VOV4.Jarai - Ană nge tơkeng akă djop blan, anet đơi le\ ]ơđai tơkeng rai hlâo kơ 37 rơwang hrơi tơjuh hăng anet đơi [ia\ hloh kơ 2 kg ha mơkrah.

 

Ană nge tơkeng [u djop blan, anet đơi [u djơ\ kơnong kơ pơhu^ truh tơlơi hơd^p mơng hrơi tơkeng rai ôh mơ\, `u do# bơdjơ\ nao tơlơi suaih pral, tơlơi bro# prong drơi jăn, pran jua tơdơi anai dong.

 

Yua anun, [ing adơi amai kiăng hơduah e\p lăng bôh thâo kơ pikian, ngă am^ pơhlôm, gơgrong pơhlôm hlâo, be\ tơkeng ană akă djop blan, anet đơi.

           

Tui hăng tơlơi kah pha, ană nge tơkeng akă djop blan hmâo 4 rơnoh pơkă: Tơkeng akă djop blan (mơng 34 truh 36 rơwang hrơi tơjuh 6 hrơi), tơkeng akă djop blan (32 truh [ia\ hloh 34 rơwang hrơi tơjuh), tơkeng akă djop blan (yu\ kơ 32 rơwang hrơi tơjuh), tơkeng akă djop blan (28 rơwang hrơi tơjuh).

 

}ơđai hmâo blan jai [ia\ le\ amra amu` djai biă, laih anun ano# ngă pơplih `u prong dong.

           

Tui hăng Khul wai lăng bruă ia jrao ro\ng lo\n tơnah, rim thun [ơi ro\ng lo\n tơnah hmâo năng ai `u 4 klăk ]ô ană nge djai, amăng anun hmâo năng ai `u mơng 60-80% mrô ană nge djai bơdjơ\ nao yua kơ tơkeng akă djop blan.

 

{ơi Daklak, khă akă hmâo mrô yap glăi djop tum hai, samơ\ [ơi Sang ia jrao prong kual Dăp Kơdư, rim thun mrô ană nge tơkeng akă djop blan, anet đơi ba nao pơ\ sang ia jrao pơjrao [ơi Anih hơkru\ glăi tơlơi suaih pral ană nge hăng ]ơđai muai hmâo mrô mơng 15-20% amăng abih bang mrô ană nge hơkru\ glăi tơlơi suaih pral [ơi anom.

 

Tui hăng ơi ia jrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn, Khua Anom, dua thun je# hăng anai, tơlơi ]ơđai tơkeng akă djop blan, anet đơi ru\ đ^ tơlơi lăp bơngot biă.

 

Hơdôm ]ơđai anet đơi, anom juăt tu\ mă [ing ]ơđai [ia\ hloh kơ 2 kg, đa hmâo ]ơđai kơnong kơ hmâo 500gr truh 700gr.

 

Ră anai anom glăk pơjrao, hơkru\ glăi tơlơi suaih pral kơ 20 ]ô mơnuih, amăng anun, ]ơđai gah yu\ kơ 2 kg ha mơkrah le\ 13 ]ô, gah yu\ kơ 2 kg le\ 7 ]ô. Ơi ia jrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn brơi thâo:

           

“Ană nge anet đơi, tui hăng Khul wai lăng bruă ia jrao ro\ng lo\n tơnah le\ ]ơđai djơhôl hloh 2.500g.

 

Tơdah yap mrô le\ rim thun, anom tu\ mă pơjrao brơi năng ai `u mơng 15-20% mrô ]ơđai anet đơi amăng mrô ană nge ba rai pơjrao.

 

Thun 2019, [ing gơmơi yap him lăng năng ai `u 18%.

 

Bơ\ thun 2020 le\ mrô ană nge tơkeng [ia\ hloh kơ 2.500g do\ng [ơi rơnoh mơng 19-20%”.

