VOV4.Jarai - Hăng tơlơi hor kơ bôh thâo gru grua phiăn juăt, biă ñu lĕ bôh thâo čing hơgor Dăp Kơdư; nghệ nhân čing hơgor K’Tiếu, dô̆ hơdip ƀơi plơi Duệ, să Đinh Lạc, tơring glông Di Linh, tơring čar Lâm Đồng “djă pioh”, lar hyu tơlơi hor pran jua hăng hơdră pơtô mă yua čing hơgor kơ rơnuk hlăk ai ƀơi plơi pla.

Nghệ nhân K’Tiếu tơkeng thun 1952 ƀơi čư̆ siăng Di Linh, kual lŏn hmâo lu gru grua bôh thâo, tơlơi ngă hmua ia K’ho Srê, jing anih anom hmâo lu neh wa djuai ania K’ho dô̆ hơdip mơda sui thun. Ăt kah hăng hơdôm ƀing tha plơi hăng nghệ nhân pơkon ƀơi kual lŏn Dơnung Dăp Kơdư lăi hrom, tha plơi K’Tiếu hmâo găn rơgao hăng tŭ mă hơdôm er adôh đưm, pơnđik pơnring, tam pla, đơs loong mơ-ak mơng ơi yă pioh glăi amăng hơdôm tal jơnum ngui ngă yang phiăn juăt ƀơi kual lŏn čư̆ siăng anai.

Tha plơi ƀu djơ̆ kơnong kơ thâo hluh hăng ngă tui hreč hơdôm phiăn ngă yang, ngă tui hơdôm phiăn ngă yang trun hmua..., tha plơi dô̆ hreč hơdôm tơlơi phai yang ăt kah hăng hơdôm tơlơi atông čing hăng hơdră atông mơng djuai ania pô mơn.

Tha plơi K’Tiếu lăi pơthâo: “Kâo hor kơ čing hơgor mơng anet, truh 14 thun kâo thâo atông čing. Rim wot amăng plơi hmâo sang anô̆ pơphun ngă yang jơnum ngui, kâo leng kơ gum hrom hăng hrăm tui hơdôm mơnuih nao hlâo. Yua anun, kâo mă yua hreč abih bang hơdôm djuai čing 2, čing 3 hăng ring čing 6 bôh. Kâo čang rơmang dưi tuh rơyuh dong pran jua pô pơtô glăi kơ ană tơčô thâo mă yua čing hơgor, djru gơñu thâo hluh bôh tŭ yua hăng tơhnal yôm phăn mơng čing hơgor amăng tơlơi hơdip bôh thâo mơng djuai ania K’ho lăi ha jăn hăng djop djuai ania ƀiă Dăp Kơdư lăi hrom”.

Tha plơi K’ Tiếu glăk pơtô brơi mơnuih hrăm mă yua čing hơgor     

Ră anai, ƀing tha plơi, nghệ nhân thâo hluh hăng ngă tui hreč hơdôm phiăn ngă yang mơng djuai ania K’ho kah hăng tha plơi K’Tiếu ƀơi kual lŏn Di Linh ră anai kah hăng ƀu dô̆ hmâo hlơi dong tah. Yua kơ, ră anai hơdôm mơnuih thâo hreč bôh thâo đưm djuai ania K’ho ƀơ ƀrư̆ rơngiă tui laih. Yua anun, neh wa amăng kual lăng ñu kah hăng sa “kông ngăn yôm” bă kơ tơlơi pơpŭ kơ gru grua bôh thâo, tơlơi ngă yang pha ra mơng djuai ania K’ho.

Tơlơi tha plơi K’Tiếu hmâo lu mơnuih ƀơi să hăng amăng kual pơpŭ, kiăng khăp lĕ, yua kơ ñu jing anih gơnang gah pran jua mơng plơi pla, jê̆ giăm, “djă pioh” hăng “pơtô glăi” tơlơi hor kơ neh wa djuai ania ƀiă amăng să, biă ñu lĕ rơnuk hlăk ai K’ho.

Hăng bruă mă tha pơi, nghệ nhân, ơi K’Tiếu ƀu djơ̆ kơnong kơ gum hrom lăi pơthâo klă, pơsur neh wa lui hĭ hơdôm phiăn juăt ƀu tŭ yua sô hơđăp, bơwih ƀong huă ngă đang hmua klă, hrŏ trun rin rơpa kơjăp, pơdŏng tơlơi hơdip mơda tâ̆o yâu, plơi pla phrâo, gum hrom hơbit bư̆ bôr pran jua plơi pla ƀing gŏp ôh mơ̆, ñu dô̆ pơtô brơi mă yua čing hơgor kơ hlăk ai tơdăm ngek dra muai ƀơi plơi pla dong.

