VOV4.Jarai - Rơbêh kơ 10 thun hăng anai, [ơi să Giang Ly, tơring glông kual ]ư\ siăng Khánh Vĩnh, tơring ]ar Khánh Hoà pơjing sa kual tuai ]uă lăng dlai klô djă anăn Mà Giá. Pô dlai anai le\ ơi Mà Giá A, djuai ania T’rin.

 

Khin hơtai pơplih tơlơi pơmin mơng neh wa djuai ania [ia\, ơi Mà Giá A kreh kru` pơgang dlai, wai rơnăk ia pioh pơjing sa kual tuai ]ua\ lăng hiam along kơ dlai klô hơđăp ngă pơhư\] amăng krah dlai klô.

           

Ơi Mà Giá A mơ\ neh wa juăt iâu le\ Mà Giá thun anai rơbêh kơ 80 thun laih, 50 thun Ping gah, lu thun ngă Khua Jơnum min mơnuih [ôn sang să Giang Ly, tơring glông Khánh Vĩnh, tơring ]ar Khánh Hoà.

 

Tơdơi kơ pơdơi thun tha, sang hmâo 12 ]ô mơnuih, bruă hyu bơwih [ong huă djop kơ abih bang sang ano# dleh tơnap biă.

 

Ơi Mà Giá A ruai glăi, hlâo adih, lôm do# mă bruă [ơi să, neh wa [ơi anai mơng thâo ngă hmua ia samơ\ rim thun truh bơyan phang leng kơ kơ[ah ia.

 

Sang hmâo lu ană bă anun sang ano# ruah [ơi anih tơnap hloh gah hlâo ia Lách kiăng ngă đang hmua pioh glăi lo\n [ơi kơtuai hang ia krông, ]roh hnoh kơ neh wa amăng plơi.

 

Kơ[ah ia ngă lu mơnuih [u ke\ ph^ hăng phun pơdai. Sa wot gơyut mơng tơring ]ar nao ]ua\ `u, [uh anih anom hmâo lu phun kyâu pơtâo, ]roh hnoh hmâo lăi laih hăng `u ngă bruă wai lăng tuai ]ua\ ngui.

 

Hmâo ha tal gum hrom bruă kơdo\ng blah ayăt, laih anun tom ngă khua sang să kual ]ư\ siăng samơ\ bruă wai lăng tuai ]ua\ ngui hăng `u sit nik phrâo hnuă biă.

 

Lu mlăm [u hmâo pit, `u [uh: Ờ bruă wai lăng tuai ]ua\ ngui pơdơi pơdă. Anun yơh, tha plơi Mà Giá djơ\ pran kơ bôh tơhnal mă bruă mơng pô.

 

Phun kyâu pơtâo mơtah klă, ia ]roh hnoh rô kuh thun [u djơ\ kơnong kơ djru `u hmâo anih pơdơi pơdă ôh mơ\ do# djă pioh ako# ia kơ ană plơi dong.

           

“Mă bruă anai kiăng pơhro\ trun rin rơpă. Kơnuk kơna bơwih brơi ha mơkrah le\ mơnuih [ôn sang ăt ngă mơn. Dlai klô, kyâu pơtâo, mơnai ia leng kơ hmâo hơnong hơđăp đưm, [u hmâo măi mok hơget ôh, leng kơ yua hăng tơngan sôh.

 

Phun kyâu pơtâo dưi hmâo kâo rông, wai lăng, kâo pơgang, kom [uh brơi ara\ng phă. Mơnuih [ôn sang [o\ng huă, mơnuih [ôn sang ngă hmua ia ăt mơng ]roh ia anai mơn. Dưi lăng lo\n mơnai hơdjă”.

           

Tha plơi Mà Giá ke\ ph^ hăng bruă djă pioh dlai klô, djă pioh ako# ia

{u hmâo tơlơi găn rơgao, [u hmâo prăk… samơ\ hmâo pơsit laih ngă yơh. {ing ama ană glăm ]ong gă, djă ba braih nao pơ\ hmua pơsit ngă bruă wai lăng tuai ]uă ngui. Blung a le\ kuai hnoh ]roh ia, bư\ kueng hăng hơdră dăp glăi hơdôm bôh pơtâo prong.

 

Hơdôm phun kyâu ia ling dăo kor nao do# đôm glăi [ơi hang ia dưi ru\ mă đ^ pơjing hơdôm [e\ tơdrông toa pha ra biă. ~u rôk tui kơtuai hang ]roh ia, dăp bôh pơtâo jing hơdôm anih pă tơthar pioh tuai pơdơi tơkai.

 

Hơdôm kyâu anet, hla kyâu dưi pe\ ba glăi pioh pơdo\ng hơdôm rơnưh hmâo tur sang hăng kyâu, bơbung rap mă mơng hla rok [ơi hang ia pioh kơ tuai pơdơi pơdă, ngui ngor.

           

Dong mơng 4-5 bôh rơnưh blung a, ră anai hmâo laih giăm truh kơ 40 bôh rơnưh pơdo\ng [ơi tơ-ui kyâu hrăi, prong 3 ektar.