           

Amai Trần Thị Hương [ơi să Dak Gằn, tơring glông Dak Mil, tơring ]ar Daknông le\ sa amăng mrô 20 ]ô mơnuih tơkeng ană akă djop blan, anet đơi glăk pơjrao [ơi Anom hơkru\ tơlơi suaih pral ană nge [u ai hăng [ing ană nge pơkon.

 

Amai Hương kian le# hăng tơkeng [ơi Anom mă [uai, Sang ia jrao prong kual Dăp Kơdư lom phrâo hmâo 33 rơwang hrơi tơjuh, ană nge tơkeng rai hmâo 1,6kg. Tơdơi kơ anun, dua am^ ană `u dưi ba nao pơ\ anom hơkru\ tơlơi suaih pral ană nge hăng ană nge phrâo tơkeng.

 

Rơgao kơ pel e\p, [ing ơi ia jrao hmâo klah ]un glăi ană nge tơkeng akă djop blan, tơdu suă pran [ơi rơnoh 3, tơnap suă pran, brop abih drơi jăn.

 

Ană nge amra pơphun dưm amăng lăm rông ara\ drah, djru suă pran hăng brơi ia tơsâu rô tui đing kơsu trun [ơi hlung asơi, hrom hăng mă yua jrao kinin.

 

Truh ră anai, tơdơi kơ lu hrơi pơjrao, tơlơi suaih pral ană nge anun klă [ia\ laih, [ơ [rư\ pơdơi mă yua măi suă pran.

 

Lăi dong kơ tơlơi mơng amai Hương, ơi ia jrao Lê Hữu Tú, mă bruă [ơi Anom hơkru\ tơlơi suaih pral ană nge hăng ană nge phrâo tơkeng brơi thâo:

           

“Pô anai le\ ană nge tơkeng rai akă djop blan, tơkeng klă, am^ `u rơbêh kơ 35 thun, ană tal 5, tơdơi kơ tơkeng ană nge brop abih drơi jăn, suă pran dleh anun dưi hmâo anom brơi suă pran hăng măi sua pran oxi, tơdơi kơ anun ba nao pơ\ anih pơjrao ană nge le\ ană nge anai brơi [uh tơnap suă pran, suă pran hăng măi.

 

Ră anai, hrơi tal 2 pơjrao le\ klă laih, dưi suă pran mă pô hăng pơphun brơi pơdơi mă yua măi.

 

Hrom hăng anun brơi ană nge mơ`um ia tơsâu tui đing Sonde hăng lăng tui lom ba tơbiă gah rơngiao bơwih brơi”.

           

}ơđai tơkeng akă djop blan, anet đơi hmâo lu tơhnal ba truh tơlơi djai mơng le# mơng kian, hrom hăng anun, ]ơđai juăt hmâo sa dua mơta tơlơi ruă hu^ rơhyưt kah hăng: Tơlơi ruă gah hơtai bôh, tơdu suă pran, pơhrui pran, pơđao rơ-o\t [u hơđong amăng drơi jăn, kơ[ah drah, ruă mơta…

 

Bruă pơjrao tơlơi ruă, bơwih brơi, hơkru\ đ^ brơi ]ơđai tơkeng [u djop blan jing tơnap biă hăng rơngiă lu prăk pran. Đa, lu ]ơđai pioh glăi amăng drơi jăn [u klă tơdơi anai, kah hăng: kaih bro# prong gah bôh thâo hăng drơi jăn, bơdjơ\ nao ako# glô… biă `u amăng bơdjơ\ nao mơta prong biă.

 

Ơi ia jrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn – Khua Anom hơkru\ tơlơi suaih pral ]ơđai muai hăng ană nge phrâo tơkeng, Sang ia jrao prong kual Dăp Kơdư brơi thâo dong:

           

“{ing ană nge tơkeng akă djop blan, anet đơi juăt `u suă pran tơdu biă anun khom pơjrao ta`, hmâo hơdôm ană nge khom suă jua hăng măi, bơdjơ\ nao truh kơso#, hmâo [ing ]ơđai tơdơi anai ăt do# pơjrao na nao mơn [ơi kơso# `u, kơso# pơjrao hluai tui kơ oxi.