Ơi Trương Quốc Phương – Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih ƀôn sang să Đinh Lạc, brơi thâo: “Ră anai tha plơi K’Tiếu lĕ Kơ-iăng Khua Khul čing hơgor să Đinh Lạc. Amăng 2 thun rơgao, hmâo laih 42 čô mơnuih hlăk ai đah kơmơi hăng đah rơkơi djuai ania K’ho amăng să dưi hmâo Gơnong bruă bôh thâo, bơkơjăp drơi jăn hăng tuai čuă ngui tơring čar Lâm Đồng pơsit hră tŭ yap ngă giong tal pơtô hăng mă yua čing hơgor. Ră anai tha plơi K’Tiếu glăk pơtô glăi kơ 14 čô mơnuih hlăk ai ƀơi plơi Duệ. Ơi K’Tiếu jing pô ba jơlan hlâo ngă gru amăng bruă Abih bang mơnuih ƀôn sang gum hrom hơbit pơdŏng tơlơi hơdip mơda tâ̆o yâu; ñu gơgrong na nao, ba jơlan hlâo amăng bruă pơtô glăi, pơgang čing hơgor kơ hơdôm mơnuih hnưr thun ăt kah hăng rơnuk hlăk ai amăng să mơn... Amăng hơdôm hrơi pơ̆ anăp, ơi K’Tiếu amra pơtô mă yua dong čing hơgor kơ grŭp atông čing hơgor čơđai sang hră ƀơi Sang hră gưl 2 Đinh Lạc”.

Hăng sa čô mơnuih hor kơ bruă hăng lu thun kĕ phĭ hăng bôh thâo đưm K’ho, biă ñu lĕ bôh thâo čing hơgor Dăp Kơdư, ơi K’Tiếu dô̆ pơmin na nao kơ bruă pơgang hăng ngă tui gru grua bôh thâo anai ƀơi hơdôm bôh să, tơring kual amăng tơring glông. Yua kơ ră anai lu să kual neh wa djuai ania ƀiă tơring glông Di Linh ăt akă sit nik đing nao mơn, ngă klă bruă pơgang anun pran lar hyu hăng ba glăi bôh tơhnal akă ƀu prong.

Rơbêh kơ 55 thun kĕ phĭ hăng čing hơgor, yak tơkai mơng nghệ nhân K’Tiếu ăt kơjăp phik mơn hăng hmâo pơđom pioh djop hơdôm kual Dăp Kơdư kah hăng: Daklak, Gialai, Kontum, Daknông kiăng gum hrom bơkơtuai, jơnum ngui čing hơgor, hrơi jơnum bôh thâo – bơkơjăp drơi jăn djop djuai ania Dăp Kơdư.

Kơ-iăng Khua git gai Ping gah tơring glông Di Ling K’Broi brơi thâo: “Nghệ nhân K’Tiếu sit nik lĕ sa amăng hơdôm phun “Kyâu hrăi” amăng bruă djă pioh bôh thâo čing hơgor mơng tơring glông. Ñu hur har gum hrom hơdôm bruă jơnum ngui bôh thâo đưm, bơkơtuai bôh thâo yua kơ tơring čar hăng tơring glông pơphun. Grŭp atông čing hơgor plơi Duệ, să Đinh Lạc mơng ñu ăt dưi hmâo tơring glông ruah pơ ala nao pơhmư̆ hơdôm tal Jơnum ngui bôh thâo čing hơgor mơng tơring čar hăng hmâo laih lu pri prong apah bơni”.

Thun 2020, ơi K’Tiếu ư-ang dưi hmâo tơring glông Di Linh hăng Gơnong bruă bôh thâo, bơkơjăp drơi jăn hăng tuai čuă ngui tơring čar Lâm Đồng ruah lĕ sa amăng hơdôm bôh than ƀuh rơđah rơkâo pel ĕp tŭ yap, ƀơk hră pơanăn Nghệ nhân mơbruă. Amăng hơdôm thun hur har hăng bruă djă pioh, pơtô glăi mă yua čing hơgor, khă thun tha laih, samơ̆ nghệ nhân K’Tiếu ăt čang rơmang mơn tuh rơyuh pran jua lu hloh dong, kiăng hơdôm gru hiam bôh thâo pha ra mơng djop djuai ania Dăp Kơdư lăi hrom jai hrơi ngă pơhyư̆t lu rơnuk hlăk ai neh wa djuai ania ƀiă gum hrom djă pioh hăng pơgang ba./.

Siu H’ Prăk: Pô pơblang