 

Tơdơi kơ 15 thun djă pioh bruă mă, hơdôm ring bruă djru gah tlôn ru\ đ^ pơkra giong djop h^… djơ\ hăng bruă bơwih brơi kơ tuai nao ]ua\ lăng, biă `u tal pơdơi lơphet, Tết.

 

Sa ]ô tuai [ơi tơring ]ar Ninh Thuận yak rơgao hơdôm rơtuh rơwang km nao pơ\ anun ngui ngor, lăng [uh:

           

“Truh ră anai mơng mơnuih [ôn sang ruai glăi anun kâo rai. Dưi [uh tơlơi đưm hơđăp. Bơyan pơdơi prong samơ\ rai pơ\ anai, [uh ayuh hyiăng, mơnai ia mơng dlai klô rô trun rơ-ơ\ biă. Phun kyâu pơtâo, phun kyâu dlai prong mơ\ djă pioh to\ng ten biă, phun kyâu do# lu biă, hơnong dlai klô hơđăp”.

           

Tuai hyu ]uă lăng [ơi kual pioh kơ tuai ]uă ngui Mà Giá

Hơdor glăi hơdôm hrơi blung a, Mà Giá A [u pơhrui prăk tuai ôh. Tuai hor le\ djru pô sang ]eh tơpai [udah sa drơi mơnu\, [u hmâo hă ăt huăi hmâo tơlơi mơn. Truh ră anai mrô tuai nao lu biă, kiăng pơhlôm kơja\p bruă tuai ]ua\ ngui, kual pơdơi pơdă, pơphun s^ hră mut.

 

Mrô prăk anai, rơngiao kơ tla prăk blan kơ 5 ]ô mơnuih mă bruă djuai ania T’rin, Raglay [ơi plơi, mrô do# glăi dưi yua pioh bơwih brơi kơ phun kyâu pơtâo, pơdo\ng dong anih jưh, pơdo\ng dong hơdôm anih juă dlai mơnơi gơi… Hà Ben, mơnuih mă bruă [ơi kual tuai ]ua\ ngui Mà Giá brơi thâo:

           

“Hlâo adih hyu mă bruă ara\ng apah, bơyan hơjan le\ pla phun keo, pla phun hơget tu\ mơn samơ\ truh bơyan pơ-iă khom pơdơi yơh. Samơ\ [ơi anai, bruă mă ăt dưi dăi mơn, sa hrơi khom hyu tir mơng 3-4 wot.

 

Khom pơtă pơtăn tuai anăm koh kyâu ôh kiăng hmâo tơ-ui kyâu, hmâo dlai klô. {ơi anih pơdo\ng sang dlông hmâo apur go\, mă yua kah hăng pơ\ sang pô. Kâo khom rơmet agaih, pơpha djuai djah”.

           

Dong mơng sa kual dlai kret kruai kơ mơnuih truh ră anai ]roh ia Lách jing kual tuai ]ua\ ngui hmâo lu mơnuih thâo truh.

 

Mă yua tơlơi ngă pơhư\] mơng anih anom tuai ]ua\ lăng dlai klô, tha plơi Mà Giá lăi pơthâo dong hơdôm mơta gơnam tam kah hăng ia hni, mơnu\ rông tlaih, hơdôm djuai bôh troh mơng plơi pla…

 

Lu mơnuih tuh pơplai hmâo nao lăi pơthâo kiăng rơkâo blơi mă kual lo\n anai hăng noa pơmă biă samơ\ ơi Mà Giá [u tu\ ư ôh.

 

Hăng `u bruă wai lăng tuai ]ua\ ngui [u djơ\ kơnong kơ pioh e\p prăk ôh mơ\ do# pioh djă lui ia, djă pioh dlai klô kơ neh wa dong.

 

Yă Ka Tông Thị Mến, Kơ-iăng Khua Jơnum min mơnuih [ôn sang tơring glông Khánh Vĩnh, tơring ]ar Khánh Hoà brơi thâo, ơi Mà Giá le\ djuai ania [ia\ blung a [ơi anai ngă bruă wai lăng tuai ]ua\ lăng dlai klô. Bruă mă mơng `u djru neh wa [uh ano# tu\ yua sit nik mơng bruă djă pioh dlai klô.

           

“Tơlơi hơget sit nik, neh wa ara\ng mơng dưi ngă. Hluai tui anun, neh wa ăt [uh mơn djă pioh ia, djă pioh dlai klô yôm phăn biă. Neh wa ư-ang kơ met Mà Giá, pô blung a thâo ngă bruă wai lăng tuai ]ua\ ngui.

 

Hmâo tơlơi lar hyu truh hăng abih bang neh wa djuai ania [ia\ pơkon. ~u jing gru ba jơlan hlâo hloh, arăng amra ngă tui `u kiăng pơhư prong hơdôm hơdră pơkon”./.

VOV miền Trung – Siu H’ Prăk pô pơblang