 

Amăng tơlơi pơjrao, yua pran bo\ng glăi mơng ană nge akă djop blan, anet đơi anun mrô ruă bơbrah lu mơ\ ruă bơbrah le\ amu` ba truh djai biă”.

           

Tui hăng [ing ơi ia jrao juăt gah bruă anai, hmâo lu bôh than ba truh, anun tơlơi tơkeng ană akă truh blan, anet đơi [ơi ană nge, rơđah biă `u kah hăng: prăk kak mă yua mơng pô bơnai anun tơnap tap, khom mă bruă kơdra#o [udah mă bruă amăng anih ayuh hyiăng [u klă, lom anun gơnam [ong huă [u djop mơnong ngă bơbuă; juăt djup hot, mơ`um tơpai [iêr lom pikian; Pikian ta`, yu\ kơ 16 thun [udah pikian thun tha đơi, rơbêh kơ 35 thun; pô pikian hmâo rơnoh kơdra#o, hăng rơwang dlông [ia\ đơi; [u hmâo pel e\p kian pi rim blan, [u hmâo tla#o jrao pơgang hlôm hlâo…

 

Rơngiao kơ hơdôm tơlơi phrâo lăi anun, [ing mơnuih hlâo adih hmâo ]e\] ană [udah ple\ ană lu wot ăt amra hmâo tơhnal tơkeng ană akă djop blan mơn.

 

Pô pikian hlâo adih tơkeng ană akă djop blan sa wot thơ ană tal 2 amra bơdjơ\ nao mơn mơng 25-50%.

 

Sa bôh than pơkon, hmâo lu amăng hơdôm thun je# hăng anai le\ pô pikian hmâo hơdôm tơlơi ruă hơtai bôh, tơtăng ara\ drah, ruă mơ`ă pơđoh ia mih,…

 

Hơdôm mơnuih anai, rơngiao kơ tơkeng ană [u djop blan, wot pô am^ ăt amu` hmâo tơlơi truh mơn.

 

Yua anun, kiăng pơgang pơhlôm hlâo be\ tơkeng ană akă djop blan, anet đơi, hơdư\ h^ hơdôm ano# pioh glăi bơdjơ\ nao tơlơi bro# prong ako# glô, drơi jăn tơdơi anai, pô am^ amăng hnưr bă anăn kiăng hơduah e\p lăng hơdôm bôh thâo kơ ngă am^ pơhlôm, tơpă ngă tui hơdôm tơlơi lăi pơthâo, pơtă mơng ơi, nai ia jrao lom pikian, rơđah biă `u kah hăng: Đing nao bơwih brơi drơi jăn pô, đing nao hơdôm gru nam amra tơkeng ană akă djop blan kah hăng: ruă hlung, [le\ drah, [le\ ia oh, ruă kơ-iăng, [le\ ia rơ-ung …

 

Lom anai, pô tơkeng khom dưi ba nao pơ\ sang ia jrao kiăng pel e\p, lăi pơthâo, [u dưi ro\ng pơjrao mă pô hăng hơdôm mơta jrao ara\ng hyu pơtô ba ]a ]ot ôh, [u dưi pơhrư\i hăng tơlơi a` ruă ôh.

 

Rơngiao kơ anun, lom pikian, [ing đah kơmơi ta#o hloh be\ mă bruă kơtra#o, [ơi anih amu` ruă măt; khom pel e\p kian rim tal hăng pơ]rang lăng drah tơdah kiăng, [ia\ biă mă `u 3 wot amăng hơdôm blan pikian; Pel e\p kiăng lu hloh dong amăng hơdôm blan rơnu] giăm tơkeng; {ong huă djop gơnam ngă bơbuă; [u mă yua ngă pơtrut kah hăng tơpai, [iêr; hot djup; Tla#o jrao pơgang hlôm hlăi hăng pơhrua nao djop gơnam kiăng [ong.

