VOV4.Jarai-Tơlơi ruă kơ]ung plă tơkai, tơngan, [ek le\ juăt hơmâo biă mă amăng ]ơđai gah yu\ 5 thun. Tơlơi ruă anai hơmâo na nao djop bơyan amăng thun, sit bơplih bơyan, adaih rơ-ot yua kman virus lar lu amăng adai djrưh anai.

Tơdah ruă djong, tơlơi ruă anai dưi pơjrao ta` mơn hlao laih anun huăi pioh glăi nam atong atut ôh samơ\ tơdah ruă kơtang, kraih le\, hu\i biă mă, ăt ba truh kơ tơlơi djai mơn.

Tui anun, ơi pang yă dôn hăng [ing gơyut khom hơduah lăng e\p kiăng thâo laih anun hơmâo hơdră pơhlôm pơgang klă kơ ană bă.

Tơlơi ruă kơ]ung plă tơkai, tơngan, amăng bah yua kman mơng kian pruăi ngă, anăn `u Enterovirus. Amăng anun tuyp Enterovirus 71 iâu klah ]un le\ EV 71, ngă rai tơlơi ruă kơtang kah hăng truh ruă tơso#, brah dlô. Tơlơi ruă anai, juăt hơmâo amăng bơyan puih-bơyan phang laih anun `u tưp kơtang biă mă, ]ơđai muai tơdah do\ amăng anih hrăm lu mơnuih, sang hră gưl anet mẫu giáo amu` biă tưp.

Ơi ia jrao chuyên khoa II, Phạm Văn Lào, Khoa anom pơgang tơlơi duăm ruă tơring ]ar Daklak brơi thâo tui anai:

“Ră anai, kơman virus tưp tơlơi ruă kơ]ung plă tơkai tơngan, amăng bah [udah [ek do\ đô] amăng mơnuih [on sang laih anun kơnong bưp adai ayuh hyiăng gêh gal mơtam, `u [ă hyu yơh hăng pơđ^ kyar ta`.

}ơđai muai kơnong nao pơ anih hơmâo virus, tek djơ\ gơnam yua djă ngui hơmâo kman do\ đôm, virus amra tưp nao kơ ]ơđai anun mơtam”.

Khă tơlơi ruă kơ]ung amăng bah, plă tơngan, tơkai pioh glăi lu tơlơi [u klă samơ\ tơdah pơjrao hmao kru ăt plai [iă mơn tơlơi sat. Sa tơlơi yom biă mă `u [ing am^ ama ]ơđai muai khom thâo kơ tơlơi pơgang pơhlôm hlâo `u.

Tơlơi ruă kơ]ung amăng bah, plă tơkai, tơngan [ă mơng pô anai truh kơ pô pơko\n, kman do\ amăng ia bah, ia mơdung, tơbiă rai mơng rơkong đok, amăng mơdung [udah eh mơ-a`ă pơđung hyu.

{ă mơng gơnam djă ngui, gơnam hơmâo kman laih, ]ơlu\ mong rao [u rơgoh, mơ`um djơ\, huă djơ\ mơnong [ong huă hơmâo kman. Tơdah tưp laih tơlơi ruă, ]ơđai amra duăm pơ-iă drơi, hlor amăng drơi jăn, ruă rơkông đok, [u gưt [ong huă ôh, tơbiă ia rơnah, kơ]ung ia [ơi plă tơkai tơngan, [ek amăng bah.

Tơdah ruă kơtang hă amra duăm hlor na nao, ]ơđai hia [udah pit duaih, sui ha wơ\t `u kơ hơ`ăk.

Duăm djong le\, dưi mơn pơjrao pơ sang ano\ hăng ia jrao paracetamol pioh lưh hlor amăng drơi jăm. Brơi mơ`um ia lu hăng ia orezol, ia djet mơng boh troh.

{ong huă hăng mơnong [ong mơ-ia kah hăng [ong bu. Tơdah ]ơđai prong nao sang hră le\, khom brơi pơdơi hrăm hră hu\i [ă kơ ]ơđai pơko\n. Tơdah [uh ]ơđai duăm kraih le\ khom ba ]ơđai nao pơ sang ia jrao mơtam kiăng pơjrao hmao kru.

Tơlơi ruă kơ]ung plă tơkai tơngan amăng bah aka [u hơmâo ia jrao pơgang ôh ako\n hơmâo ia jrao pơjrao sit lơi. Khă hnun, kman virus anai amu` mơn pơdjai `u hăng ia jrao rao gah rơngiao, yua kơ anun khom pơgang tong ten drơi jăn tơkai tơngan kơ ]ơđai klă hloh.

 Ngă tui 3 mơta tơlơi “do\ dong [ong huă rơgoh, huă [ong mơnong [ong huă rơgoh, djă ano\ ngui rơgoh”. {ing am^ ama ]ơđai hăng mơnuih ]em rông ]ơđai khom pơkă lăng na nao, rao brơi tơngan ]ơđai hăng ia ]ơ[u, biă mă `u tơdơi kơ ]ơđai nao juă glai, laih anun hlâo kơ [ong huă;

khom sut uă rơgoh na nao [o# mơta, drơi jăn, tơkai tơngan ]ơđai, rao gơnam ]ơđai djă ngui hăng ia jrao Cloramin B.

Ơi ia jrao chuyên khoa II Phạm Văn Lào, Khoa anom ia jrao pơgang tơring ]ar Daklak pơtă dong tui anai:

”Sa tơlơi dong yom hloh le\, wơ\t hăng mơnuih prong hăng ]ơđai anet, boh nik `u kual plơi pla khom nao juă glai amăng sang juă glai, anăm hyu juă glai amăng lan sang, đang hmua ôh, anun jing jơlan tưp hyu kman tơlơi ruă anai, yua dah kman anai `u do\ amăng ia eh mơ-a`ă. Tơdah juă glai [u djơ\, `u [ă tưp hyu hmar biă mă”.

Phrâo anai, tơring ]ar Daklak hơmâo laih sa ]ô ]ơđai djai yua kơ tơlơi ruă kơ]ung plă tơkai tơngan amăng bah blung a thun anai.

Pô ruă ]ơđai đah kơmơi 2 thun do\ pơ khối 1, tơring kual krông Kmar, tơring glông Krông Bông.

Yua kơ anun, anom bruă ia jrao tơring glông pơtă pơtă kơ [ing am^ ama ]ơđai anăm ngă amưng ôh, khom gleng nao kơ ană bă tong ten hloh, ngă tui lu hơdră pơhlôm pơgang tơlơi ruă anai, boh nik `u amăng bơyan mut sang hră thun phrâo laih anun adai bơplih bơyan kah hăng ră anai.

Nay Jek : Pô ]ih hăng pôr