôm thun je# hăng anai, `u pơsur hơdôm mơnuih thâo tơngia, khul đăo brơi na nao gơnam tam gum djru hơdôm bôh sang ano# [un rin, hăng djru pơdo\ng hmâo 5 bôh sang kơ hơdôm bôh sang ano# tơnap tap. Ră anai [ôn kơnong kơ do# 29 bôh sang ano# [un rin (mrô akă truh 3%) hăng hrim thun hră ]ih anăn sang ano# anai glăi hro\ trun tui. Lăi nao kơ tha plơi Ama Minh, m[s [ôn M’duk, khă mơnuih djuai anai Yuan [u dah Êđê hai, leng kơ pơdah pran jua đăo gơnang, pơ pu\. Wa Nguyễn Thị Nguyệt, sa ]ô m[s  [ôn M’duk, lăi: “Ama Minh djru lu biă kơ neh wa djuai ania, ngă gal brơi bruă ]an ngăn rơnoh pioh djru neh wa [un rin tơtlaih mơng [un rin. ~u gum hơgo#p pioh pơdo\ng 5 bôh sang do# hơdor tơngia. {ing ]ơđai hmâo tơlơi hơd^p tơnap tap, [u hmâo bruă mă `u djru brơi kiăng hmâo bruă mă. Anun le\ sa tơlơi ư-ang biă, mơ-ak biă lom bưp sa ]ô mơnuih hmâo tơlơi thâo git gai kah hăng `u anun.”

            Am^ Bích, lăi kơ tha plơi Ama Minh: “Ama Minh djru [ôn lan lu biă, djru mơnuih [un rin hăng djru m[s amăng [ôn đ^ kyar bơwih [ong. Mơng tơlơi pơhiăp, bôh pia pơblang m[s amăng [ôn leng kơ hmư\ tui, kah hăng `u pơtă neh wa lui h^ hơdôm phiăn juăt [u gal amăng tơlơi pơdo# rơkơi bơnai, amăng tơlơi hơd^p hrim hrơi, hơd^p djơ\ tơlơi phiăn mơng Kơnuk kơna.”

            Pơsit kơ bruă mă mơng Ama Minh pioh kơ bruă plơi pla, ơi Y Sêr Mlô, Kơ-iăng Khoa Jơnum min m[s phường Ea Tam, plơi prong Buôn Ma Thuột, tơring ]ar Daklak, lăi: “Ơi Y Siu Byă le\ sa ]ô Khoa [ôn hur har hăng abih pran jua, hrom hăng anun hmâo lu mơnuih hmư\ tui dưi m[s ruah lu thun hăng anai. Hăng bruă mă Khoa plơi, mơnuih hmâo kơnuih hăng jing Khoa Khul tha plơi `u pơsur klă laih neh wa ngă tui klă hơdôm hơdră pơtrun, hơdră bruă mơng Ping gah hăng tơlơi phiăn mơng Kơnuk kơna.”

            Hơdôm tơlơi gum hơgo#p mơng Ama Minh djru pơdo\ng laih pran jua mu\t hrom djuai ania, ngă tui hơdôm bruă bơkơtưn khăp kơ lon ia, pơtrut tơlơi đ^ kyar djop mơta mơng [ôn M’duk. Ama Minh djơ\ mơng lăi le\ sa ]ô mơnuih ngă hlâo bơnga] gah djuai ania Êđê, tơlơi ư-ang mơng m[s [ôn M’duk.

                                                                        Siu H’ Prăk: Pô ]ih hăng pôr