Siu H’ Prăk: Pô pơblang

 

Kiăng thâo hluh tong ten hloh kơ tơlơi tơkeng ană truh blan, ană aka [u djop k^ hăng hơdră be\ h^ tơlơi anun, [ing ]ih tơlơi pơhing ]răn hơdră hơmâo bưp ră ruai hăng ơi ia jrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn, Khua anom pơjrao duăm kraih ]ơđai muai hăng ]ơđai nge, sang ia jrao prong kual Dap Kơdư.

 

-Ơ ơi ia jrao! Rơkâo kơ ih brơi thâo tong ten hơdôm tơlơi amra ba truh kơ [ing đah kơmơi khom tơkeng ană samơ\ aka djop blan, ană [u djop k^ ôh?

 

-Ơi ia jrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn: Rơgao dua thun na nao, thun 2019 hăng 2020, [ing gơmơi [uh tơlơi tơkeng ană [u djop blan pi kian hăng ană nge tơkeng rai anet [u djop k^ lu tui.

 

 

{ing ta ăt thâo mơ\n, hơdôm tơlơi ba truh tơkeng ană aka truh blan lu le\, amăng anun yua pô đah kơmơi pi kian aka djop thun truh dra sit nik ôh, bruă pơkă lăng ană nge lơ\m hơdôm blan pi kian, wai lăng mơnuih pi kian, wơ\t ană nge amăng kian, truh kơ bruă tla#o ia jrao pơgang….

 

Kâo bơhmutu, tui hăng rơnoh ju\ yap hơmâo đah kơmơi dra aka djop 20 thun ôh pi kian, sit tơkeng ană le\ [u djop k^ ôh ană nge lu hloh kơ [ing đah kơmơi rơgao 35 thun pi kian hăng tơkeng ană.

 

Dua dơ\ng le\, ano\ kơtra#o mơ\ng pô pi kian, lơ\m hơdôm blan `u glăk pi kian. Tơdah pơkă k^ rơnoh đ^ k^ gah yu\ kơ 12 k^  amăng sa rơnuk pi kian, sit mơ\n ană nge tơkeng rai gah yu\ kơ 2 k^ mơkrah đô] lu.

 

Kơ bruă pơkă lăng ană nge mơ\ng mơnuih pi kian, [ing juăt nao pơkă lăng [iă hloh, aset hloh 3 wơ\t amăng sa rơnuk `u pi kian le\, mrô tơkeng ană aka djop blan hăng ană nge [u djop k^ ăt lu mơ\n, tơdah bơhmutu hăng [ing nao pơkă lăng 4 wơ\t sa rơnuk `u pi kian.

 

Yua dah nao e\p lăng ană nge lơ\m pi kian le\, arăng amra [uh tơlơi hơge\t aka [u klă, ano\ hơge\t do\ kơ[ah arăng pơtô kơ pô pi kian hơmâo hơdră do\ dong [ong huă klă hloh.

 

Rơngiao kơ anun, [ing ta ăt khom kơđiăng mơ\n đah kơmơi pi kian anun hơmâo tơlơi ruă hơge\t thơ, khom hơmâo hơdră pơjrao h^.

 

-Ơ ơi ia jrao! Amăng bruă mă mơ\ng ih, ih [uh hiư\m pă mrô mơnuih tơkeng ană [u djop blan, [u djop k^ kơplah wah hơdôm kual, tơring plơi pla ?

 

-Ơi ia jrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn: Kual [ing ta hlăk do\ hơdip mơda ră anai jing kual Dap Kơdư, ]ư\ siăng. Giong mơ\ng ju\ yap, [ing gơmơi [uh mrô đah kơmơi tơkeng ană aka djop blan pi kian, ană [u djop k^ le\ amăng kual plơi pla yơh lu.

 

Hơdôm thun giăm anai, anom bruă ia jrao hơmâo hơdră mă bruă pơđ^ kyar phrâo wai pơgang tơlơi suaih pral kơ mơnuih [ôn sang pơ kual ataih, kual tơnap tap, kual mơnuih djuai ania [iă do\ samơ\ mrô mơnuih tơkeng ană nge [u djop k^ aka truh blan ăt do\ lu đô], [ing gơmơi pơ anăn kual anun jing kual plung dơnung kah hăng kual ataih đơi, hơdôm [ing đah kơmơi pi kian anun [u hơmâo pơkă lăng tong ten tơlơi suaih pral, đơ đa tơnap tap sang ano\ bơwih [ong huă do\ kơ[ah. Rơngiao kơ anun, tơlơi thâo hră, bruă mă mơ\ng r^m ]ô ngă am^ anun dơ\ng.

 

-Ơ ơi ia jrao! Kiăng pơgăn khut khăt tơlơi tơkeng ană aka truh blan, ană nge djhul [u djop k^, [ing đah kơmơi pi kian kiăng gleng nao kơ tơlơi hơge\t?

 

-Ơi ia jrao Hoàng Ngọc Anh Tuấn: }ơđai nge sit mơ\n lu tơlơi khom kơđiăng, biă mă `u tơkeng aka truh blan, [u djop k^ amra ba truh lu tơlơi [u klă ôh, juăt duăm ruă, duăm kraih truh djai bru\, bruă [ă [em ]em rông….

 

{ơi ano\ [ă [em ]em rông tong ten, klă laih, tơdơi anai ăt pioh glăi tơlơi [u klă kah hăng tơlơi pơmin [u rơgơi, [u be] bal, [u thâo hluh hăng lu mơta pơdjơ\ nao mơ\ng dlô ako\ soh.

 

Hăng ]ơđai [u djop k^, tơkeng [u truh blan, gơmơi [ing ơi ia jrao pơjrao ]ơđai muai nge kiăng pơtă pơtăn tui anai:

 

 

Kơ tơlơi hơdip mơda, do\ dong [ong huă khom pơđ^ tui ano\ tu\ yua amăng tơlơi hơdip, tơlơi thâo hluh, boh nik `u [ing am^ hơmâo ană nge, [ing hlăk pi kian.

 

{ing ta khom sem lăng tơlơi pơtô kơ [ă ană, thâo hluh kơ tơlơi tơkeng ană aka truh blan hiư\m `u, thun kiăng pi kian hơdôm mơ\ng djơ\, bruă wai lăng ană nge lơ\m pi kian, ruah bruă ngă hơge\t mơ\ng djơ\ lăp.

 

Hơmâo đơ đa, [ing đah kơmơi pi kian sang ano\ bơwih [ong huă klă laih samơ\ aka [u thâo wai pơgang mă drơi jăn, pi kian, [ă ană ăt tơkeng ană [u djop k^ ôh.

 

Khom gleng nao bưp ơi ia jrao, pơkă lăng ană nge amăng kian r^m blan [udah dua klâo blah ha wơ\t, ngă hiư\m pă abih 9 blan pi kian, brơi ơi ia jrao lăng brơi boh [iă `u pă wơ\t tơdah [u hơmâo tơlơi duăm ruă hơge\t ôh laih anun khom tla#o ia jrao pơgang djop tui tơlơi pơkă kơ pô pi kian.

 

 

}ang rơmang abih bang [ing đah kơmơi truh thun ako\ pơdong sang ano\, pi kian [ă ană le\ khom thâo hluh wai pơgang mă drơi jăn pran jua, ană nge ta pô, pel e\p na nao djơ\ hrơi blan pơkă hăng tơdah hơmâo tơlơi hơge\t thơ ta` [uh laih anun hơmâo hơdră pơhlôm, pơgang h^ ta`.

 

-Hai, bơni kơ ih ơi ia jrao ho\!

Nay Jek: Pơblang